De historie van Belgis

[Francies Romain]

ROMAIN (FRANCIES), kwam in het jaer 1646 ter weireld en trad rond 1670 als leeken-broeder in het orden van den H. Dominicus. Naer zig door zyne werken tot Gend, alwaer hy den toren der Predikheeren-kerk bouwde en die kerk, alsmede een gedeelte van het klooster geheel herstelde, en tot Maestricht, alwaer hy insgelyks het kloester van zyn orden en deszelfs kerk herbouwde, voordeeliglyk te hebben bekent gemaekt, wierd by in 1685 naer Parys geroepen, door den koning van Vrankryk Lodewyk den XIV, om 'er de eenvondige doch schoone en aenzienelyke konings-brug te voltrekken, van welkers voltoeying den aennemer Gabriel reeds wanhopte. Deze brug is twee-en-zeventig toisen of vier honderd twee-en-dertig fransche konings-voeten lang en heeft vyf bogens, waer van den middensten bogen twaelf toisen of twee-en-zeventig voeten ruymte heeft, de twee naestvolgende bogens elf toisen of zes-en-zestig en de twee bogens op de uyteynden tien toisen of zestig voeten ruymte hebben. De vier pilaeren der brug hebben ider negen voeten lengte. De breedte der brug is van zes-en-vyftig voeten, daer onder begrepen de beyde leuningen, waer van ider twee voeten dikte heeft en de beyde plankieren of trottoirs elk negen voeten breed. Geheel dit gebouw is zeer eenvoudig en heeft geene vercieringen, maer daer-en-tegen heeft Romain niets verzuymt, om aen het zelve, hoewel het maer twee honderd veertig duyzend fransche kroonen of veertien houderd veertig duyzend livers tournois gekost heeft, alle mogelyke kloekte en sterkte te geven, waer in hy zeer wel geslaegt is, daer deze brug tot hier toe het geweld van den stroom der Seine en van den jaerlykschen ysgang heeft wederstaen. In het midden van den eersten pilaer dier brug heeft men den 25 october 1685 met groote plegtigheyd een kistjen van cederhout gemetst, vervattende: eene plaet van verguld koper, negen duymen lang en vyf doymen breed, waer op deze woorden in verheven werk gesneden zyn: Ludovicus Magnus rex christianissimus, derictis hostibus, pace Europoe indicta, regioe ciritatis commodo intentus pontem lapideum lignoo et ceduco ad luparam substituit anno M. DC. LXXXV; eene goude

[p. 108]

medalie, wegende een mark zeven looden vier-en-twintig greynen, hebbende langs de eene zyde het borstbeeld des konings, omringt door deze woorden: Ludovicus Magnus rex christianissimus, en langs de keerzyde dit opschrift: Urbis ornamento et commodo pons ad luperam constr.; en twaelf zilvere medalien wegende te saemen zes marken eene once zes looden en zynde ider der zelve tot eenige merkweirdige en heugelyke gebeurtenis der regering van Lodewyk den XIV betrekkelyk. De eerste der zelve is voor den vrede, langs de eene zyde ziet men 's konings afbeeldsel en langs de keerzyde een mans-beeld, houdende in de eene hand eenen overvloeds-hoorn, in de andere hand eenen olyf-tak met deze woorden daer rondom: felicitas temporum, daer onder ziet men het jaerschrift M. DC. LXIII; de tweede medalie is geslaegen ter gelegentheyd der belediging, welke door de corsicaensche soldaeten der pauselyke lyfwagt tot Roomen aen den hertog de Créquy, afgezant van Lodewyk den XIV by den H. Stoel, gedaen is geweest, langs de eene zyde ziet men 's konings beeldenis en langs de keerzyde eene pyramide, aen welkers voet eene krygsheldin staet met den helm op het hoofd, houdende den bevel-stok in de regte hand en met de slinke hand op eenen schild stennende, waer op staet: Roma; op den rand der keerzyde leest men deze legende: ob nef. scelus à corsis edit. in oratorem rogis Franc. M. DC. LXIV.; de derde medalie is betrekkelyk tot den veldslag van S. Gothard, in Hongaryen, alwaer de fransche de turken versloegen, langs den eenen kant is den koning verbeeld met dit opschrift: Louis XIV, roy de France et de Navarre, langs de keerzyde ziet men de victorie met lauweren bekroont, hebbende baer kleed met lelien-bloemen verciert en draegende eenen palmtak in de eene en eene lauwerkroon in de andere hand, van onder leest men deze woorden: Germania servata M. DC. LXVI; de vierde medalie verbeeld den koning langs de eene zyde met dit omschrift: Ludovicus Magnus Franc. et Nav. rex P.P., langs de keerzyde ziet men 's konings zinnebeeld of devise, eene zou boven den aerds-bol verheven, met deze woorden: noc pluribus impar. M. DC. LXXII; de vyfde medalie betreft het overtrekken van den Rhyn, haere eene zyde vertoont 's konings borstbeeld met deze legende: Ludovicus XIV. D.G. Fr. et Nav. rex, de keerzyde laet de fransche troepen zien die den Rhyn overzwemmen, om den vyand te agtervolgen, op het voorste plan zit eenen ouderling, die, vol vrees en verwondering, de oogen naer den Hemel slaet en den Rhyn-god verbeeld, rondom leest men deze woorden: Rheno Batavisque una superatis. M. DC. LXXII; de zesde medalie is de gene welke de stad Parys heeft doen slaen, alwaer den koning verbeeld staet met dit opschrift: Ludovicus Magnus Franc. et Nav. rex P.P., langs de keerzyde zit een vrouwspersoon op eenen schild steunende, waer op de wapens der stad en het jaerschrift 1672 gegraveert zyn, het omschrift der keerzyde is: Felicitas publica Lutetioe; de zevenste medalie is ter gelegentheyd van den vrede van Nymegen geslaegen en heeft langs de eene zyde 's konings afbeeldsel met dit omschrift: Ludovicus Magnus rex, en langs de keerzyde dit opschrift: Ludovice Magno qui Batavis debellatis; de achtste medalie is ten opzigte der over-

