Weergaloos

Aubrey Singer: Televisie, voorbij de luchtspiegeling

‘Televisie moet als gast in de huis kamer menselijke vorm aannemen. Zo moet de redakteur - editor - voor de reporter een schrijver - dramatist - worden. Het is de reporter, de verslaggever, de waarnemer die ten behoeve van de kijkers observeert, en met wie - zou men kunnen zeggen - het publiek zich identificeert - zoals het zich vereenzelvigt met de held in een drama. De noodzaak op de dramatische vorm te steunen, gepaard gaande aan de toegenomen belangrijkheid van de producer heeft een diepgaand effekt gehad: televisie-journalistiek heeft de waarnemer als de held van onze

[p. 447]

tijd bevestigd. Hoe onbevangener - detached - hoe heldhaftiger. Om t.v.-reporter te zijn - of t.v.- programmasamensteller - moet men zowel archivaris als profeet zijn. Het heden, dat kontaktpunt met de dingen van alledag kan niet voor ons zijn, noch voor diegenen die zich met ons identificeren - ons publiek.

Hoe meer detached en godlike de waarneming, hoe groter de impakt. Een baby filmen, die van honger sterft in India - terwijl de filmploeg het geld heeft de medicijnen te kopen die het zouden kunnen redden - huursoldaten in de Kongo vragen een executie uit te stellen zodat de camera's het kunnen opnemen is het toppunt - the ultimate - in waarneming - Romeins in zijn decadentie.

Deze extreme voorbeelden zijn, hoop ik, hypothetisch maar zij zouden gemakkelijk ergens gebeurd kunnen zijn in de miljoenen meters gefilmde aktualiteiten die elk jaar opgenomen worden, want in het monteren van feitelijke programma's die een publiek trekken en vasthouden, zowel in termen van extra-nadruk - overemphasis - op de gebeurtenis, als ons struktureren daarvan, bestaat het grote gevaar dat de programmasamensteller een gevangene wordt van de dramatische vorm.

(Verdedigenderwijs zou daaraan toegevoegd kunnen worden dat niet alleen de t.v. maar de massa-kommunikatie in zijn totaliteit de waarnemer sanctifies - heiligt.

‘All you need is love’ zongen de Beatles: alles wat je nodig hebt is liefde, plus een beetje pot of Indiase meditatie voor groter detachment. Massa-kommunikatie moedigt het niet-deelnemen op alle niveaus aan.)

Maar een oververzadiging van dramatiek verveelt op den duur. Een tijdlang herhaald houden de afschuwelijkste beelden op ons te schokken.

Zoals ook een medicus vertrouwd raakt met het leed, hoewel hij er niet immuum voor wordt, zo raakt het massa-publiek oververzadigd met de conventies van de reportage.

Dat is het gevaar van binnenuit dat de t.v. belaagt, en resulteert in een verdoving - anaesthetising - van de sensibiliteiten van het publiek. En tot op zekere hoogte konfronteren alle massa-media dit gevaar. Want als onze presentatie van de betekenis der gebeurtenissen zijn geloofwaardigheid zou verliezen, zou dat tragisch zijn - het zou niet alleen ons bestaan ontkennen, we zouden het niet kunnen overleven. En de massale moeheid - lassitude - zo geschapen zou het publiek zelf schade kunnen berokkenen.

[p. 448]

Zakelijke en opvoedkundige druk - het feit dat de weg naar de Hel geplaveid is met goede voornemens - zouden beide eerder de status van ons medium moeten opvijzelen dan verminderen.

Zij zijn eigen aan verschillende typen uitzendingen. Het is het innerlijk probleem: het vormen door het medium van de mankracht die universeel is. Is het niet vreemd dat de druk van radio-en t.v. golven het zelfde soort denken over de gehele wereld produceert?

Van Rusland naar Amerika, van Europa naar Japan, heeft de t.v.-man een gemeenschappelijk professionalisme dat geworteld is in kreatieve waarneming en overbrenging van situaties. De werkelijke problemen komen uit deze gemeenschappelijke kultuur voort.

Het monopolie van de producer

Natuurlijk moet de t.v. kommentaar geven op de wereld zoals zij die vindt, maar zoals ook de literatuur van de wereld niet door journalisten geschreven wordt, zo zouden ook in de t.v. de toestanden in de wereld niet gemonopoliseerd moeten worden door de t.v.-producer.

