Doortocht. Een oorlogsdagboek 1940-1945

5 October

Vanmiddag ben ik door de najaarsbosschen gegaan. Ergens aan een berm zette ik mij neer. Het was er rustig en schoon. Een lage zon deed de blaren der beukenboschjes gloeien. Om me heen preludeerden de boomen, de eeuwige prelude in mineur van den herfst, van het kwijnen en vergaan. ‘De schoonheid is altijd tragisch, want het is de zang om een gemis’, las ik kort geleden in het Dagboek van Pieter van der Meer de Walcheren. Hier zag ik deze tragiek, in de stervende natuur. Achter mij hoorde ik de doffe knallen van buksen. Kleine dieren slopen ritselend door de struiken. Vrouwen met bonte hoofddoeken om sprokkelden dood hout.

Ik dacht aan Sonja, aan haar stem, die ik drie minuten gehoord had. Ik wilde mij al haar woorden herinneren en den toon waarop zij gesproken had. Ik wilde alles nogmaals en langzaam beleven om mijzelf te overtuigen dat het geen dagdroom geweest was.

Ik werd gebeld uit een stad in Noord-Holland. Het duurde lang eer de verbinding tot stand was gebracht. Dan kwam er een zachte, beheerschte vrouwenstem.

‘Je spreekt met een goede, oude vriendin’, zei de stem. ‘Er is veel gebeurd in die drie jaren...’

Ik wist het. Ik wist aan wie de stem behoorde. Maar het was niet mogelijk. Het was... Had zij dan tòch doorgevochten? Koortsachtig ging mijn potlood over het vloeiblad, bedekte het met grillige figuren. Wanhopig zocht ik naar woorden. Alles leek mij banaal op dat oogenblik.

‘Ik ben alleen overgebleven’, zei ze langzaam.

Ja, dacht ik, alleen overgebleven. Alleen... ‘Hoe is

[p. 155]

het mogelijk’, zei ik. Ik moest oppassen. Eén woord te veel zou haar in gevaar kunnen brengen.

‘Je zult me niet meer kennen’, lachte ze geheimzinnig.

‘Ja, dat zal wel’, zei ik automatisch. Ik kòn niet anders. Zij zou het begrijpen.

‘Ik zal je wel schrijven’, zei ze.

‘Goed’, zei ik, ‘schrijf me maar’.

‘Adieu. Tot spoedig’.

‘Tot kijk’, zei ik, alsof we elkaar toevallig hadden ontmoet en 's avonds weer samen zouden komen.

Ik leefde den dag door met alles wat ik haar had willen zeggen en vragen. Er waren momenten, dat ik het niet gelooven kon. Tot de hiërogliefen op het vloeiblad mij het beleefde bewezen. Elk figuurtje, elk vierkant hield een deel van mijn aandoeningen in zich besloten.

In het bosch heb ik dieproode en bruine bladeren gezocht. Op mijn kamer spreken zij van het najaar, van de tragische schoonheid, van het leven op den keerkring, waarin wij elkaar zullen weervinden.