Weergaloos

Absolute waarheid: Funktie. Verhouding.

U zoudt de mensen willen opwekken tot nadenken. Och, ja, maar stelt U zich daarvan maar niet veel voor, althans zeker niet als het om de diepste levensvragen gaat. En eigenlijk gaat het daarom altijd, ook voor de praktische levenshouding. En al mag het waar zijn dat elke reële situatie om een specifiek eigensoortige oplossing vraagt - toch is daarvoor nodig een innerlijk licht - een inzicht in de structuur der totale Werkelijkheid - de kosmische werkelijkheid - in de Absolute Waarheid.

Wijs handelen kunnen we alleen wanneer dit in harmonie is met het absolute - eigenzinnig handelen moet uiteindelijk onvruchtbaar blijven. Om wijs te handelen is wijs denken nodig, maar deze beiden gaan op in het Absolute denken - den absoluten Geest. In dit denken zijn denken en handelen tot hogere eenheid gekomen.

Voor dit alles is nodig een ‘Kritik der Kritik der Reinen Vernunft’ - welke leidt tot zichzelf kennende Wereldrede, die ons diepste innerlijke wezen is. 't Is zo: bij Hegel leren we denken over het denken, doordenkt het denken zichzelf, iets dat de andere filosofen niet gezien hebben (ook Kant nog niet recht), vandaar die verschillende uitkomsten, die evenzovele facetten = eenzijdigheden zijn van het Absolute denken.

Wanneer het denken zichzelf leert kennen, d.i. gaat begrijpen wat denken is, d.i. hoe het denken fungeert, dan komt het tot het inzicht omtrent de dialectische samenhang dezer facetten en daarmee is men

[p. 435]

in principe alle filosofieën te boven. Alles gaat dan op in de absolute functie, grens, verhouding, limiet. Alles verhoudt zich tot alles.

U zegt: alles is aan het veranderen op elk gebied. Inderdaad, en daardoor is Hegel naar de letter kind van zijn tijd, verouderd.

Maar Hegel naar de Geest (en daar gaat het om) d.i. als denkwijze, methode, is van en voor alle tijden. Zelfkennis is het parool - niet psychische zelfkennis, maar kosmische, metaphysische, beter nog redelijke zelfkennis.

Deze is de sleutel tot, inzicht in de Werkelijkheid, zoals ze zich historisch en boven-historisch voltrekt. Handelen ligt op een secundair plan, is steeds afgestemd op de bepaalde situatie van het ogenblik.

Het Absolute is het inzicht (theoretisch) dat alles omvat - begrip.

Dat is onmisbaar tot redelijk en zedelijk handelen, maar het inzicht ontleent niet zijn waarde aan deze bruikbaarheid voor de praktijk - is niet ondergeschikte dienstmaagd der praktijk. Het is juist omgekeerd - de praktijk is een ondergeschikt facet van den Algeest als Begrip (die twee staan niet naast elkaar).

Wie een ander wil helpen moet voor alles in het reine komen met zichzelf, dat ons aller Algemene Geest is. En dat is een zeer moeizame, tijdrovende, zure arbeid.

Wie meent daar tegenwoordig nog tijd voor te hebben: televisie, radio, auto, sport, enz?

Over ervaring: Zonder ervaring te miskennen moet toch gezegd worden, dat ervaring niet het hoogste is. De geest moet in de eerste plaats zich op zichzelf bezinnen. 't Is de geest, die de ervaring pas mogelijk maakt. De ervaring is eigenlijk in wezen een wijze waarop de Geest zichzelf ervaart, d.i. van zich bewust is. Ze is slechts éen van de vele bewustzijnswijzen - één geestesphase en kan als zodanig niet gemist worden, zeker niet met het oog op de praktijk. Maar het Hoogste leert zij niet.

Doel van het leven: Doel is zelfverwerkelijking, d.i. zelfbewustwording van de Geest, die alle heden, verleden en toekomst omvat. Daarmede ontvangen we ook antwoord op de vraag: wie ben ik, wat is het heelal, waarvandaan kom ik, waar ga ik heen, wat is goed, wie is God, wat is kunst, wat is wetenschap, enz. enz.

Wat is de absolute waarheid?

Functie, verhouding.

Dit is het beste wat ik in de afgelopen 70 levensjaren door veel strijd en zoeken gevonden heb.

In de hoop, dat U er wat aan heeft,

Hoogachtend F. Vreydenberger, Amsterdam-8.' 10 februari 1967.