| |
| |
| |
Derde bedryf.
Eerste tóneel.
Windvang, Katryn
KAtryn, kan ik myn Heer Wingaren wel eens spréken?
Die's nog niet by der hand, maar wat komt u gebréken?
Kan ik de boodschap doen?
Maar Meisje hoor eens hier.
Wel wat zal 't nu weêr zyn?
Ik zal 't u zeggen; zagt, wil niet zo haastig wézen.
Heb jei jou léven wel Komediën gelézen?
Dat meest de minnáry is de inhoud van een Spel?
Wat komt dat hier te pas?
Al zagt, heb wat patientie,
'k Zal 't u zeggen, maar geef dan wat audiëntie.
Je weet een Spel bestaat het meest in minnáry,
Daar vaak een Minnaar tragt om zyne weêrparty
| |
| |
De Bruid te ontdraaijen, daar hy al zyn hoop op bouwde;
Nu, by de Minnáres is veel tyds een Vertrouwde,
Die haar geheimen weet en ondersteund met raad,
Dies twyffel ik geenzints, of gy zyt in deez' staat
Nu ook Vertrouwde van Klarice, en haar gedagten
Zyn u bekent, wyl ik 't onmogelyk zou agten,
Dat gy niet wéten zoud wat zy dat zy verkiest,
En of Heer Edeling, of ik haar gunst verliest.
Is dat nu 't heel verhaal, waarom dat ik patientie
Moest oeff'nen, en aan u eerst géven audiëntie?
Gy vraagt my iets, dat ik nog nimmer heb verstaan.
Maar zo gy 't wéten wilt, zo spreek Klarice aan,
Die zal u ligt in 't kort wel duidelyk doen hóren,
Of zy Heer Edeling, of u heeft uitverkóren.
'k Weet haar verkiezing wel, maar 'k weet ook dat de zin
Van háren Vader stryd met 't oogmerk van haar min;
Dies wenste ik maar alleen van u eens regt te wéten,
Of zy haar Dogter pligt zo ruuk'loos zou vergéten
En minnen Edeling, dan of zy naar zyn wil
Geloof ik, dat haar keur naar Edeling zou kéren;
Dog vraag my niet, de tyd zal u die zaak wel léren.
Zy zou dien Lanterfant dan nog beminnen? ja
In weêrwil van myn min en 's Vaders ongenaâ.
Katryn, weet gy geen raad om háre min te bréken?
Och! wou je een woordje maar voor my ten besten spreken!
Wie weet of ik daar door myn oogwit niet bekwam.
| |
| |
Je kunt jou Acties gaan in Quinquenpoix verkópen;
Ik ben Vertrouwde, en ik zou mynen pligt verlópen
Op Windvangs raad, om Wind? neen Koopman van Eool,
'k Vind geen behágen in jou schyn schóne Actiekool.
Myn Heer, zo gy ooit hebt Komediën gelézen,
Zo weet gy wel dat een Vertrouwde, trouw moet wézen,
En nooit bédriegen tot haar voordeel of gewin,
Die geen, die haar 't geheim betrouwd van háre min.
Ook was 't u nutter met een Kameloen te trouwen,
Als met myn Jufvrouw, want die kunje makk'lyk houwen
Met wind, die u het hoofd reeds zo heeft opgevuld,
Dat gy eerlang uw beurs bedroefd beklágen zult.
Wel stoute Meid! wat heb jei van den Wind te zeggen?
Niets, als dat ge als die storm van Acties eens gaat leggen,
Belaân van geld, gelyk een Nagtuil van verstand,
Een dooltogt doen zult naar het warme Peperland,
Want dat is de uitvlugt meest van die hun gelt verspillen,
Het zy met Acties, of met diergelyke grillen.
Zwyg Onbedagte! want gy weet niet wat gy zegt.
En gy niet wat gy doet, dat is nog ruim zo slegt.
Het lust my nu niet meêr myn hoofd met u te bréken;
Zeg aan uw Heer dat ïk hem dádelyk zal spréken;
| |
| |
Maar denk dan dat ik ook my van uw onbescheid
| |
Twéde tóneel.
