Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1787

(Mei)

Welcke nieuwigheden geduerende de foire in 1787 vertoont wierden.

Van den 4 meij af en geduerende heel de foire van desen jaere hebben der binnen dese stadt Brugge verscheijde vermaeklijckheden plaetse gehadt; want behalvens dat er als naer gewoonte op de Mart geene appartementen van hout afgeslegen zijn tot het vertoonen eeniger speelen of ander vermaekelijckheden, het door d'heeren van 't collegie is verboden geworden om te meerder ruijmte van plaets voor de kooplieden op de Mart te zijn, en waerdoor er, zoo men zegt, verscheijde, in 't begin deser foire aengekomen zijnde, hun op dit verbodt van op de Mart niet te mogen staen van dese stadt verwijdert hebben omdat zij op de plaetsen die men hun aenwees: als de Vrijdagmart, Dijver of Pantreijken saegen hunne onkosten niet te konnen - fol. 355 - winnen; behalvens dit waeren er alhier verscheijde operateurs aengekomen die, te lang om ider in 't besonder op te haelen, daegelijcks hunne kruijden, balsems en andere medicenen op de Mart, geseten in chaisen, verkogten. Onder verscheijde van dese was alhier ook aengekomen den wijtberoemden keijserlijcken veldtoperateur en grooten docter M. De Vos⁽⁸⁾, die gelogeert was in d'herberge ‘St. Eloy’ in de Smestraete en aldaer daegelijcks veele zieke met verouderde quaelen was helpende. Desen heer hadde ook op het Pantreijken laeten stellen eenen theater, op welcken door twee wel geëxceerde persoonen menigvuldige schoone toeren gedaen

(8) In de steekkaarten van het Koninklijk Museum van het Leger en van Krijgsgeschiedenis betreffende de Brabantse Omwenteling staat een zekere Martin De Vos vermeld als luitenant bij de compagnie van Dooren (Leuven). Hij was een slecht genoteerd figuur en zou zelfs een bordeel te Brussel en te Leuven gehouden hebben. Het is echter niet na te gaan of het diezelfde De Vos betreft als die waar van Walleghem over schrijft. (Brief van de heer J. Lorette, conservator van het Koninklijk Museum van het Leger en van Krijgsgeschiedenis, d.d. 20 jan. 1982).

[p. 194]

wierden en veele extra sprongen, gelijk ook veele schoone toeren op de koorde zonder balance ofte iet in hunne handen te hebben. Dit spel beginde daegelijcks 's avons ten ses uren en geduerde tusschen het verkopen der kruijden, balsem, etc. tot den agt en half uren; zijnde om zulks te zien aldaer daegelijcks zoo veele menschen vergaedert dat er t'elcke zeijde nauwelijcks eene plaetse - fol. 356 - op bleef om iemant te konnen staen. Behalvens d'andere operateurs die op de Mart daegelijcks verscheijde exercitiën deden, wierden geduerende d'eerste agt deser foire op de gewonelijcke prijsen der commedie vertoont het groot koninglijck spel van Vrankrijk, welckes weerga alhier noijt vertoont is en van welke alhier dit kort bericht is uijtgegeven geworden en tot aenschouwing van welcke hun daegelijcks veele menschen begaeven, hunne wondere werking en snelheijdt zeer bewondert wordende. Luijdende dit bericht als volgt: ‘Met permissie zal 's avons ten ses uren in 't commediehuijs op d'Oude Burse vertoont worden het groot koninglijk spel van Vrankrijk, verheelt door den weergaloosen Hercules, bevoorrigtigt door zijne majesteijt Ludovicus den XVI om zijne wonderbaere begaeftheden en ongewone magt. Men zal dit koninglijk spel beginnen met den Franschen dansmeester, het jong Spaensch vrouwspersoon en den kleijnen Engelsman, dewelcke aen de aenschouwers tot groote verwonderinge zullen - fol. 357 - door hunne snelheijdt. Naer dit vertoog zal volgen den onvergelijckelijcken Engelsman en ervaeren dansmeester op het ijzerdraet, waarvoor hij zig heeft uijtstekende gemakt in 't Fransch hof en verscheijde uijtlandtsche hoven; hij heeft zelfs gedient tot verwondering van zijne majesteijt Josephus den II, Roomsch keijser tot Spa den 19 julij 1781. Hij zal ook verscheijde toeren van evenwichten en gouwegrepen, die nog niet gesien zijn, vertoonen; dit groot vertoog zal eijndigen door de onbegrijpelijcke magt van Herculus en hij zal in de dertig differente toeren van magt verbeelden, uijtmaeckende verscheijde posturen door differente werkingen; voorders een van zijne meesterstukken is te draegen een pijramide van 18 persoonen op eene taefel, staende op het onderste van zijne voeten, om te toonen zijne ongemete magt in zijne knieschijven. In dit stuk draegt hij 2.500 ponden. 't Is voor dese - fol. 358 - magt en snelheijdt dat haere majesteijt de koninginne van Vrancrijk, alsook zijne majesteijt Ludovicus den XVI, hem den naem van Hercules gegeven hebben en vereert met eene goude madalie waerop staet het afbeeldsel van zijne gemelde majesteijt, dewelcke hem vereert is tot Versailles door den koning den 14 maerte 1783. Hij doet geene voordere uijtlegginge van alle zijne vertooningen en van die van zijnen troup om het zooveel te vermaekelijcker aen d'oogen der aenschouwers voor te brengen.

