Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1788

(December)

(1, 2 en 3 december 1788)

- fol. 57 - Op den 1, 2 en 3 december sneeuwde het geduerende dees drij daegen en nagten zeer hevig en bijnaer zonder ophouden, zoodat de sneeuw ten allen kant bij uijtnementheijd hoog was liggende. Sedert den 25 november laestleden hadde men een alderkoutste vriesende weder gehadt, tusschen het waeijen van eenen fellen windt; dog alzoo men nu in 't algemeen meijnde met het vallen van de gemelde menigte sneeuw dat het weder, nog vroeg op 't saisoen zijnde, in doijweder zoude verandert hebben, zoo was men in 't algemeen in die meijning bedrogen zooals ik voor het naegeslagt in een dagverhael zal gaen aenmelden; zulks weerdig zijnde te worden vereeuwigt, gemerkt geene jaeren van heel dees loopende eeuw zoo harden en strengen winter hebben voortsgebragt, nogte niemant geheugt oijt harder te hebben weten vriesen ende meer sneeuw te hebben weten - fol. 58 - vallen. Naer het vallen dan van de menigte sneeuw op de voorseijde drij daegen ende nagten, volgde een alderstrengsten vorst ende koude, andermael verselt met fellen windt, dusdaenig dat alle vaerden ende waeters onbevaerbaer wierden ende van nu af den koophandel in 't generael gestremt lag; van nu af vielen bijnae alle werklieden uijt het werk en de armoede van de armen en gemeenen werkman begonst overgroot te worden. Het was deser daegen zoo kout dat eenen stadtssoldaet, komende van de wagt aen de Dampoorte, ontrent de parochiale kercke van St.-Gillis gekomen zijnde, op 't onvoorsiens nedersonk ende stierf, zonder eenige hulpe te konnen toegebragt worden, de koude waerschijnelijk aen zijn hert geslaegen zijnde.

(6 december 1788)

Op den 6 december is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Gend geschiet de 579ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 37, 66, 43, 85, 2.

(10 december 1788)

- fol. 59 - Op den 10 december scheen het tot heden zeer hart vriesende weder in doij te zullen veranderen terwijl den windt gevallen ende het weder versoelt was, dog des avons hernam andermael den vorst tot den 12 december, wanneer het tegens den avont in sneeuw veranderde die geduerende desen nagt meer dan een voet hoog viel.

(13 december 1788)

Den 13 's morgens, zijnde martdag, verhief zig eenen zeer dompigen ende dikken smoor, tusschen welke den bremel⁽⁶⁵⁾ als sneeuw zeer dik viel, zoodaenig dat alle menschen langs de straeten gaende en de goederen van de winckels ten

(65) Bremmel (brimmel, brummel) wordt door De Bo omschreven als bevroren mist die aan de takken van de bomen hangt, rijm. (L.-L. DE BO, o.c., blz. 187).

[p. 146]

toog liggende als gepoijeert ende zoo wit als duijven waeren, waeruijt het volgende weder volgde met eene zoodaenige hevigheijdt dat den voorigen vorst daeraen geen gelijckenis hadde.

Op den 13 december is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Brussel geschiet - fol. 60 - de 580ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 80, 15, 21, 71, 62.

Op den 13 december tegens den avont klaerde het smoorweder zeer helder op ende den vorst, tusschen het waeijen van eenen alderkoutsten noordenwindt, verhief zig zoodaenig dat niemant meer konde in 't werk blijven, van welk ambagt het mogte wesen.

(15 december 1788)

Op den 15 december is door de konstminnende tonneelspeelders der Vlaemsche Schouwburg deser stadt Brugge in 't commediehuijs vertoont geworden ‘Den Weldaedigen Zwitser’⁽⁶⁶⁾, groote opera in drij deelen, gevolgt door ‘Den Kuijper’⁽⁶⁷⁾, opera in één deel, door d'heer Neijts⁽⁶⁸⁾; welcke stukken niettegenstaende de aenhoudende koude zonder voorbeelt met veele aenschouwers zijn vereerlijkt geworden.