GA Koopman van Papier, die intrest zoekt te hálen,
By Vodden, Draf, en Kool, de Wind zal u betálen;
Klarice is niet voor u, want gy op winst gezet,
Liet haar om Quinquenpoix des nagts alleen in 't bed
Uw trouw vervloeken, want gy schuuwd de Zonnestrálen,
En mind Mevrouw Diaan om winst by haar te hálen.
'k Zie daar voor haar geluk alreê een and're Ster.
| |
Derde tóneel.
Edeling, Katryn.
Meêr van het Laaz'rus huis, of 't eintje van zyn léven,
Want gist'ren avond heeft hy kláre blyk gegéven,
Dat hy verstoord is op Heer Windvang, en dat is
Een blyk van dolligheid of van zyn dood, naar 'k gis;
En 't geen my aldermeest doet voor die rampen vrézen,
Is, dat gy wonderlyk scheent in zyn gunst te wézen.
Dus schynt hy naar my dunkt, geheel getransformeerd,
En meêr herschápen als ooit Naso heeft geleerd.
| |
| |
Want hy is nu van gek in wys hervormd.
Van die verand'ring, is my ligtelyk te ontléden,
Door 't geen'er gist'ren is in Quinquenpoix geschied,
Waar door ik ligt myn wens nog dézen dag geniet;
Maar 'k zal die reden aan Klarice zelf ontvouwen;
Verzoek of ik nu de eer mag hebben haar te aanschouwen.
't Is wel myn Heer, ik zal 't haar zeggen, dat gy wagt
| |
Vierde tóneel.
GA heen, wyl ik niets liever tragt
Dan haar te aanschouwen, die my 't meeste kan behágen.
Nu hoop ik zal de Zon van myn geluk eens dágen,
En Windvang deer'lyk in zyn hoop teloor gesteld,
Zig zien op éénen tyd ontbloot van Bruid en Geld,
Zyn Windnegotie nog vervloeken, wyl veel menssen
Die Actiehandelaars ontelb're rampen wenssen,
En zig verheugen in hun dérelyken staat,
Als 't Actiescheepje door een storm eens ondergaat.
| |
Vyfde tóneel.
Edeling. Klarice, Katryn.
MYn Schóne! ik zie onz' min by 't strálen van den morgen,
| |
| |
Bevryd van 't dreigend leed, ontrukt van alle zorgen,
Daar die, toen de Avondstond den Hemel met zyn kleed
En nevels hield bedekt, ons niet dan ramp en leed
Voorspelde; maar de list, die aan de min een wapen
En zeker toevlugt strekt, heeft onze ramp herschápen
Door 't flikk'rend ligt der hoop in een gewenste vreugd;
Dies twyffel ik geenzints of onze min op deugd
En wáre Trouw gevest, zal eind'lyk zegeprálen,
En met een wenss'lyk eind onz' voor'ge rouw betálen.
Myn Edeling! hoewel myn hart uw wens bestemd,
't Is om myn Vader nog met droeve zorg beklemd.
Katryn heeft my alreeds verhaald, hoe dat uw Vader
Op Windvang is verstoord, dies is onz' min ligt nader
Aan 't wit van haar begeerte, als gy u zelfverbeeld.
Dit is ook de een'ge hoop, die myne zinnen streeld,
Die buiten dat geheel voor eeuwig ging verlóren.
Ik bid u laat aan my uw Vaders reden hóren.
'k Zal u in weinig reên zyn kwaadheid doen verstaan.