Nota: dese koninglijcke troupen en zullen maer 4 à 5 mael vertoont worden, vermits zij op het spoedigste moeten vertrekken naer Londen’.

497^o treckinge tot Antwerpen.

Op den 5 meij is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Antwerpen geschiet de 497ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 71, 85, 31, 82, 3.

[p. 195]

498^o treckinge tot Gend. Eenen terne gevallen.

- fol. 359 - Op den 12 meij is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Gend geschiet de 498ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 53, 68, 31, 51, 44. Door dese treckinge is er binnen dese stadt Brugge in 't comtoir van d'heer Vaneechoute door de nombers 44, 51, 68, gevallen eenen merckelijcken terne, ter oorsaek van welcke die nombers schoon met bloemen versiert waeren.

Ongeluk aen de Waterhalle voorgevallen.

Op den 14 Meij gebuerde binnen dese stadt Brugge een merckelijk ongeluk aen de Waterhalle die men besig is met af te breken; want aldaer, in 't aflaeten van een stuk hout, twee zeer gewont wierden doordien het zelve van de gene die boven waeren ontschoot. Zijnde dese werklieden, die zeer gewont zijn, naer het hospitael vertransporteert. Gelijk men ook gedaen - fol. 360 - heeft met eenen werkman die eenige daegen hiervooren van boven tot op den grondt gevallen was en met nog eene andere vrouwe die langs de Breijdelstraete passerende, door 't afschieten van eenen venster die men langs desen kant afbrak, zoodaenig gewont was dat zij van haer zelven op de straete nederviel en men bijnae geen leven aen haer meer was ziende. Zoodat er alsnu met reden gevreest wordt dat er aen dit zeer hoog staende en hoog vervallen gebouw nog meer ongelucken zullen geschieden terwijl het afbreken van 't zelve door de stoutste werklieden zelfs gevreest wordt, waerdoor er verscheijde hunne baesen hebben bedankt om dit periculeus werk niet te moeten doen.

499^o treckinge tot Brussel.

Op den 19 meij is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Brussel geschiet de 499ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 23, 88, 37, 26, 39.

[p. 196]

Eenen soldaet in de vestinge verdroncken.

- fol. 361 - Op den 23 meij gebuerde dat eenen soldaet van het alhier liggende regement op de volgende wijse verdronck. Desen, zig ontkleet hebbende aen de veste 't eijnden den Bloedtput, hadde al zijne kleederen gewonden in een packje waermede hij zig begaf in 't waeter om over te swemmen en alzoo te deserteren; maer waerschijnelijk in 't swemmen niet ervaeren zijnde, ofte verwert door het packje waermede hij meende over te swemmen, is hij ongeluckiglijk in 't lis blijven steken en verdroncken. Desen naermiddag gevonden wordende, liggende als vermelt, met zijne kleederen bij zig, dus ellendig zonder voorder dan 't lijs geswommen te zijn, verdroncken zijnde.

500^o treckinge tot Antwerpen.

Op den 26 meij is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Antwerpen geschiet de 500ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 74, 61, 3, 16, 4.

Het koninglijk spel van Vrankrijk op de Vrijdagmart op eenen theater vertoont.

- fol. 362 - Op den 28 meij en eenige andere volgende daegen, wanneer het droog weder was, is binnen dese stadt Brugge op de Vrijdagmart op een groot gestelden theater vertoont het groot koninglijk spel van Vrankrijk, hetwelk als hiervooren fol. 356 geduerende dese maent in 't commediehuijs is vertoont geworden. Dese ervaerene konstenaers beginnen alle daegen met hunne exercitiën 's avons ten seven en half uren en eijndigen ten negen uren waerdoor er telkens op de Vrijdagmart zooveel menschen vergaederen dat er nauwelijcks plaetse om te staen is. Bij dese konstenaers heeft zig vervoegt den heer Franchi die telkens op den zelven theater van ten vier uren zijne verscheijde nieuwe geheijmen, volgens dit hiernevens liggende bericht, aen ider verkoopt.