Inplaats van te dingen naar de eisen van het publiek, door het investeren van zijn waarneming en persoonlijke verantwoordelijkheid in dramatische vorm die een ‘opschorten van geloof’ vereist om genietbaar te zijn, moet een nieuwe vorm ontwikkeld worden, die het publiek konditionneert naar ‘opschorting van de dramatische en televisie-gewoonte’.

Als ons werk geloofwaardigheid wil behouden en zijn plaats in de hierarchie van de kommunikatie - moet inhoud veel belangrijker worden dan struktuur, en kommunikatie veel belangrijker dan kijkdichtheid.

Op éen niveau kan de t.v. zichzelf beschermen door andere talenten te gebruiken dan die van de filmmaker en de script-schrijver, door op de een of andere manier de geesten van onze tijd aan te moedigen televisie te gebruiken als een middel tot oorspronkelijke zelfexpressie. Op een ander en totaal ander niveau, als er meer kanalen waren, als regeringen niet langer voelden dat het medium in staat was tot een monolithische druk, of daaraan onderworpen, als het aantal kijkers duizenden werd in plaats van miljoenen, als televisie meer dienstverlening zou worden dan een pijnstiller, denk ik dat t.v. het overleven van onze kultuur zou kunnen voorzitten.

(...) Kommunikatie zal absoluut worden op alle niveaus. Het zal interkommunikatie worden. Niet langer zullen t.v. stations dienst-

[p. 449]

verlenen in het verspreiden van nieuws en informatie en vermaak, maar het t.v. toestel zal een ‘kommunikator’ worden (misschien uiteindelijk in de hersenen ingezet) zó ontworpen dat enerzijds mensen, als door een verlenging van de telefoon, kunnen praten met winkels, de school, de regering, het kantoor, vrienden, kennissen en komputers; anderzijds zullen de media van vermaak en informatie door het feit dat zij worden overgebracht in computer-taalvorm mensen in staat stellen niet alleen te kijken, maar ook deel te nemen. Zoals de ontwerper onze primitieve computers kan gebruiken om alternatieven te schetsen en/of zijn tekeningen driedimensionaal te maken zal de kijker in de toekomst de handeling van een stuk naar wens veranderen: bijvoorbeeld zelf Hamlet spelen, of de plot permuteren. Bovendien zal informatie totaal beschikbaar zijn terwijl het gebeurt. Waarom redakteuren hebben als informatie naar wens kan worden uitgebreid of ingekort?

Zo zou massa-kommunikatie een konversatie worden in plaats van een monoloog.

‘Nooit zal men de wereld juist genieten voordat de zee zelf in uw aderen vloeit. Totdat ge gekleed bent met de hemelen en gekroond met de sterren, en uzelf waarneemt als de enige erfgenaam van de gehele wereld, en meer dan dat omdat er mensen in zijn die elk voor zich enige erfgenaam zijn gelijk aan u.’ Deze symbiotische verhouding van mens tot wereld, drie eeuwen geleden door Thomas Traherne beschreven, is een vingerwijzing naar de rol van kommunikatie voorbij de luchtspiegeling. (...) Als kommunikatoren moeten wij ons vastklemmen aan onze eigen visie. Als de mensheid wil overleven, moeten wij de kanalen openhouden naar een stimulerende en vrije doorstroming van ideeën, informatie en vermaak. Wij moeten deze stroom door onze kanalen beschermen, behouden en verzekeren - niettegenstaande onszelf, onze vijanden en hen die zich vermommen als onze vrienden.

Als de mensheid wil groeien en bloeien is het onze taak iedereen te helpen éen te worden met onze wereld. De luchtspiegeling voorbij, inplaats van het cogito ergo sum (ik denk dus ik ben) zal ontdekt worden het cogitamus ergo sumus: wij denken en daarom bestaan wij.’

Aubrey E. Singer, Hoofd Features Group, BBC-televisie, Londen; fragmenten van een tekst uitgesproken - en met t.v. beelden doorspekt -

[p. 450]

voor het 28e Congres van het Genootschap voor Reklame, 26 oktober 1967, Amsterdam. Singer is een van de initiatiefnemers tot het televisie-programma Our World, dat in het najaar van '67 over het Noordelijk halfrond via kommunikatie-satellieten voor 400 miljoen kijkers werd uitgezonden. Dit kommunikatie-experiment ontstond tijdens het schrijven van een lezing voor een congres Vision '65 in Carbondale.

STOP PRESS! LAST MOMENT!