[p. 109]

gaef van Strasburg en van Casal, in het Piemonteesche, geslaegen, en verbeeld langs de eene zyde 's konings hoofd, met dit omschrift: Ludovicus Magnus rex christianissimus, en langs de keerzyde deze woorden: Quod argentorato accepto codemque die casalia arce in fidem accepta Galliae alquo Italiae opi felicissime prospexerit 1681; de negenste medalie heeft ten doel het bestand, met de vyanden van Vrankryk gesloten, langs den eenen kant ziet men den koning met deze woorden: Ludovicus Magnus rex christianissimus, langs de wederzyde ziet men de overwinning, houdende eene lauwerkroon in de eene en den staf van Mercurius in de andere hand en steunende met den voet tegen eenen weireld-bol, met deze woorden: Jussit quiescere inducioe 1684; de tiende medalie vereeuwigt de inneming der sterke vesting Luxemburg, haere eene zyde verbeeld 's konings hoofd met deze woorden: Ludovicus Magnus rex christianissimus en op haere keerzyde staet dit opschrift: Ludovico Magno quod bello ab Hispanis lacessitus et causa et milite superior, Luxemburgo subacto immortalem quam armis nactus est gloriam, concessa ilirum Europae tranquillitate, cumulavit; de elfste medalie is betrekkelyk tot den vrede aen de algerynen vergunt, langs de eene zyde verzeld dit omschrift: Ludovicus Magnus rex christianissimus 's konings afbeeldsel, terwyl men langs de andere zyde den koning regtstaende verbeeld ziet met eenen algeryn die voor hem nederknielt en dit omschrift: Confecto bello piratico Africa supplex ann. M. DC. LXXXIV; de twaelfste medalie eyndelyk is voor de stad Genua en verbeeld den koning langs de eene zyde met deze legende: Ludovicus Magnus rex christianissimus en langs de andere zyde Jupiter, die den blixem werpt, en de stad en have van Genua in het verschiet met dit omschrift: Vibrata in superbos fulmina en dit onderschrift: Genua emendata M. DC. LXXXIV. Het kistjen, waer in deze medalien ingesloten zyn, is langs binnen met blauw satyn gevoeyerd, waer op het wapen van Vrankryk geschildert is en ligt in eene gesoudeerde loode kist, gemetst in eenen arduynsteen van vyf voeten lengte en dry voeten breedte, geplaetst in de negenste laeg van den pilaer, alwaer die voorwerpen, volgens alle waerschynelykheyd, nog lang zullen blyven, dewyl dit groot en kloek gebouw geheel zoude moeten vernielt wezen, aleer men de zelve uyt de plaets zoude konnen trekken alwaer zy verborgen zyn. Het is den berugten franschen beeld- en bouwkundigen Jules Hardouin Mansart die de grond-teekeningen en de bestekken van deze brug gemaekt heeft, welke door de drukpers in het licht zyn gegeven, nogtans heeft Romain het plan van Hardooin geenzins slaevelyk gevolgt en heeft hy, met oorlof des konings, daer in de veranderingen gebragt, welke den eysch van het werk hem als geraedzaem deden oordeelen. Den goeden uytslag van dit schoon werk was oorzaek dat Romain tot Parys bleef woonen, alwaer hy in het jaer 1733 in het noviciaet der Predikheeren, in de S. Dominicus-straet, stierf, en verschafte hem het ampt van inspecteur der bruggen en wegen en bouwmeester des konings in de generaliteyt van Parys, het welk hy tot zyn overlyden met iver en werkzaemheyd bediende en waer in hy door zyne kundigheden, eerlykheyd en andere goede gaeven aen de stad en generaliteyt van Parys van het grootste nut is geweest. Romain is in de kerk van het novici aet der Predikheeren tot Parys begraven.