De historie van Belgis

[Francies van der Burch]

BURCH (FRANCIES VAN DER), zoon van M.her Jan van der Burch, graef van Aubersart, heer van Escaussines en Heronfontaine, agtervolgens raedsheer in den provinciaelen raed van Vlaenderen, in den grooten raed der Nederlanden tot Mechelen en in den geheymen raed der Nederlanden tot Brussel, en president van den grooten raed der Nederlanden tot Mechelen en van den geheymen raed der Nederlanden tot Brussel, en van jongvrouw Camilla Margareta Diacetti, uyt een edel geslacht van Florencien, in Italien, geboren den 26 july 1567, den 23 mey 1643 overleden en in een pragtig praelgraf in de hoofdkerk van Kameryk ter aerde besteld. Hy was zyne godvrugtige opvoeding verschuldigt aen zynen weirdigen oom Lambregt van der Burch, geleerden kanonik der aerds-bisschoppelyke kerk van Utrecht, die hem in

[p. 23]

de universiteyt van Douay en vervolgens in die van Loven liet studeeren, alwaer hy tot bachelier in de wetenschappen en licenciaet in beyde de regten gepromoveert wierd. Nauwelyks was hy priester gewyd of den bisschop van Atrecht Mattheus Moullard verschafte hem eene kanoniks-prebende in zyne hoofdkerk, welke hy welhaest verliet voor eene prebende van koninglyken kanonik in het edel collegiael kapittel der H. Waldetrudis, tot Bergen, in Henegauw. Zyne oodmoedigheyd bewoog hem de weirdigheyd van kanonik der hoofdkerk van S. Lambertus, tot Luyk, te weygeren. In het jaer 1593 benoemde den koning van Spagnien den jongen van der Burch tot deken der metropolitaene kerk van den H. Rumoldus, tot Mechelen, alwaer zyne bekwaemheyd de geheele aendagt des aerds-bisschop Mattheus Hovius tot zig trok, die hem in het jaer 1596 tot zynen vicaris-generael benoemde. Hy bekleedde zestien jaeren deze plaets op eene wyze, welke liet zien dat hy ten hoogsten weirdig was zelve een diocese te bestieren; ook wierd hy op het eynde des jaers 1612, in vervanging van wylent Carolus Masius, tot bisschop van Gend benoemt, van welke weirdigheyd hy den 8 february 1613 bezit nam, wordende den 17 der zelve maend in zyne hoofdkerk tot bisschop gewyd. Den oodmoedigen van der Burch had verscheyde mael geweygert een zoo hoog kerkelyk ampt te aenveirden, tot het welk hy zig onweirdig agtte, en het was alleen om aen de pauselyke bevelen van den H. Vader Paulus den V te voldoen, dat hy de zelve eyndelyk aennam. Nauwelyks was den deugdryken van der Burch onder het getal der kerkvoogden geplaetst of hy verrechtveirdigde volkomentlyk de verwagting der souvereynen die hem tot den bisschopstand verheven hadden, door het houden van eene kerk-vergaedering, welke zyne voorzaeten, uyt hoofde van verschillige beletsels, noyt hadden konnen tot stand brengen, en waer in hy verscheyde uytmuntende schikkingen voorschreef, ter herstelling van den katholyken godsdienst in zyn diocese (alwaer de kettery zeer diep gewortelt was) en van de geestelyke tagt, welke hy in haere eerste strengheyd wilde zien herleven; zyn vaderlyk hert was vooral bezorgt om de behoeftige eenen menschlievenden onderstand te verschaffen, waer om hy ook door zyne diocesaenen uytermaete bemint wierd. Gend was waerschynelyk niet weirdig eenen zoo grooten bisschop te bezitten en de deugden en bekwaemheden van Francies van der Burch waeren te schitterende, om die niet op een meer verheven tooneel aen den dag te leggen. Het diocese van Kameryk had deszelfs geliefilen aerds-bisschop Francies Beisseret verloren, het kapittel wenschte hertgrondig hem eenen weirdigen opvolger te konnen geven en sloeg desvolgens de oogen op den bisschop van Gend, die tot die metropole verheven wierd in de laeste dagen van het jaer 1615 en in de eerste dagen van het volgende jaer door den paus Paulos den V in die nieuwe kerkvoogdy bevestigt wierd. Van der Burch zoude zekerlyk de kudde niet verlaeten hebben, die aen zyne zorg toevertrouwt was, maer Kameryk was ten proy aen alle de onheylen welke op het menschdom konnen drukken: de vryheyd, in eene volkomene regeeringsloosheyd verandert; den godsdienst, in handen van vyandlyke geestdriftige als een vernielend zweird gebreykt wor-

