|
| |
[Jacob Hessels]
HESSELS (JACOB) of Hesselius, in het jaer 1505 gehoren, was doctor in beyde de regten ter universiteyt van Loven en wierd eerst advocaet in den provinciaelen raed van Vlaenderen, alwaer hy zyne clienten met zoo veel manbaftigheyd en stoutmoedigheyd verdedigde, dat hy door keyzer Karels zuster, de nerdshertogin Marie van Oostenryk, weduwe van den koning Lodewyk van Hongaryen en gouvernante-generael der Nederlanden, dun stouten advocaet wierd genoemt. Procureur-generael by den zelven raed benoemt zynde, betoonde hy in het uytoeffenen der bedieningen van dit zwaerwigtig ampt eenen grooten iver tot vervolging der lutheraenen, calvinisten en herdoopers; waer van hy 'er vele heeft doen verbrauden, onder andere zekeren Osto Cathelinus, die in den maertelars-boek der gereformeerde is gestelt geweest. Hy trouwde in bet jaer 1561 met eene nigt van den berugten president en proost van S. Baefs te Gend, Viglius-ab-Aytta, genoemt Jedtz van Hoytema, vrouw van der Camere, dogter van Jelle Hoytema en van Mintz Aytta (zuster van Viglius en dogter van den heer van Zuychem, in Vriesland) en weduwe van Vranken van den Berghe, raedsbeer in den raed van Holland. Onder de voorwaerden van dit bouwelyk was besproken, dat Hessels het hactelyk ampt van procureur-generael zoude verlaeten bebhen, bet gene hy ook deed, nogtans raedsheer blyvende. De gouvernante-generael der Nederlanden, Margareta van Oustenryk, weduwe der hertogen van Florencien en van Parma, en bastaerd-dogter van keyzer Karel den V, droeg hem in den jaere 1567 het ampt op van procureur-generael by den grooten raed der Nederlanden te Mechelen, maer op de vriendelyke aenzoeking zynder gemaelin weygerde hy het zelve te aenveirden. Hessels wierd in het zelve jaer door den gouverneur-generael der Nederlanden, don Pedro Alvarez de Toledo, hertog van Alva en marquis van Corin, benoemt om eene raedsheers-plaets in den door hem opgeregten nederlandschen raed van beroerten, gemeenclyk den bloodraed des hertogs van Alva genoemt, te bedienen, het welk de dood zynder gemaelin hem deed aennemen en in welke hoedaenigbeyd hy de dood-vonnissen der graeven van Egmond en Hornes en van vele andere edele, op bevel des hertogs van Alva, opgestelt heeft. Hy was, zon wel by den hertog van Alva en by zynen opvolger als gouverneur-generael der Nederlanden den Luiz de Requesens, dan te vooren by de hertogen van Parma, in groot aenzien en wierd door hun in de moeyelykste gevallen gebruykt, waer door hy den haet der protestanten op zich trok, welkers schryvers hem heschuldigt hebben, dat hy des naermiddags in den bloedraed zynde, gemeenelyk sliep, en, als men hem dan na zyn gevoelen vroeg, do oogen
| |
| |
open trok en nog slaepdronke antwoordde: ad patibuhem, ad patibulum (aen de galg, aen de galg)! als of hy bet leven van zynen evenmensch zoo weynig achtte, dat hy bem, zelfs zonder eenige reden gehoort te hebben, ter dood zoude hebben verwezen; doch dit is niets dan eene lastering, welke by verdient heeft door zyne getrouwigheyd aen God en aen den koning, door zynen iver voor het katholyk geloof en door eene onbuygzaeme strengbeyd in het regt, het gene ook de oorzaek van zyne dood is geweest. Toen eenen der opper-hoofden van den protestantschen aenhang binnen Gend, jonkheer Francies van de Kethulle, heer van Ryhove, zoo vermeten was van in den nagt tusschen den 28 en 29 october 1577 eenen boozen aenslag te begaen op de vryheyd van vele aenzienelyke katholyke, vergat hy geenzins zig te verzekeren van den persoon van Hessels, die hy zynen gezworen vyand en den moordenaer der graeven van Egmond en van Hornes, zyne goede meesters, noemde. Den 23 november 1577 wierd Hassels uyt het huys van Ryhove, alwaer hy tot dan toe bewaerd wierd, nae het Sausselet gebragt, door vele borgers en ontrent dertig soldaten van het princen-volk, die hem toeriepen dat hy eenen verraeder was, en, hem de galg toonende, welke op de koornmerkt stond, hem zeyden: ziet gy wat daer staet, gy