De kistprocessie

[p. 19]

[II]

DE processie was goed aangekomen in het heilig oord. Daar was nog niemand gestorven. En 's morgens na de mis en de communie, en na voor de kinderen een trompetteken, een vaantje, koeken en printjes gekocht te hebben, verliet men weer de buikheuvelen, die blauw en lang en lenig rond Scherpenheuvel liggen.

't Muziek klonk en de paternosters draafden, en de angst zette zich op ieders hart. Nu ging er iemand sterven, en elkendeen dacht: ‘Ik kan het zijn,’ en zij baden om het niet te zijn, en het een ander wezen mocht. En die van vóór gingen, zagen om, om te vernemen of er daar achter nog geen dode was, en die van achter gingen, rokken hunnen hals, om te zien of er daar vóór nog geen zijn levenskaars had uitgeblazen, en die in 't midden gingen zagen naar achter en naar voor. En luider, smekender en klagender gingen de gebeden, opdat er toch niemand sterven zou.

Lijk een onzichtbare wolk hing de dood boven hen, mikkend naar diegene die ze hebben wou, en elks hart neep van vreze tot de grootte van een boon. Men zag de schrik wil op de gezichten, en men haastte zich maar om zo rap mogelijk t' huis te zijn. Dat baatte wel niet veel, maar 't verkleinde toch de doodskans voor een beetje. Men kwam door Aarschot. Het was geen twee op tien keren, dat men daar niet zonder dode doorging.

't Rikuske, de koster, met zijn kiekenkop waarop één pluim haar waaide, die de processie ineenstak, en

[p. 20]

alles beredderde van missen, eten en slapen, liep in zijn zwarte, smalle slipjas, gejaagd van den kop naar den staart, en vroeg telkens angstig: ‘Niemand ziek? Niemand on te pas? Och dat we nu eens geen dode hadden!’ Hij zelf dacht er niet aan te moeten sterven, hij was van te groot nut, want wie zou anders de processie ineensteken?

Aarschot lag al ver achter den rug; van op de laatste hoogte zagen ze heel in de verte de peperbustoren van Lier al, en nog was er niemand dood.

Dat was nog nooit gebeurd!

De angst knelde meer en meer rond hun hart, elkendeen hield zijn ziel met ijzeren handen in zijn lichaam. En men jaagde voort, zo hard men maar kon, en niemand voelde pijn in de benen en in de te veel bewogene knieën. Heel die stoet was als een ballon die te hard opgeblazen wordt, en voor wiens naderende knal men de vingers in de oren houdt.

Er waren er maar twee die buiten die angst stonden. De koster die voor vandaag onsterfelijk was, en de joviale dikke pastoor, die troostend tot de mensen zei: ‘Wat God bewaart is wel bewaard, en als ze mij komen halen ben ik er al van af, ge moogt gerust bidden dat ze mij maar bij den kraag pakken.’

Men kwam te Lier. Lijk gewoonlijk ging men door een gepreste haag van mensen, die altijd met grote, angstige ogen, nieuwsgierig naar de Kistprocessie kwamen zien, en vroegen wie er nu gestorven was.

En nu was 't een echte ontgoocheling voor die van Lier, als ze vernamen dat er geen dode was.

‘Moest ik daarvoor mijn huis alleen laten staan,’

[p. 21]

[p. 23]

zei Jefke Verdicht, de boekdrukker, ‘om een ledige kist te zien. 'k Blijf dezen keer in mijn kot. Ik zweet lijk ne gieter, en 't is maar een beeweg lijk nen andere.’

De vreugde der beewegers kraakte lichte barsten in hun donkeren angst, en als ze zonder dode in den Oude-God kwamen, zwaaide 't Rikuske zijn lange armen als molenwieken in de lucht, en riep: ‘We zullen de klokken luiden! We zullen onze vensters dezen avond met keersekens verlichten!’

Ginder was Antwerpen!

Nog niemand dood!