Na Vader gist'ren kwam uit Quinquenpoix van daan,
Scheen hy geheel verstoord te wézen, 'k vroeg de reden,
(Want 'k waar bezorgd voor u) van zyne moeij'lykheden,
Waar op dat ik van hem dit antwoord kreeg? 'k Ben kwaad
Op Windvang, want hy heeft daar dádelyk een daad
Bedréven, die hy wis voor eeuwig zal beklágen,
Want veertig Acties heeft hy ruuk'loos opgeslágen
Op Dort, tot vier percent, 't geen hem vast ruineerd,
Want déze Compagnie is reeds gedeserteerd.
| |
| |
Maar 't geen my nog veel meêr verwondering kan géven,
Is, dat Heer Edeling heeft wonderen bedréven,
In twé Partyën, zo van Utrecht, als Tergouw;
Zo dat ik twyffel wien ik best verkiezen zou
Voor Schoonzoon, want die geen, waar op dat ik voor dézen
Een goed vertrouwen had, toond zig een gek te wézen,
En Edeling, dien 'k als een Weetniet heb verägt,
Heeft dézen avond nog zo wel zyn pligt betragt,
Dat zig heel Quinquenpoix moet om zyn gaauwheid schámen,
Ja de een toond zig een gek, en de and'ren een bekwámen
En deftig handelaar van Actiën te zyn,
Zo dat ik 't wézen ligt zou kiezen voor den schyn.
Dies als Heer Windvang hier komt morgen naar my vrágen,
Zeg dat ik nog niet by der hand ben: 'k mag zyn klágen
En talmen aan myn hoofd niet vélen, want gewis
Waard gy weêr de oorzaak waar door hy bedrogen is,
Dewyl zyn harszens met uw min zo ingenómen,
Hem doen het een verlies naar 't and'ren overkómen,
Ten minste zo hy zeid, of my wil doen verstaan,
Maar 'k trek zyn talmen en geteem my niet mêer aan,
Want op zo'n wys kan hy wel al zyn geld verliezen,
En dan lust het my niet tot Schoonzoon hem te kiezen.
Bedenk, myn Lief! wat vreugd dit waar voor myn gemoed?
Wyl nog zyn kwaadheid door myn afkeer wierd gevoed,
Wanneer hy my verliet, waar door ik durf gelóven,
Dat wy het meest gevaar zyn van onz' min te boven,
Dewyl uw Vader reeds in twyffel is geraakt,
Verdiend aan ons geluk geen twyffel meêr gemaakt.
| |
| |
Heer Trouwhart zal ons ook hier dádelyk verzellen,
Om aan uw Vader nog eens klaar voor 't oog te stellen,
In welk een loszen staat dat Windvang zig bevind,
En hoe dat hy eerlang voor Windnegotie, wind
Zal zoeken, om den drang der schuldenaars te ontwyken,
En om voor Pluimgraaf naar Oostinje toe te stryken.
Ik gaf hem daad'lyk nog dat eigen onderegt.
Wel dat waar zêker slegt,
Zou zulk een Minnaar, zo Galant, en die de liefde
Dwars door zyn harszens tot in beî zyn nieren griefde,
Nog hier niet zyn geweest? Wel wis, hy heeft aan my
Twé Acties op Edam beloofd, indien ik by
U máken kon, dat gy zyn liefde wouwt bestrálen
Met weêrgunst, of zo 'k uw geheimen wouw verhálen.
Daarom bid ik u zelf dat gy my nu voortaan
Niets meêr betrouwd, want ik zou u geen borg weêr staan,
Dat ik om uw geluk zou myn fortuin verlópen;
Want als ik Acties had dan kon ik ook verkópen,
En gaan naar Quinquenpoix, want schoon die van Edam
Nu één percent doen, 'k wed myn Actie aanstonts kwam
Tot vyfentwintig toe, en 't was ook maar regtvaardig,
Want Meisjes Acties zyn meêr dan papieren waardig.
Dan wouwt gy naar ik merk, u zelf op de Acties toe
Al naar 't vald zei Uilenspiegel. Hoe!
Die Windnegotie zou my een Mevrouw ligt maken.
| |
| |
Jou lang tong zwyg, ik zie Heer Trouwhart ons genáken.
| |
Zesde tóneel.
Edeling, Trouwhart, Klarice, Katryn.
HOe gaat het met uw werk Heer Edeling?
Schynt my de hand te biên na zo veel ramp en druk,
Want Windvang is reeds in Wingarens ongenade,
Dewyl zyn ruuk'loosheid hem brengt in schande en schade;
Hy twyffeld om aan my zyn Dogter toe te staan,
Verblind door 't voordeel dat ik gist'ren heb gedaan,
En 't geen hy agt dat hem is klaar genoeg gebléken.