(66) ‘Den Weldaedigen Zwitser’ is een ons onbekende opera.

(67) ‘Den Kuijper’ is de vertaling van een Franse opera van AUDINOT en de vermaarde komponist van Henegouwse afkomst F.J. GOSSEC (1734-1829). Deze opera werd door J.F. CAMMAERT vertaald en in Brussel opgevoerd. Betreft het hier een vertaling van J. NEYTS of bedoelt Van Walleghem dat Neyts bij de opvoering betrokken was? (J. SMEYERS, o.c., blz. 380).

(68) Jacob Toussaint Neyts (1727-1794) was de leider van een operagroep die de Nederlanden afreisde en uitsluitend Nederlandstalige voorstellingen verzorgde. In 1756 ging te Brugge het eerste optreden van zijn groep door in de schouwburg de Drie Sanctinnen. Meestal liet J.T. Neyts zijn Nederlandse bewerkingen van moderne Franse werken opvoeren. Hij ging door als een verwoed aanhanger van de Franse revolutionaire ideeën. Reeds in 1772 trok hij zich uit de operawereld terug, nadat hij verantwoordelijk werd gesteld voor de brand in de opera van Amsterdam. (Y. VAN DEN BERGHE, Jacobijnen en Traditionalisten. De reacties van de Bruggelingen in de Revolutietijd (1780-1795), Brussel, 1972, dl. I, blz. 121). Zie ook M. SABBE, L. MONTEYNE, Th. COOPMAN, Het Vlaamsch Toneel inzonderheid in de 19de eeuw, Brussel, 1927, blz. 41-42).

(18 december 1788)

Tot den 18 december 's avons continueerde de - fol. 61 - voormelde vorst met d'uijterste hevigheijd, wanneer het weder des avons andermael in sneeuw veranderde die geduerende desen nagt weder zeer hoog viel.

(19 december 1788)

Den 19 scheen het andermael tusschen het continueren en vallen van veel sneeuw te zullen doijen en alle de huijsen, besonder die van arduijn, waeren teenemael wit uijtgeslaegen; zelfs begonden de goten te lopen, dog des anderdaegs 's morgens den 20 was alles andermael, dat gedoijt was, zeer hart toegevrosen, desen heelen dag en nagt hevig smorende.

(20 december 1788)

Op den 20 december is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Antwerpen geschiet de 581ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 73, 27, 66, 13, 19.

(21 december 1788)

Op den 21 december aensaeg men 's morgens het doeijweder als voor seker aen terwijl het hart begonde te regenen, die nogtans met sneeuw en haegel verselt was, 't welk dus tot des avont continueerde, dog met het opkomen van - fol. 62 - de maen andermael in vorst veranderde tot den 23 december, wanneer den windt zig des naermiddaegs naer den suijden wendede, zoodaenig kout zijnde als het nog geweest hadde; dog den 24 's morgens om 4 uren veranderde buijten verwagting het weder in een swaeren regen, die met een gewenschten doij continueerde tot den 25 's avons, den eersten kerstdag, tot 's nagts ontrent 12 uren, wanneer weder alle hope verijdelt was, het weder andermael opklaerende en zoo hevig begonde te vriesen dat tot het eijnde van dit jaer geene jaeren vergeleken konnen worden.

(26 december 1788)

Op den 26 december is door de Vlaemsche tonneelspeelders in 't commediehuijs vertoont geworden ‘Den Deserteur’⁽⁶⁹⁾, groote opera in drij deelen, gevolgt door ‘Jae ofte Neen’⁽⁷⁰⁾, opera in één deel en met een groot getal aenschouwers vereerlijkt geworden.

(69) ‘Den Deserteur’ zie voetnoot 45 van 1788 - verkort.

(70) ‘Jae ofte Neen’, zie voetnoot 56 van 1788 - verkort.

(27 december 1788)

Op den 27 december is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Gend

[p. 147]

geschiet de 582ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 89, 37, 76, 66, 32.

Eijnde van 't schrikkeljaer ons heeren Jesu Christi, 1788.