meende ons daer aen te doen hangen, maer gy zult misschien zelve hangen, gelyk daer naer ook tot zyne onsterffelyke glorie is geschied. Alzoo in september 1578 den heer van Montigny, opperhoofd der misnoegde waelen, Malcontenten genoemt, Meenen ingenomen had, welke plaets, als wel gelegen zynde op de Ley, tusschen Kortryk en Armentieres, hy daedelyk met eenige bolwerken dede versterken en dat die van Gend daerom voor Kortryk, als niet zeer sterk zynde, te vreezen hadden, wierden den 2 october 1578 eenige benden krygsvolk, zoo uyt Gend als uyt andere omliggende plaetsen aen de bezetting van Kortryk ter hulp gezonden tegen de waelen, de welke door de protestanten spots-gewys Paternoster-knechten genoemt wierden, en wierd'er besloten dat den heer van Ryhove derwaerds zoude trekken; maer alvoorens dien last te aenveirden, gaf hy den voorschepenen jonker Jan van Hembyse (een ander opperhoofd van den protestantschen aenhang tot Gend) te kennen, dat hy niet geirn nae Kortryk vertrok, alvoorens den raedsheer Hessels en den baillien van Engelmunster en souvereynen provoost van Ipren Jan de Visscher (vader van den bisschop van Ipren Joannes de Visscher, in het jaer 1613 overleden), die hy twee vreede dwingelanden noemde, te hebben zien opgehangen worden, vermide hy vreesde dat zy, zoo hun dit niet geschiedde, hem mogten overleveren, en alzoo men dan van eene algemeyne verlossing handelde, dat zy dus uyt de gevangenis geraekende nog grootere dwingelandy zouden bedryven. Hier by verhaelde Ryhove hoe dat Hessels de sententie des doods opgestelt had tegen de graeven van Egmond en van Hornes, zyne goede meesters; hoe dat hy daer naer den prins van Oragnien met het zelve noodlot bedreygd had en hoe hy nog dagelyks by zynen gryzen baerd zwoer, dat hy Hembyse en Ryhove nog wel eens zoude doen ophangen en hun geenzins zoude gespaert hebben, zoo hy maer uyt de gevangenis
| |
| |
konde losgeraeken, om alle welke reden Ryhove raedde, dat men Hessels en de Visscher nu zonder uytstel zoude ophangen, eer dat zy zelve, gelyk Hessels hun beloft had, hun dit zouden gedaen hebben. Hembyse, die het gezeg van Ryhove met aendagt gehoort had, slemde in zyn voornemen toe, het welk buyten weten van het magistraet, zonder gedaente van proces en zonder eenige voorige sententie, den 4 october 1578 ter uytvoer wierd gebragt. Des morgens, ontrent elf uren, kwamen de heeren van Ryhove en van Loovelde (jonkheer Karel de Gruutere) en den kapiteyu Mieghem met eenig voetvolk en vrywillige ruyters op de koornmerkt, om, zoo het scheen nae Kortryk te trekken, maer voor het Sausselet gekomen zynde, riepen zy haestelyk meester Jacob Hessels en den baillieu de Visscher, die, op niets min denkende dan op het geen hun te gebeuren stond, te saemen eene party met de schaeken speelden. Zy deden hun zitten op eenen vragtwagen, welken by geval daer voorby reed naer Kortryk met twee vrouwspersoonen, aen wie den raedsheer onder weg, nu vermoedende het gene stond te geschieden, zyne ringen tot een gedenkteeken gaf. Wanneer den wagen gekomen was een weynig wegs buyten de petercelle-poort, aen het begin der heyde van S. Denys-Westrem, alwaer den scherprechter van S. Pieters gereed stond, dede Ryhove de twee gevangene afstappen, laetende den wagen voordsreyden. Toen Hessels veirdig stond om aen eenen boom opgehangen te worden, vatte Ryhove hem by den baerd, hem met vele bitsige woorden verwytende, dat hy hy dien langen gryzen baerd dikwils te vooren de dood van Hembyse en Ryhove gezworen had; waer op Hessels antwoordde: zulke gryze hairen zult gy noyt draagen; waer op Ryhove aenstonds zeyde: daer aen zult gy galogen hebben en, nemende een mes, sneed een strengsken van den baerd van Hessels af en stak het op zynen hoed, het geen door den heer van Loovelde, door den kapiteyn Mieghem en door verscheyde soldaten gevolgd wierd. Als den raedsheer op de eerste sport der leeder trad, zeyde hy in het latyn: Heer, ontfungt, bid ik u, door het ingewand uwer bermhertigheyd