Dan is het tyd, om hem van 't huuw'lyk voort te spréken,
Eêr hy door 't een of 't aâr word weder om gezet.
Ei heb nog wat geduld, ik zie daar Windvang met
De Kaak'laar Schoonpraat, zagt! de Maak'laar wil ik zeggen.
| |
| |
| |
Zevende tóneel.
Windvang, Schoonpraat, aan de eene; Edeling, Trouwhart, Klarice, Katryn, aan de and're zyde van 't Tóneel.
Schoonpraat, Tegen Windvang.
HOe wel 't my smart, Myn heer, 't is niet te wederleggen,
Op Dordregt is 't gedaan, en die van Arnhem zal
Geen voortgang hebben. Ik beklaag uw ongeval!
Op Dordregt is 't gedaan! en Arnhem is verboden,
Die tyding is in staat om my terstont te dóden!
Want 't was op déze twé daar nog myn hoop op stond,
Want Huizen, geld, en goed is alles op een hond
Door d'Actiehandeling. Helaas! ik ben verlóren!
Geen ongelukkiger was immermeer gebóren!
Op Dordregt is 't gedaan! en Arnhem scheid'er uit!
Nu is myn hoop alleen op myne aanstaande Bruid,
Ach! laat ons daad'lyk Heer Wingaren gaan begroeten,
Ik hoop zyn geld zal nog myn ongeval verzoeten,
Als ik zyn Dogter kryg: Maar help, ik ben verraân!
Ik word vermoord! beroofd!
Tegen Edeling.
Om hier te komen! en Klarice te onderhouwen?
Die háre Vader wil dat gy nooit zult aanschouwen,
En gy Mé-Juffer! foei! 't is schand, dat gy den last
Uws Vaders zo onteerd, en op uw pligt niet past.
Al 't geen ik doe, daar leid u 't minst niet aanbedréven.
En van myn doen hoef ik geen rekening te géven.
Dat zal ik u in 't kort wel anders doen verstaan.
Katryn, voort roep uw Heer.
| |
| |
Uw zaak gaat my niet aan,
Zo gy hem hebt vandoen kunt gy hem zelver hálen.
'k Zal die brutaliteit, Karonje, u haast betálen.
En wie Karonje Jei, zeg Koopman van den wind?
Speelpopje van Heer Lauw, Fortuin haar troetelkind,
Heer Nagtnegotiant, en gróte deurbewaarder
Van Quinquenpoix, ei zie wie zag zyn léven raarder
En wonderder Postuur, dan 't geen men titileerd
Heer Windvang, die zyn geld heeft in papier verkeerd
Door hoop op Wind gebouwd, en nu, na hy zyn landen,
Zyn huizen, hof, en goed, en alles moest verpanden,
Tragt na een schóne Bruid, op hoop van met haar geld
Zyn uitgeschudde beurs weêrom te zien hersteld.
Há spyt! moet ik my hier dus zien verongelykken!
Wel neen, met heen te gaan kunt gy het ligt ontwyken.
'k Zal myn beklag eerst by Klarices Vader doen,
En hem doen hóren hoe het stryd met myn fatzoen...
Wel ja, dat dagt ik niet, gy zyt veel eerbied waardig
Die tot een reistogt u vind naar Vianen vaardig.
Jou onbeschaamde Pry dat zult gy aanstonts zien.
Hy scheld aan 't Huis van Wingaren.
Nou zullen hier voor vast mirákelen geschiên.
Trouwhart, Tegen Edeling.
Myn Heer, nu is het tyd onz' aanslag voort te zetten,
Wy moeten Windvang voort in zyn gespreek beletten.
Eêr hy haar Vader weêr doet vallen naar zyn zy,
Tot nadeel van onz' list, en uwe minnáry.
Terwyl Trouwhart spreekt, scheld Windvang vier
| |
| |
vyf málen aan 't hus van Wingaren.
'k Zal voort zyn flegten staat dien hy straks kwam ontdekken
Wingaren doen verstaan; dit moet zyn val verstrekken,
| |
Agste tóneel.
