Vaderlandsche historie. Deel 3

XXXIII. Staat van Frankryk ten deezen tyde

De Regeering van Karel den VI. was eene der langduurigsten; doch te gelyk eene der ongelukkigsten ontstak feller dan te vooren: en 't Krygsgeluk liep den Franschen geweldiglyk tegen. De Koning was, sedert het jaar 1392, onderworpen geweest aan vlaagen van krankzinnigheid, die hem doorgaans onbekwaam maakten tot de Regeering. De Grooten, die, nevens de Koninginne, de Regeering in handen hadden, lagen geduurig overhoop, en verwekten, van tyd tot tyd, binnenlandsche beroerten. Vooral hadt men, van 't jaar 1404 af, merkelyke verwydering bespeurd tusschen Lodewyk, Hertog van Orleans, 's Konings Broeder, en Jan, Hertog van Bourgondie; die, met groot ongenoegen, zag, dat men Orleans en der Koninginne de Regeering toevertrouwde, van welke zyn Vader Filips 't voornaam bewind gehad hadt, en welke hy zig nu gaarne in handen gesteld gezien zou hebben. Zo ver ging dit ongenoegen, dat Hertog Jan, in Slagtmaand des jaars 1407, den Hertog van Orleans, by nagt, deedt overvallen, en van 't leeven berooven, niet meer dan drie dagen na dat zy plegtiglyk verzoend geweest waren, en elkanderen eene broederlyke vriendschap gezwooren hadden^(c). Jan verglimpte deeze ondaad met den naam

(c) Monstrelet Vol. I. Ch. XXXVI. ƒ. 29 vers. Joann. a Leydis Libr. XXXII. Cap. 9.

[p. 402]

van yver voor 's Ryks welstand, en wist zig zelfs openlyk door den Koning zuiver te doen schouwen. Sedert meester van Parys en van 's Konings Persoon geworden, regeerde hy in 's Konings naam, zonder iemant te ontzien; doch toen hy, in 't jaar 1408, naar Luikerland getrokken was, om Jan van Beieren te helpen, nam de Koningin haaren slag waar, bemagtigde Parys, en deedt zig zelve en den Daufyn Lodewyk, tot Regenten van 't Ryk, verklaaren. De Hertog van Bourgondie werdt toen, als schuldig aan manslag, veroordeeld.

In deeze omstandigheden, liet Hertog Willem, Graaf van Holland, zig gebruiken, om een Verdrag tusschen Hertog Jan en 't Fransche Hof te bemiddelen^(d). 't Gelukte hem ook. Jan deedt, in Lentemaand des jaars 1409, eene soort van schuldbekentenis, en verzoende zig met den Huize van Orleans en met de Koninginne^(e). Doch 't leedt niet lang, of de Prinsen van den bloede, zig nu van de Regeeringe ontzet vindende, verbonden zig tegen den Hertog van Bourgondie, die, van zynen kant, de Engelschen in 't Ryk bragt, om hun 't hoofd te bieden. Zy vertrokken egter wederom, voor 't einde van 't jaar 1412. En van dien tyd af, zag men de party des Hertogs van Bourgondie, in Frankryk, allengskens, verzwakken. In 't jaar 1414, besloot het Hof hem den oorlog aan te doen. Kort te vooren, hadt hy Frankryk reeds moeten verlaaten, en nu onthieldt hy zig in Vlaanderen.

(d) Monstrelet Vol. I. Ch. XLIX. ƒ. 81.

(e) Joann. a Leydis Libr. XXXII. Cap. 12.

[p. 403]

De Graavin van Holland, Zuster van Hertoge Jan, begaf zig, omtrent deezen tyd, naar Peronne, alwaar het Hof zig bevondt, om hem, ware 't mogelyk, op nieuws, met het zelve, te verzoenen^(f). Ook gelukte het, ten minsten in schyn. De Graavin van Holland en verscheiden' andere Grooten bleeven borg voor de onderhouding van 't Verdrag, welk, by deeze gelegenheid, gemaakt werdt^(g).

Een der punten van het zelve verbondt den Hertog van Bourgondie, om de onderhandelingen af te breeken, welken hy, met Engeland, mogt hebben aangevangen. Doch hy hieldt zig aan dit punt niet. Hy tradt, terstond na 't sluiten van 't Verdrag, in geheime onderhandeling met Henrik den V. die Henrik den IV, zynen Vader, in 't jaar 1413, was opgevolgd. Henrik zogt den Hertog te winnen, op dat hy aan hem geene party zou hebben, in den oorlog tegen Frankryk, welken hy in den zin hadt. In 't jaar 1415, voerde hy, onder anderen, zo 't schynt, met Schepen, in Holland en Zeeland gehuurd^(h), een magtig Leger derwaards, en sloeg de Franschen by Azincourt, op den vyfentwintigsten van Wynmaand. Twee Broeders des Hertogs van Bourgondie, Antoni, Hertog van Brabant, en Filips, Graaf van Nevers en Retel, sneuvelden in deezen slag, aan de zyde der Franschen.

Hertog Jan bediende zig van de verlegen-

(f) Monstrelet Vol. I. Ch. CXXVI. ƒ. 210.

(g) Monstrelet Vol. I. Ch. CXXVII. ƒ. 210 vers.

(h) Act. Publ. Angl. Tom. IV. P. II. p. 109, 109.

[p. 404]

heid, in welke 't Ryk zig toen bevondt, om 't verlooren bewind aldaar wederom in handen te krygen. Hy trok met een Leger naar Parys, begeerende verlof, om den Koning te begroeten. Terwyl men zyn verzoek in overweeging nam, stierf de Daufyn, Lodewyk, en jan, Hertog van Touraine, onlangs met Jakoba van Beieren gehuwd, volgde hem in die waardigheid op.