‘Rapper! Rapper!’ ging het van mond tot mond! En plots, want die processie van honderden mensen was als één mens, ging men rapper, rapper om den dood te verschalken, en men zette het op een lopen! De onderkoster vooraan met het kruis, de twee misdieners, het muziek zonder te spelen, de pastoor, die mee moest, hoe hij ook glimlachend-medelijdend het volk aanmaande kalm te blijven, en dan al die vrouwen en mannen, de gekrukten, de blinden, de manken, ze liepen, en de twee doodkistdragers liepen, en de diligentie waggelde nu achteraan op een drafken, en die niet gaan kosten zaten er binnen in, tegeneengeplakt lijk haring in een kasken, en daar hongen er op de trappen, en die er niet in kosten wierden achteraan gedragen, meegetrokken, meegesleurd.

't Was als een jacht achter een hert door een onzichtbare jager. En men liep, liep maar, en luider en verward klonk het begin der weesgegroeten, niemand kon een hele bidden, en 't steeg tot een geroep, een gehuil.

[p. 24]

En de Zondagburgers, die aan de buitenherbergen nevens den Steenweg, zaten te drinken, te kaarten, of aan 't kegelen waren, moesten lachen om die holle vaart van heel die opgeschrikte massa, en riepen ‘Zotten! Zotten! Zotten!’

Maar toen ze hoorden wat het was, kwamen ze mee in spanning, en liepen mee om te zien of er voor de Berchemse poort geen sterven zou, en daar waren er die daarvan profiteerden om hun bier niet te betalen.

En daar was de vestinggordel en de Berchemse poort met haar bronzen Leeuwen!

En men botste, stormde de lange poort onderdoor, en die binnen de vesting waren begosten seffens te roepen, te juichen en van blijdschap te tieren. Al het volk wou ineens door, men wrong, men trok en stootte.

De pastoor riep maar: ‘Nu gaat ge uw eigen nog meer doden aandoen!’ Een wilde, dwaze wil om te blijven leven verschroeide hunnen geest, ze luisterden niet, en 't gulpte uit de poort, lijk een zak erwten die leeg geschud wordt. Men viel over elkander maar ze waren binnen de vesting! en ze openden mee den mond om van vreugde te huilen.

En daar reed de volgepropte diligentie de vesting binnen! Men was gered, er was geen dode. En het muziek begon de ‘Vlaamse Leeuw’ te spelen, en de enen knielden, de anderen dansten.

De tranen rivierden over vuile bestofte, bezwete gezichten. Men zong, men juichte. Elke mens was niet alleen blij, omdat hij niet dood was, maar omdat

[p. 25]

er niemand het leven laten liggen had. Ze voelden zich onbewust als één geheel, als één lichaam met vele ledematen, als een ketting van verbroedering.

Men danste in den ronde rond het kruis, men wierp met hoeden en zwaaide met stokken!

Op bevel van den pastoor stapte de kruisdrager voort, en nu gingen de bedevaarders arm aan arm dansend en zingend achteraan, op de voois van 't muziek, die speelde:

Waar kunnen wij nog beter zijn
dan bij ons beste vrienden.

En ginder tegen het uitdovend goud van den dag, stond de groen-uitgeslagen koperen Sint-Andriestoren, zwart tegen de lucht.

En daar waren klokken in den toren die zwart overendweer zwaaiden, dat kon iedereen zien, en iedereen horen.

‘De doodsklokken! De doodsklokken!’ zei men verbaasd, ‘en er is toch niemand gestorven!’

En daar was een vrouw die de processie tegemoet kwam en naar den pastoor ging en hem iets zei.

En het vloog over de hoofden der menigte het nieuws.

Piet Lawijd had gisteren den dood gevonden in een herberg met voor een wedding vierentwintig harde eieren op te eten.

En seffens wist iedereen dat hij meegegaan was met de processie, maar ze te Lier uit schrik had ontvlucht.

[p. 26]

De vreugde wierd ineens weggeblazen, en de schrik sloeg als vlammen om hun hart.

Het noodlot kriebelde met koude vingeren in hun haar.