Wingaren, Windvang, Edeling, Trouwhart, Klarice, Katryn, Schoonpraat.
Wingaren, de deur open doende,
WIe maakt hier zulk gedruis?
Ik dagt niet anders, of daar was wis brand in huis.
Maar hoe! zyt gy 't myn Heer? wat pord u dus te schellen?
Heb ik geen reden Heer, om my op 't hoogst' t'ontstellen,
Daar ik myn liefde zie gehoond, uw wil verraân,
En van u Meid my zelf in 't aangezigt versmaân.
Myn Heer, geef geen geloof aan zyn versierde reden.
Zyn zwaar verlies, dat hy door de Actie heeft geléden,
't Geen hy zo aanstonts nog aan Schoonpraat heeft bekent,
Beroofd hem van 't verstand; hy ziet zyn hoop in 't end
Vervlógen, en zyn schat in eid'len wind verkéren,
'k Beken dat ik uw wil, dien 'k anderzints moest eeren,
Heb overtréden, met Klarice weêr te ziên,
Maar 't waar noodwendig om het ongeval t'ontvliên,
Het geen ons dreigde, zo zy moest met Windvang trouwen,
Windvang, Tegen Wingaren.
Myn Heer gaf my zyn woord.
| |
| |
Ik denk het niet te houwen.
En ruukloos handeld. Hadde ik ooit van u verwagt,
Dat gy zo los, zo wild, zoud Veertig Acties kópen
Op Dort? daar die alreeds genoegzaam zyn verlópen.
Maar 'k ben bedrogen, want ik wist niet anders of
Dat ik naar waarheid u eens mag ten besten raden.
Uw raad word niet gevraagd, want die zou my wis scháden.
En uw geraas zal u geen voordeel doen, ô neen!
Schoonpraat, gy weet den staat by naar van ieder een,
Hoe is 't met Windvangs staat?
Myn Heer, wat zal ik zeggen?
't Verliezen van zyn Geld is niet te wederleggen.
Heer Windvang dan is 't best dat gy, naar myn besluit,
Meêr denkt om uw vertrek, als om een jonge bruid,
Die ik zo dádelyk Heer Edeling zal géven.
Hy zal haar trouwen! och! dat woord kost my het léven!
'k Ben dol! 'k ben desperaat! 'k zie my op éénen tyd
Beroofd van geld en Bruid, ja 'k ben de hoop zelfs kwyt,
Waar door dat ik my zelf tot nog toe kon behágen;
Gelukkig, was ik voor een jaar maar dood geslagen!
Dan sloeg geen storm myne Eer en Agting overboord
| |
| |
Och! is 'er niemant niet die my uit gunst vermoord!
Windvang binnen.
Myn Heer, zo gy nog in myn Dogter vind behágen,
Zy werd uw van myn hand goedhartig opgedrágen.
'k Zal met een dankbaar hart uw gunst erkennen, schoon
De list ons hoofd versierd met eene huuw'lyks kroon.
Wat list? waar spreekt gy van?
'k Zal 't u te kennen géven,
Al 't geen Heer Ed'ling heeft in Quinquenpoix bedreven,
Is slegts alleen versierd om uw genegenheid
Te winnen, die ge alleen op Windvang had geleid.
Schoon ik my onverwagt zie door hun list bedrogen,
'k Zal om hun zuiv're min dit huuwelyk gedogen:
Myn woord gestand doen, en met vreugd hun Trouwdag zien.
Hoe ver ben ik verpligt aan uwe gunst, indien
Een dankbaar hart, u voor uw goedheid kan betálen.
De Hemel wil uw Egt met zyn geluk bestrálen!
Wy danken u myn Heer, verpligt aan uwen dienst.
Hoe klugtig draaid Fortuin haar rad op 't onvoorzienst?
Wyl 't Edeling gelukt zyn oogwit te bekómen,
Daar Windvang zonder geld moet voor het dagligt schrómen,
ô Actiehandeling! wat werkt gy wond'ren uit?
Want de een verkrygt: en de aâr verliest door u zyn Bruid.
EINDE.
|
|