De historie van Belgis

[Jan Baptiste Pisson]

PISSON (JAN BAPTISTE), wierd den 21 maert 1763 geboren, van zeer geringe ouders, die van alle middelen ontbloot waeren om hem de eerste beginselen van eene burgerlyke opvoeding te verzorgen. In zyne kindsheyd moest hy als timmermans-knegt werken, om zig den nooddruft te verschaffen, en de weynige uren welke hem overbleven besteedde hy tot het leeren lezen en schryven. Naer de vernieuwing der Gendsche academie, mogt Pisson, dank aen wylent den ridder Dons de Lovendeghem, die hem tot bescherm-heer diende, in dat gestigt de bouwkundige lessen kosteloos bywoonen. Hy deed'er grooten voortgang onder den professor Jan d'Huyvetter, die in hem veel vernuft bespeurende, voor hem bezondere zorgen droeg, en behaelde'er in 1784 den tweeden en twee jaeren daer naer den eersten prys van de eerste clas der bouw-konst, welke sedertdien het eerste voorwerp zynder studien wierd. In het jaer 1793, wanneer de engelsche Vlaenderen bezetten, nam Pisson deel in eene aenneming, welke hem veel winst opleverde, doordien de engelsche alsdan zeer rykelyk betaelden; dit was den oorsprong van zyn opkomen. Zig welhaest in de groote byeenkomsten van befaemde persoonen vermengende, vertoonde hy zig aldaer met zyne begaefdheden, vermeerdert door zyne fraeye gelaet-trekken en zyne zedige houding. Alzoo gelukte het hem zyn vernuft te doen be-

[p. 101]

wonderen en eenig aenzien te krygen. Onder de werken, welke Pisson als bezonderen bouwmeester aengeleyd heeft, praelen de huyzen van wylent den baron P. de Meulenaere-de Loose, op den nederkauter n.^o 11, van wylent jonkheer Papelen-Stauthamer, op het recollecten-pleyn, digt hy de recollecten-brug, en van jonkheer van Hoobrouck de Mooregem, op de vlasmerkt, en de buytengoedjens van den heer Blancquaert, op de visschery, en van wylent joffrouw de weduwe van Aken, tot Wondelgem. Ook is den hoogen autaer der parochiaele kerk van S. Michiel tot Gend een der bezonderste voordbrengselen van zyn vernuft. Pisson had zig in het jaer 1796 vereenigd met een kleyn getal geleerde, die eene genoegzaeme vaderlands-liefde hadden, om zig in die rampspoedige tyden aen het hoofd der onderwyzings-gestigten te stellen, en het vertrouwen het welk wylent den doctor en professor Coppens en den heer advocaet van Hulthem in hem hadden, deed hem benoemen tot het aenleggen der serren en orangerien in den kruyd-hof zynder geborte-stad. Onder de bestiering van den heer Faipoult, eersten prefect van het voormaelig departement der Schelde, wierd Pisson tot directeur der openbaere werken van de stad Gend aengestelt, en in die hoedaedigheyd heeft hy verscheyde schoone kaeyen en bruggen aengeleyd en eenige veranderingen aen het gothisch gedeelte van het stadhuys toegebragt, welke dit schoon gebouw weleer geschonden als verciert hebben. Het broos gehouw eender houte departementaele zuyl of colonne, welke keyzer Karels standbeeld eenigen tyd op de vrydagmerkt vervangen heeft, alwaer de zelve ter gedagtenis van de voor de vryheyd gesneuvelde krygslieden opgeregt wierd, was een voortbrengsel van zynen uytvindings-geest; dit gedenk-teeken was van eene wonderbaere en stoute bouwing en eene der hoogste zuylen welke alsdan in Europa bestonden, naer die van Trajanus en Antoninus tot Roomen; boven de zelve verhief zig het standbeeld der vryheyd, het welk kort naer de opregting der colonne door eene felle windbuy nedergeworpen wierd. Pisson verliet in 1806 het vak van bouwmeester voor bezondere persoonen en begon de bestraeting en het onderhond der groote wegen in het departement der Schelde en in de nabuerige departementen aen te nemen. Kort daer naer wierd hy gelast met het verveirdigen van eenige water-werken omstreeks Terneuzen, waer in hy bewees dat hy de wetenschappen van eenen goeden ingenieur aen de kennissen van eenen onderscheyden bouwkundigen vereenigde. Indien deze aenneming veel toebragt tot het vermeerderen zynder faem, was zy hem niet min voordeelig onder de betrekking van rykdom, daer hy daer door het grootste deel van zyne geldmiddelen gewonnen heeft. Weynigen tyd naer dat den zegeprael, den 18 juny 1815 door de bondgenooten in de velden van Waterloo op den myneedigen en trouwloozen Napoleon Buonaparte behaelt, de Belgische provincien aen de voormaelige republiek der vereenigde Nederlanden had saemengevoegt, wierd'er besloten dien geheugens-weirdigen dag door een openbaer prael-stuk te vereeuwigen; den heer Pisson wierd van wege het ministerie gelast met daer van eene schets te maeken, welke men by het verveirdigen van het gedenk-teeken, het welk nu op het slag-veld van Waterle-

[p. 102]

prykt, gedeeltelyk schynt aengenomen en gevolgt te hebben. Het was in den loop van het jaer 1818 dat hy zig daer mede bezig hield en met wylent den ridder de Coninck, alsdan minister van binnenlandsche zaeken, daer over in briefwisseling was, wanneer hy door eene ziekte overvallen wierd, waer aen hy den 9 december van dat jaer tot Gend stierf, weduwaer zynde van Joanna van Melle, dogter van eenen vleeschbouwer en zuster van d'heer Jan Lodewyk van Melle, alsnu eersten schepenen der stad Gend, by wie hy geene kinderen agterliet. Pisson wierd tot Mariakerke, buyten de brugschepoort der stad Gend met de grootste plegtigheyd begraven, en laeter is hem aldaer eene pragtige marmere tombe opgeregt, de welke het konstwerk is van den geagten brugschen beeldhouwer Calloigne, en het welk den 22 july 1828, in de tegenwoordigheyd van de koninglyke maetschappy der fraeye konsten en letteren der stad Gend, van welkers bouwkundige sectie hy directeur was, van verscheyde overheden en van eene groote menigte konst-vrienden, onder het geschal van het muziek der Gendsche toonkundige maetschappy van S. Cecilia ontdekt wierd. Zulks bad plaets ingevolge den 15.^en artikel van zynen uytersten wil of testament, welken aldus luydde: ‘Indien voor myne dood my den tyd ontbreekt om het prael-graf op te regten, het welk ik voorgenomen hebbe te doen daerstellen, is mynen uytersten wil hier toe eene som van elf duyzend guldens brabandsch courant geld te besteden, waer van duyzend guldens behouden zyn voor de koninglyke maetschappy der schoone konsten en letteren tot Gend, voor de zorg der bestiering over dit gedenk-teeken, als ook voor het maeken der teekening, modellen enz.’ Pisson was lid van het koninglyk nederlandsch institut van konsten en wetenschappen en van de academie van beeldende konsten tot Antwerpen, en heeft in zyne portefeuille gelaeten een ontwerp van een gebouw voor een nieuw gestigt van leeger onderwys, waer van het plan gegraveert is geweest, en eene verbandeling op de middelen om de schikking der landbouwers-wooningen en stallingen te verbeteren, het welk in het concours van het jaer 1817 door de koninglyke maetschappy van landbouw en kruyd-kunde der stad Gend met de groote gonde medalie bekroont is geweest.