myne ziel in uwe genade; in het midden der leeder zeyde hy: Heer, in uwe handen bevele ik mijnen guest; en op het hoogste der leeder sprak hy uyt: Heer, rekent hun dit tot geene zonde, want zy weten niet wat zy doen. Hy leefde nog lang naer dat hy van de leeder afgeworpen was, zoo dat den heul, die reeds gereedschap maekte om den baillieu de Visscher op te hangen, wederom de leeder opklom en Hessels met groot geweld het hert brak. Den baillieu de Visscher dit treurig schouwspel ziende, maekte groot jammer en misbaer , met vele traenen Ryhove om eenigen uytstel biddende, maer dien wierd hem geweygert; dus wierd hy nevens Hessels aen den zelven boom opgehangen. Men plakte hun op de borst een briefken, deze woorden vervattende: Dit doet men met de verraeders van den lande. Vervolgens keerde Ryhove met de zyne nae de stad terug. Het omhalsbrengen van Hessels en de Visscher is, zelfs door de partydigste schryvers, grootelyks misprezen geworden en hun tot eeuwige schande gesproken. Pieter Cornelisz. Hooft, het hoofd der hollandsche geschiedenis-schryvers, noemt den handel van Ryhove en de zyne een vervloekelyk werk en bekend dat Hessels en de Visscher onplichtig stierven. Pieter Chris-
| |
| |
tiaensz. Bor en Emmanuel van Meteren zeggen dat de dood van Hessels en de Visscher alle welgeschaepen en redelyke lieden zeer kwaelyk beviel en geenzius een gerecht of justitie mogt genoemt worden. De lyken van Hessels en de Visscher bleven maer dry dagen hangen en wierden den 7 october ender den boom waer aen zy hingen naekt begraven. Maer het lyk van Hessels is zeven jaeren daer naer ontgraven, wanneer God door een groot wonder betoont heeft hoe aengenaam zyne dood hem was geweest, want het wierd t'eenemael geheel en ongeschonden gevonden, zonder eenige bederffenis, met het aenzigt nog zeer kennelyk en zoo jeugdig en frisch als of Hessels maer dien zelven dag (4 october 1585 ) gestorven was, in welken staet dit lyk in de parochiaele kerk van O.L.V. op S. Pieters, nevens Gend, gebragt zynde, door ontallyke geloovige aldaer gezien en ook door vele van hun geraekt is geweest. Den zelven dag (4 october 1585), ten vyf uren des avonds, wierd dit lyk uyt O.L.V. kerk met plegtige processie der biddende ordens en der geestelykheyd van de parochiaele kerken van O.L.V., van S. Jacobs, van S. Michiels en van S. Nicolaes, van het kapittel der collegiaele kerk van S. Pharaïldis en van het kapittel der hoofdkerk van S. Baefs, tusschen twee-en-dertig brandende toortsen en vergezeld door alle de raedsheeren, greffiers, advocaeten en procureurs van den provinviaelen raed in Vlaenderen, door de wet der heerlykheyd van S. Pieters nevens Gend en door het geheel magistraet der stad Gend, naer de parochiaele kerk van S. Michiels gedraegen, alwaer het zelve in het graf van Hessels gemaelin ter aerde wierd besteld en alwaer des anderdags een pragtig uytvaerd gecelebreerd wierd. Hessels ligt begraven in de kapel van SS. Crispyn en Crispinianus, gemeenelyk de Schoanmaekers-kapel genoemt, doch zouder opschrift, het welk hem aen de gedagtenis der goede katholyke herinneert, en men plagt'er alleen op eenen steen, in den maer gemetst, dit volgende grafschrift van zyne egtgenoote te lezen, in goude letteren geschildert: Incomparabilis pudicitiae ingeniique, nea non erga egenos liboralissimae Dominae D. Jedtz ab Hoytema Phrisiae Dominae van der Camere conjugi charissimae Jacobus Hessels Praeses at Rhenenyarum, et primus Consiliarius Flandriae aetatis suae LXVI. Conjugis vero XXXII. M.M. vivens posuit. Vixil annos XXXI. monses decem, dies viginti quatuor relietis er quatuor duabus prolibus Folcardo et Maria, obiit vigesima quarta mensis maii anno XV.e soptuagesimo secundo. Hessels was eenen uytmuntenden regtsgeleerden, die in het kanonik regt vooral zeer kundig was en verschillige handschriften over het regt en ontrent staetszaeken geschreven heeft. Hy heeft maer twee kinderen naergelaeten Folcardus en Marie Hessels.
|
|
Auteursrechtvrij