Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1797

[April]

(2 april 1797)

- fol. 391 - Op den 2 april is alhier binnen Brugge de volgende bekentmaekinge geaffixeert vanwegens J.F. Baret, openbaeren beschuldiger van het tribunal crimineel van het departement der Leije: ‘Burgers, gisteren om 6 uren en half naermiddag vernam ik dat een kint tusschen thien en elf jaeren oudt in de reije gevallen was, dat men het twee uren daernaer uijtgetrokken en op de kaeij laeten liggen hadt, opdat de justitie het zoude komen hebben beschouwen. Ik loop er zonder uijtstel naertoe. Het kint was zooheven in zijn ouders huijs gedraegen, maer het lag er op eene taefel met dezelve kleederen aen en een natten neusdoek op zijn aensicht. Het was een meijsje. Ik gebiede dat men haer zal ontdekken en voor het vier leggen. Ik sende heelmeesters haelen. Haer lichaem was nog sagt. Men saeg de schromelijcke - fol. 392 -merkteekens des doodts op haer aensicht niet. Men vont er die stijving van het vleesch niet die gemeijnelijk naer het verlies van alle levenskragten volgt. Ik hoopte nog dat het leven haer zoude wedergegeven worden... De poogingen der agtbaere heelmeesters die haer besogt hebben zijn vrugteloos geweest, maer zoo men haer ter hulp gekomen hadt, wanneer zij even uijt het water gehaelt was, dan zoude zij, houd ik voorseker, gered geweest zijn. Ik raede dan aen het volk in eene stadt waer de menigte waters daegelijcks zulcke ongelucken doen vreesen, van voortaen nergers naer te wagten om de gewone hulpmiddelen te geven. Ik raede hun van zig niet te laeten weerhouden door zulk een doodelijk vooroordeel 't welke de gesonde reden, de menschlieventheijd en onse wetten zelve doemen. In diergelijk geval is allen mensch eenen officier van justitie. Den ongeluckigen bijstant geven is de grootste van alle wetten. Heijl en broederlijkheijd’. Onderteekent J.F. Baret.

[p. 115]

(17 april 1797)

- fol. 393 - Op den 17 april was er op de plaetse genaemt Het Pandreijken opgeregt eenen theater. Op desen avond onder eenen grooten toeloop van volk de eerste exercitien van klugten, koordedansen, springen en vuerwercken verricht wierden tot het verkoopen van de balsems en andere medicamenten, van welcke het volgende bericht aen het publick is uijtgegeven geworden: ‘Met permissie van de overheijd. Den borger Franciscus De Jaeghere, oculist en operateur, geboortig van Audenaerde en woonachtig regt over de kercke binnen den dorpe van Rotselaere ontrent Loven, is binnen dese stadt aengekomen, gepreviligeert in differente hooftsteden van 't Nederland, daer hij zig in het wederkeeren in zijn vaderland eenigen tijdt heeft opgehouden ten eijnde van zijne konst meer en meer te volmaeken en veele proefnemingen ten nutte van het vaderland te doen, verwittigt het geagt - fol. 394 - publick, dat hij in dese stadt aengekomen is om alhier te verblijven met oogmerk van zijne operatien te doen en de langduerige kwellingen te genesen die aen andere ongeneesbaer schijnen, hem alzoo versekert vindende, stuenende op zijne menigvuldige expeditien, recomandeert hij hem hiermede aen alle rijcke en arme persoonen’. Tot prueve van zijne wetenschap heeft desen borger hierop doen drucken de naemen van eenige persoonen die hij volkomentlijk genesen heeft van hunne langduerige kwellingen, naer veriaeten te zijn geweest van veele geneesmeesters, zoo in de stadt Antwerpen, Lier, Herentals, etc. alwaer hij laest gepasseert heeft, zoo blijkt uijt de certificaten aen hem door de magistraeten verleent. Ten eersten, geopereert tot Hasselt in het land van Luijk, Theresia Goevaert, van eenen kanker aen de borst op den tijdt van 14 daegen genesen, oudt 46 jaeren; ten tweeden, tot - fol. 395 - Tongeren in het land van Luijk, geopereert Jan Vlaminck, van eenen kanker die hij gedraegen heeft 6 jaeren in de bille; ten derden, tot Mechelen, den 11 februarij 1795, geopereert Anna Chatarina Poelmans, van eenen kanker aen de borst die zij vier jaeren gedraegen had, op den tijdt van 14 daegen genesen; ten vierden, in de parochie van St.-Maria Oudenhove, het kint van Bartholomeus Anchou in den ouderdom van een jaer en half genesen; ten vijfden, Josephus Vandebosch, genesen oud 22 jaeren; ten sesden, Agnes Vergouwen, genesen oudt 55 jaeren, woonende tot Calloo, van een pijn in den rugge die 11 maenden geduert hadt, ook van een pijn in de beenen die ganschelijk stijf waeren, zoodaenig dat dezelve Agnes Vergauwen maenden lang op krukken hadt gesprongen, daerenboven heeft hij haer genesen van eene bevangentheijd op de borst en haer eenen kloeken adem besorgt, naer van veele meesters veriaeten te zijn, alles ingevolgen haere schriftelijcke attestatie; ten - fol. 396 - sevensten, genesen Jan Engels, oudt 65 jaeren, ook wonende tot Caloo, van eene lammigheijd en stijvigheijd in zijne beenen, hebbende in geen jaer naer de kercke konnen gaen; ten agtsten, genesen het kint van Ludovicus Declerc, oudt 11 maenden, in de parochie van St.-Goorix, van een wolvenmond op den tijdt van 4 daegen, den 11 meij 1791; ten negensten, genesen het kint van Joannes Bosmans tot Nijlen, oudt 6 jaeren, van eenen haezenmond, op den tijdt van drij daegen; ten thienden, tot Diest, Stevens Timmerman, genesen van eene stijvigheijd in zijne aermen, dat

