Frankrijks dubbele ziel

[p. 9]

Een woord vooraf

In de ongewoon dramatische, van alle mogelijkheden zwangere dagen die wij beleven is Frankrijks nederlaag voor ons, Vlamingen, het capitale feit.

Frankrijk heeft een nederlaag geleden, zoo snel en zoo volledig, als dit zelden met een groote mogendheid het geval is geweest. Zonder twijfel zal dit alleen reeds voor ons volk de verstdragende gevolgen hebben. Niet wellicht omdat dit land ons bewust vijandig gezind zou geweest zijn of ons stelselmatig naar het leven stond, - al was de Fransche cultureele expansie, strekkend naar de ‘annexion des cerveaux’ alles behalve een legende en voor onzen volksaard een voortdurend gevaar. Want deze Fransche propaganda had hier haar nooit rustende agenten, zoodat wij in de onophoudende wrijvingen die ons met het Waalsch element in botsing brachten niet enkel met dit laatste af te rekenen hadden, maar practisch tevens met Frankrijk, het geestelijk en cultureele hinterland van alle romaniseerenden binnen België's grenzen. Uit het Fransche prestige in de wereld putten ze al hun krachten om offensief

[p. 10]

tegen ons op te treden, met dit prestige voedden zij de grenzenlooze laatdunkendheid waarmee ze smalend op onze ‘schamelheid’ meenden te mogen neerzien. ‘Vive la France’ was het slagwoord onzer vijanden, waarmee ze ons steeds meenden den mond te kunnen snoeren. Niet op eigen waarden immers konden ze zich beroepen - want zoo goed als alles wat cultureele beteekenis heeft tusschen de zee en de Maas is van ons: zoowel nu als vroeger is hier hoofdzakelijk het Vlaamsch element creatief vruchtbaar gebleken. Slechts op staatkundig en ook administratief terrein zijn ze ons, met hun politieke doorzettingskracht, hun doelbewustheid en hun saamhoorigheidsgevoel als het er op aan komt tegen ons front te maken, verreweg de baas. De Vlamingen, droomers en dichters, moeten het hier steeds afleggen tegen het nuchtere, koel berekend positivisme van het Waalsche volk. Een gewichtige factor in deze berekening was, bij ontstentenis van voldoende eigen prestaties van beteekenis, hun beroep op de Fransche cultuur, waarmee zij de groote geestelijke en artistieke verworvenheden van het kleine Vlaanderen in de schaduw trachtten te stellen, daarbij gebruik makend van de ongunstige politieke en sociale conjunctuur waarin wij sinds lang geraakt waren.

De ineenstorting van Frankrijk heeft echter onzen

[p. 11]

tegenstrevers den bodem onder de voeten weggeslagen. Het taalimperialisme, dat ze sinds meer dan honderd jaar tegenover Vlaanderen bedreven en dat voor ons eenvoudig op een denationalisatieproces neerkwam, heeft meteen zijn machtigste motorische drijfkracht verloren. Hoe op het toekomstig vredescongres over ons lot moge beschikt worden, van den ontzaglijken volksvreemden druk, dat de Fransche cultuurexpansie binnen België's grenzen op ons uitoefende en waaronder wij in het hart van ons levensgebied onze schoonste stad hebben moeten inboeten, zullen wij voortaan wel voor langen tijd verlost zijn. En dit nu is voor ons van een lotsbestemmende beteekenis. Politieke stelsels zijn in het huidige stadium van onze nationale herwording nog altijd secundair: primair is de handhaving van ons bestaan als volk, bestaan dat, tegen den oppervlakkigen schijn in, nog steeds ernstig bedreigd was. Want spijt alle Vlaamsche veroveringen op wetgevend gebied won het denationalisatieproces nog onverpoosd veld. Op de toekomst wil ik niet vooruitloopen. Steeds is het leven een strijd. Ook het leven der volkeren. En het is mogelijk dat wij voor de handhaving van ons volksdom ook later nog harden strijd zullen te leveren hebben, tegen nieuwe, nog onbekende gevaren wellicht. Maar dat het eeuwenoude gevaar dat uit het Zuiden dreigde thans met één stoot van ons afge-

[p. 12]

wenteld is, blijft voor ons voorloopig van centrale beteekenis. En daarom is het wellicht niet overbodig even een terugschouwenden blik te werpen op de nationaal-cultureele structuur van het ongetwijfeld groote, maar ons toch in den loop der tijden volkomen wezensvreemd geworden volk, wiens taal en cultuur

dank zij den fanatischen ijver

van het romaniseerend element

binnen onze landsgrenzen,

een zoo groot gevaar voor de

gaafheid van ons eigen volks-

wezen hebben opgeleverd.