De briefwisseling Vosmaer-Perk

[31. 22 Augustus 1881]

31. 22 Augustus 1881. Brief van Perk aan Vosmaer; dubbel velletje, geheel beschreven. - Vosmaerarchief.
De proef, met voorgeslagen wijzigingen van Vosmaer en daarnaast de varianten van Perk, is helaas niet teruggevonden. Een begeleidende brief van Vosmaer schijnt niet bij de zending ingesloten te zijn geweest, maar wellicht waren op de drukproef enkele persoonlijke woorden toegevoegd. -
Vosmaers Vlugmare met ‘rijmverachting’ vindt men in de Spectator van 30 Juli 1881.

Loenen

Oud-Over.

22 Aug. 81.

Hooggeeerde heer en vriend.

Dank voor uw lief schrijven en Bemoedigend ‘sursum cor!’ Ik geloof u - alles lost zich ten slotte harmonisch op! ----- en hoop het te ondervinden. 't Is waar - hoe vòl mijn leven ook is en dus - hoe schoon! - t kan toch nog altyd voller en schooner worden. Waar is de grens? Maar be-

[p. 77]

rusten is onverschillig zijn. Altijd hopen - wanhoop. Wien veel te dragen wordt gegeven, kreeg sterke schouders. Welk een trotsch gevoel - zooveel te kunnen verdragen, zonder onder te gaan - waar de banale lang zou zijn bezweken! -----

- Uw lof doet mij goed. Niet ieder oudere is in staat een jongere te prijzen, al vindt hij hem prijzenswaardig. Komt deze liefheid uit Hellas? Nogmaals dank! -----

Schrijf het niet toe aan zucht tot tegenstribbelen, als ik naast uwe opvatting de mijne plaats en u de keus laat.

Ik heb alles nog eens scherp overwogen

Deze sonnetten zijn niet voor Jan Alleman. Ze werden geschreven voor lui met genoegzaam inzicht om de conclusies te kunnen maken, die hun in de voorrede worden voorgekauwd.

Dus weg met die twee toelichtingen!

Men mag den denkenden mensch niet beleedigen.

Kan die letter niet blijven? 't Is nu zoo'n kort dingetje. 't Staat netter, dunkt mij, en t behoeft dan niet nogmaals gezet te worden! -

De interpunctie... ‘daarboven, in een kolk’ enz. neem ik gaarne aan.

-

Behoedden - zou ééne d niet meer analoog zijn met al die andere praesentia?

-

Die zinplooi: ‘terwijl ik, of hier wanden zijn, niet weet.’ vind ik nog al aardig. Is 't niet een grieksche constructie? De objectzin in de hoofdzin?

-

Sjirpt kan die rpt ooit iets liefelijks beduiden? Tjilpen, tjielpen gaat beter.

Maar krekels en sprinkhanen sjirpen.

De gewelven zagen zwart van zwermen vleêrmuizen en ik hoorde ze sjirpen, heesch, akelig.

Ik houd sjirpen voor passender dan de voorgeslagen woorden.

De coupletverdeeling is die van de sonnetten van Shakespeare. Ik heb hier alle kracht willen geven aan de laatste twee regels, en enjambeerde derhalve de terzinen. Vind u er

[p. 78]

niet iets aardigs in? Dat opnemen van hetzelfde rijm der vorigen in het 3e kwatrijn is met opzet gebeurd. Gemakkelijk waren ‘den hoogen’ en ‘de togen’ te vervangen geweest. Nu maakt de verdeeling op mij den indruk eener fontein, trepidus subita formidine, die springt en springt - en plots in de twee regels rust vindt en neêrvalt.

Let op de antithese van die drie volle kwatrijnen, die 't zelfde beöogen en die korte lichtende twee Joannaregeltjes!

-

't Stolpt zich - plastiesch.

Van Dale geeft: stolpen = iets met eene stolp of stulp overdekken - zooals een pendule. (Het gewelf) stolpt zich - - - niet goed?

- Het breed gewelf - welft zich - vind ik niet zoo goed.

-

Onderdelven heb ik gewijzigd.

-

Nu die rondende afgrond! -

Aardig dat u die topografie zoo docht. Letterlijk de voorstelling. Ja - ik noemde ‘het hol verwulfsel’ een afgrond. Men spreekt van ‘les abîmes du ciel - the depth of heaven enz. hoeveel te meer waar de diepte omhoog’ van steen is gelijk een omgekeerde afgrond. Heeft het Latijn ook niet altum in beteekenis van diepte onder of boven? Doch kies! Ik sla voor:

Het hol verwulfsel, wanneer u den rondenden afgrond niet aanstaat.

Boven leest men: ‘Een leegte (le vide), die zich rondt in 't néderwelven.’ iets dergelijks.

-

gemoet voor te gemoet is verkeerd begrepen.

gemoet is verbum.	Tot haar gemoet =
	tot haar ontmoet =
	tot zij ontmoet.

gemoeten voor te gemoet treden vond ik geoorloofd Doch vindt u duidelijker:

‘Tot boven 't licht zij lichter licht ontmoet. -?

Ik heb wat gepeuterd om drie maal ‘boven’ en driemaal licht achter elkander te krijgen - voor 't beter effect!

-

[p. 79]

rondedans neutrum? Stellig niet. Die d was een drukfout. Op de kopy stond eerbied'gen⁾. Dat n⁾ is voor d aangezien. Toe - zend mij de revisie, na die zelf te hebben gezien. Ten eerste zie ik dan uwe beslissing in zake de aanmerkingen en ten tweede snap ik misschien nog een foutje, dat ik er niet gaarne in zag.

Ik woû deze sonnetten nu eens heel mooi gedrukt zien. Ik vind ze de moeite waard (en ook in aanzienlijk aantal genoeg) om een paar dozijn overdrukken voor mijne rekening op Hollandsch papier te doen drukken. Moet ik dit op de revisie zetten? -

Hoe gaarne zag ik dat dit mijn werk u afbracht van uw rijmverachting, die blijkt uit een uwer laatste vlugmaren.

De terzinen van ‘Hemelvaart’ en het heele laatste sonnet kunnen, dunkt mij, de kracht van staand rijm doen gevoelen. In de ‘Holle berg’ schildert het rijm. En in ‘Fakkelglans’ missen de liggende rijmen dunkt mij het uitwerksel van ‘vrouwelijke vrees’ geenszins. -

Vaarwel! wees eerbiedig en hartelijk de hand gedrukt door

uw

Jacques Perk