Briefwisseling 1 juli 1885 tot 15 december 1888

W. Doorenbos aan A. Verwey 16.8.86

Ixelles Lez Bruxelles 16 Aug 1886

Amice!

Het is reeds lang mijn voornemen geweest u te bedanken voor de toezending van Uw Cor Cordium. Ik verheugde er mij zeer in. Want mij schijnt het diep gedacht fijn gevoeld en fraai gezegd. De beelden zijn niet overbodig en gaan de grenzen niet over - al raken zij ze - van hetgeen bij allegorie geoorloofd is. Eigenaardig is het dat thans weer een soort van poezie en van zegswijzen opdoemt, dat in het laatste gedeelte der Middeleeuwen geboren werd en kracht kreeg. Dit geldt echter juist niet van Cor cordium bijzonder, al klonk mij er iets Dantesk in. De N.G. beviel mij deze keer veel beter dan het vorige nummer. Netscher¹ heeft nog wel een temperatuur van 40^o en is dus niet aansprakelijk voor de opborrelingen van zijne Fransche aspiratien. Wat zouden b.v. Dante en Milton, wat Lessing en Goethe zeggen over de algemeenheden van bl. 341. Hoe komiek miskent hij den overwegenden invloed van onze republiek op allerlei gebied (om dit lieve woord te gebruiken) in de 17de en 18de eeuw. Doch ik geloof niet aan Netscher, zelfs niet dat hij een naturalist is, zoo iemand moet dicht bij het realisme staan. Gij weet overigens dat ik in verdichte verhalen liever fantasiebeelden dan zoogenaamde wetenschap verlang. Darwin leert mij de verschijnselen der herediteit. Zola vertrouw ik hierin weinig en zijne

1 Frans Netscher, ‘Het daghet uyt den oosten’. In: De nieuwe gids 1 (1885-1886), deel ii, p. 333-362.

[p. 213]

verdichtselen vond ik tot dusverre langdradig en eentonig. Doch hierover nu maar niet meer.

Lotsy's stuk² beviel mij vrij goed. Hij is met zijne bepaling van philosophie op den goeden weg en scherpzinnig weet hij zijne meeningen te ontwikkelen. In de stukjes van Erens³ en van Looy⁴ kan ik niets dan stijloefeningen zien, zooals die vooral op de Fransche Athenaea of op de hoogere meisjesscholen in groot aantal om den prijs geschreven worden.

Nederl. politiek⁵ beviel mij goed. La Bièvre⁶ is weer rethoriek, fraai en kunstig mischien, maar vervelend. Een Nieuwe Gids⁷ is een geestig of een scherpzinnig stuk. Ik weet het niet, want ik las Quacks socialistische verrijzing⁸ niet.

Een boek over kunst⁹ is weer 40^o temperatuur. W zegt weinig maar gooit veel wilde woorden weg. Over Hofdijk¹⁰ is een fragment, waarmee ik het eens ben, maar blijft een fragment, dat, zooals veel bij de N. Gids, in een dialect geschreven is, dat het proza der vorige eeuwen herinnert. Het krioelt van bastaard woorden, aan 't latijn ontleend en zal dus voor velen eerst verstaanbaar worden, als het in 't Nederlandsch vertaald is. De Varia¹¹ zijn in den toon van den ouden van Vloten geschreven, en blaffen was waarlijk niet noodig om Arnold Isings theoriën te bestrijden. Tegen Damas had men niets of iets zeer geestigs moeten zeggen.

Geweld baat slechts zelden en open duur wint de geest het. Juist niet de tijdgeest, die een veelkoppig monster is en dus allerlei aangezichten heeft

Zie hier weer vrijweg mijne meening.

Gij moet niet denken dat ik tegen de N. Gids mij verzetten wil, maar het zoude mij toch genoegen doen, als De Toon er van en ook de gedachten er in wat minder overeenkwamen met hetgeen men zoo dagelijksch in Fransche en Belgische geschriften te lezen krijgt.

Kent gij Hettners geschriften.¹² Mij dunkt zij wegen wel op tegen Sainte Beuve en Taine. Waardeert gij niet de Zusters¹³ van Potgieter die geheel realistisch zijn?

Wilt gij naturalisme lezen, zooals ik het goedkeur, dat zie men: Blücher van J. Scherr¹⁴ in. Die man is nergens bang voor, zegt alles, en schrijft prettig historie geen halve fantasie en halve waarheid, naar 't uitkomt.

Van en voor u hoop ik, dat gij steeds naar boven streeft en de moerassen aan de liefhebbers overlaat, ook blijken de nugae sonorae,¹⁵ waar Horatius van spreekt, u op den duur niet te voldoen.

tt

W. D

Gisteren is de manifestatie¹⁶ allerliefst rustig geweest. Allen hadden er pleizier in dat de roode vlaggen en de scherpe republikeinsche liederen zoo vrij geduld werden, midden door en langs eene residentie stad. In de zaak zelve schijnen verbeelding en inbeelding de machtigste elementen.

2 M.C.L. Lotsij, ‘Twee blikken op het maatschappelijk leven’. Ibid., p. 362-394.

3 F. Erens, ‘Het begin van een partijtje’. Ibid., p. 395-398.

4 Jac. van Looy, ‘Een mislukte dag’. Ibid., p. 410-418.

5 Van de Klei [P.L. Tak], ‘Nederlandsche politiek’. Ibid., p. 418-430.

6 J.K. Huysmans, ‘La bièvre’. Ibid., p. 430-440.

7 Ph. Hack van Outheusden [F. van der Goes], ‘Een nieuwe Gids’. Ibid., p. 440-461.

8 H.P.G. Quack, ‘Sociale politiek. Rede bij het aanvaarden van het hoogleeraarsambt te Amsterdam‘. In: De gids 49 (1885), deel iv, oktober 1885, p. 139-164.

9 W.J.v.W. [J.P. Veth en W.A. Witsen], ‘Een boek over kunst’ [over: Albert Wolff, La capitale de l'Art]. In: De nieuwe gids 1 (1885-1886), deel ii, p. 461-469.

10 N.N. [W.J.T. Kloos], ‘Literaire kroniek’, recensie over werk van W.J. Hofdijk. Ibid., p. 479-497.

11 F.N. [F.C.J. Netscher], F.v.E. [F.W. van Eeden] en Ch.M. van Deventer, ‘Varia’ [over resp. een recensie van A. Ising sr. over: E. Zola, L'oeuvre, een recensie van Damas over: L. van Deyssel, Over literatuur. (de heer F. Netscher), en een recensie over: J.J. Le Roy's Grondbegrippen en grondstellingen der natuurkunde.]

12 Hermann Hettner, Literaturgeschichte des achtzehnten Jahrhunderts. Braunschweig 1856-1864.

13 E.J. Potgieter, De zusters. In: Proza 1837-1845, deel i, zesde druk, Haarlem 1885, p. 54-223.

14 J. Scherr, Blücher: seine Zeit und sein Leben. Leipzig 1862-1863.

15 Welluidende onbenulligheden (Ars poetica, 322; in veel edities ‘canorae’).

16 Betoging van de Belgische werkliedenpartij voor algemeen kiesrecht (De Amsterdammer. Dagblad voor Nederland, d.d. 14-8 1886, p. 3, en 16-8 1886, p. 5).