[p. 24]

dende; eene yzere locht, welke alle de vrugten der aerde doet verdroogen; den hongersnood, welken tevens de menschen en de dieren verslind; eyndelyk de pest, die het geen vernield, dat de andere rampen gespaert hebben. Nieuwen Belzuntius, van der Burch verhaest zig bezit te nemen van het ellendig diocese, alwaer zyne tegenwoordigheyd zoo heylryk zal wezen. Welhaest hebben zyne goedaerdigheyd, zynen onvermoeyelyken iver en zyne verduldigheyd de overtuyging in de ziel zynder toehoorders doen dringen; men vereenigt zig in het belang van het gemeene-best, de rust is herstelt en den godsdienst behouden; overvloedige regens ververschen de vrugtbaere aerde, en even overvloedige aelmoessen, alsmede 's kerkvoogds mildaedigheyd, voorkomen den hongersnood; de pest, eyndelyk verdwynd, en een zulkdaenig heyl word eygendlyk toegeschreven aen de kragt der vuerige gebeden, welke den alderdengdzaemsten aerds-bisschop, aen den voet des autaers nedergeknielt, onophoudelyk eenen God van bermhertigheyd opdraegd. Van der Burch had reeds veel, maer nogtans niet genoeg gedaen voor het uytverkoren diocese, het welk hem van de godelyke Voorzienigheyd, als het waere, tot deszelfs heyl en welvaerd had bekomen; talryke huysgezinnen waeren in de uyterste armoede gedompelt, hy staet die ongelukkige by, stigt godshuyzen en, het geen ter voorkoming der behoeftigheyd, ellende en ondeugden misschien nog kragtiger is, brengt kostelooze gestigten van onderwys tot stand, het een onder den naem van Zondag-school, het ander onder dien van Liefdaedigheyd- en Opvoedings-huys van S. Agnes; in het eerste bekomen de behoeftige kinders der stad, benevens de grondbeginselen der christelyke leering; alle de kennissen welke hunnen staet vereysschen, en ter voorkoming der verzuymenis of baetzugtigheyd der ouders, word aen de gene, wiens kinderen de lessen der Zondag-school bywoonen, behoorlyken onderstand in brood en in geld verleent. Het is alzoo dat de wysheyd der stigters eene belooning aen het aennemen eener weldaed heeft weten vast te hegten. Naer dit voorbeeld heeft men tot Doornyk diergelyke gestigten opgeregt, welkers unt alsnu algemeen herkent is. Het liefdaedigheyds- en opvoedings-buys van S. Agnes, alwaer honderd dogters van treffelyke maer weynig begoede burgers, in den onderdom van twaelf jaeren, ontfangen en behoorlyk opgevoed en onderwezen worden, heeft de beruchte marquise de Maintenon het eerste dunkbeeld gegeven van het door haer gestigt huys van S. Cyr, en het waeren de statuten van het huys van S. Agnes welke tot grondsteen der gene van S. Cyr gedient hebben. Naer een stigtelyk, voorbeeldelyk en arbeydzaem leven en naer zyn bisdom geduerende 28 jaeren vaderlyk en berderlyk bestiert te hebben, stierf van der Burch in opinie van heyligheyd tot Bergen, in Henegauw, alwaer by een herderlyk bezoek was gaen afleggen. De gebeenderen van dezen waeren menschen-vriend zyn tydens de fransche omwenteling door de gewaende vrienden der vryheyd, gelykheyd en broederlykheyd uyt de rustplaets der overledene gebragt, godeloos geschonden en langs het veld verspreyd. Kwaeduordige menschen hebben zyne lichaemelyke over-

[p. 25]

blyfselen mishandelt, maer den goeden God heeft zyne onsterffelyke ziel in het verblyf der gelukzalige vereerlykt!