[p. 116]

zijne handen geheel opgetrokken waeren, daer hij vier jaeren medegeloopen heeft, is op den tijdt van drij weken genesen geweest; ten elfsten, geopereert te Senderloo den 7 februarij 1792, Hendrick Thielens, van eenen aenwas aen het voorhooft, genesen op drij daegen, waer hij veriaeten geweest is van drij chirurgins; ten twalfsten, tot Bilsen in het land van Luijk, den 16 augustus 1795 geopereert Jan Claus, oudt 60 jaeren en genesen van eenen kanker waer hij veriaeten geweest heeft van de chirurgins en is op 4 daegen genesen. - fol. 397 - Voorders genesen persoonen van andere kwaelen en manquementen, te lang om hier te noemen, daerbij zijn er persoonen die hunnen naem niet willen bekent gemakt hebben, hetwelk hij zonder consent niet doet. Hij spreekt hier maer van uijtwendige manquementen zonder te spreken van inwendige kwaelen. Tot Elsen den 28 maerte 1796 gesneden het kint van J.J. Vanmalder van eenen wolvenmond, op vier daegen genesen. Item den 9 april gesneden het kint van Franciscus Machiels, oudt 17 jaeren van eenen haezenmond, op vier daegen genesen. Item op den 11 april 1796, gesneden het kint van Franciscus Debecker, oudt 7 jaeren van eenen wolvenmond en op vier daegen volkomentlijk genesen. Hij kan Ulieden versekeren zedert dat hij wedergekomen is in zijn vaderland, naer veriaeten te zijn geweest van eenen anderen geneesmeester, zoo van manquementen den oogen, gebreken der ooren, langduerige kortsen, teiringachtige persoonen, korfborstigheijd, moederkwaelen, venusziekten, etc. volgens dat blijkt uijt de certificaten - fol. 398 - aen hem door de magistraeten verleent, gedaen te hebben. Desen borger en onderneemt niets buijten zijne kennisse en mits veele kwaelen niet meer te helpen en zijn, hij zal zeggen op zijne conscientie of er eenige genesinge is ofte niet. Hiertoe voor inwendige kwaelen moet men de urine brengen 's morgens nugteren gelost. Desen borger heeft ook alle soorten van bruekbanden, waermede, hoe slim de brueke is, in het lichaem gehouden wordt. Den borger Franciscus De Jaeghere is ook dantist en offereert zijnen dienst, hij makt ook de tanden schoon en gelijk, hij vijlt ze en set er konstig in, hij trekt de bedorvene of dewelcke pijne veroorsaeken, gelijk ook de wortelen of stukken en dewelcke binnen of buijtewaert groeijen, met eene behendigheijd en gauwigheijd zonder gelijcke, hij verloot de tanden welcke hol zijn, hij distribueert een oplaet hetwelcke het tantvleesch vast makt en wegneemt allen vuijlen guer en stinkenden adem en door het gebruijk mag men zig versekeren dat het in den beginne wegneemt het scheurbuijk. De persoonen dewelke zijnen dienst van noode hebben, konnen komen in zijn logement ten huijse van Hendrik Bouin, - fol. 399 - in den Spaigniart op d'Eijermart en de persoonen die van zijnen dienst noodig hebben, de konnen hem ontbieden over al zig begevende waer hij gevraegt wordt. Hij consulteert ook de urine, welke kost seven stuijvers. Daer zal divertissement op eenen theater gegeven worden van klugten, koordedansen, springen en vuerwercken op de daegen dat zulks zal bekent gemakt worden 's morgens ten 10 uren en 's middags ten vier uren op het Pandreijken ofte Vogelmart, waer ook den onweerdeerbaeren balsem zal verkogt worden.

[p. 117]

(30 april 1797)

Op den 30 april is zeer subitelijk overleden den meester van het hospitael van de Magdaleene, genaemt Judocus Lamme, op de volgende maniere. Desen gesont uijtgegaen zijnde in een huijs in d'Eechoutstraete en caffe gedronken hebbende, viel op 't onvoorsiens in eene beswintheijd en forme van apoplexie en men bragt hem in alle haest de H. Olie toe, waernaer hij naer het godtshuijs gedregen wiert, daer wende men alle moeijte aen om hem tot kennis te brengen, dog alles was vrugteloos, eenige uren daernaer stervende, zonder in 't minst tot zigzelven gebragt te worden.