Deugden-boekje

[p. 3]

Voorrede van den heere Swildens.

Sedert bijna eene halve eeuw riep het beschaafder gedeelte der wereld, meer dan ooit, dat de zedekunde de hoofdwetenschap is voor het menschdom, en sedert werden schier alle landen, meer dan ooit, als overstroomd met zedekundige schriften, met duizende zedekundige romans, tooneelstukken enz., voor bejaarde lieden, en met eene groote menigte zedekundige boekjes voor de kinderen. Intusschen leerde de sprekende ondervinding, dat onder al dat zedekundig geroep en geschrijf, de onverschilligheid voor deugd en pligt, gewisselijk niet af-, maar hand over hand toenam. - Welke zijn de ware en eigenlijke redenen van dit groot onheil?

Onder anderen, om dat in meest alle deze schriften, of wel in de meest gelezenen, die zuivere en vaste gronden van deugd, goede zeden en pligt, welke niet van willekeurige begrippen of berekeningen afhangen, geheel werden voorbijgegaan; of, als afgesletene dingen, slechts ter loops werden aangehaald, ja ook verkeerdelijk, en als strijdig met 's menschen belangen, werden voorgedragen; of eindelijk in eene menigte, genoeg bekende, en algemeen gelezene boeken, niet slechts geheel verworpen; maar allezins veracht en bespottelijk gemaakt werden: en, let wel dit alles geschiedde in een' tijd, dat de weelde, bij vermeerdering der rijkdommen, door al die losheid der banden van deugd en pligt, meer dan ooit ruim baan vond, om aan alle zijden uit te spatten; die dus zelve eene groote, geweldig doorzettende, mede-oorzaak werd van allerlei bederf.

[p. 4]

Aan het besef hiervan is dit zedekundig geschrift zijnen oorsprong verschuldigd: men vindt in het zelve alles wat een kind in een Deugdenboekje, voor hem opgesteld, geleerd moet worden, en alles zoodanig behandeld, dat het voor zijn verstand bevattelijk is: maar er zijn tevens ook zaken tot een' hoogeren kring behoorende tusschen in gevoegd, en wel om de volgende reden: - is 't niet volgens den aard der zake en de ondervinding allezins zeker, dat, hoe meer een kind het boekje, 't welk voor hem is gemaakt, bij alle bejaarde lieden in waarheid voor zeer gewigtig ziet houden en hoogschatten; - en hoe belangrijker dat zelfde boekje naderhand, in toenemende jaren, bij hem wordt; - ja hoe meer een kind van vader en moeder, meester of meesteres, en van de hoogere volksleeraars, de waardij en altijd bij hem toenemende voortreffelijkheid van zijn boekje hoort roemen, en overal waar men het ziet er van hoort spreken; - ik vraag eenvoudig dit, of het niet allezins zeker en natuurlijk is, dat het leeren uit zoodanig een boekje ook dies te belangrijker, en dus dies te aangenamer en aantrekkelijker moet worden voor elk kind, evenveel welk?

Ten besluite dient nog enkel dit: - de kinderen zien de sterren, zon en maan, en rondom zich op het aardrijk de levende en groeijende natuur; maar zij kunnen immers naauwelijks iets meer daarvan begrijpen, dan dat zij alle die dingen zien? en hoe vele groote zaken zijn er niet in al dat zigtbare, welke zij naderhand moeten leeren! en hoe vele ontzettende zaken, welke boven aller menschen begrip gaan! - Alzoo mogen de kinderen dan ook in dit Deugdenboekje, bij de zaken die zij, door bijgevoegd onderwijs, genoegzaam begrijpen kunnen, eenige hoogere zaken zien, die zij naderhand verder moeten leeren kennen.