Bybel der natuure of historie der insecten. Deel 1

Inhoudsopgave

Nobilissimis, Amplissimis, Viris, Urbis Amstelaedami Consulibus D.D. Joanni van de Poll, J.U.D. D.D. Joanni Six, J.U.D. Hillegomi, et Vromadae, Toparchae. D.D. Lieve Geelvinck, J.U.D. Castrici, Myndae, et Loosdregten, Toparchae. D.D. Gulielmo Munter, J.U.D.

Aan de Wel Edele, Grootagtbare Heeren, De Burgermeesteren der Stad Amsterdam De Heer, en Mr. Jan van de Poll. De Heer, en Mr. Jan Six, Heere van Hillegom en Vromade. De Heer, en Mr. Lieve Geelvink, Heere van Castricum, Mynden, en de Loosdregten. De Heer, en Mr. Willem Munter.

Vita D. Joannis Swammerdammii. Het Leven van den Heer Jan Swammerdam. Vita Auctoris.

Versionem Lecturis Interpres.

Ad Lectorem Veritatis Studiosum Necessaria Praefatio.

Elegia in Honorem D. Joannis Swammerdammii, M.D.

Elenchus Capitum Generalium, & Tractatuum, ac Titulorum singularium, toto Opere contentorum.

Algemeen Register der Hooftstukken, En der byzondere Verhandelingen van 't geheele Werk.

Nomina Illustrium & Doctorum Virorum, qui suis Inscriptionibus Editionem hujus Operis promoverunt. Ordine Alphab. Praepositus * asteriscus signum est majoris Chartae. Naamen der Aanzienelyke en Geleerde Heeren, die door hunne Inschryvingen de Uitgaave van dit Werk hebben bevordert. volgens het A.B.C. Alwaar een * sterretie voorstaat beduidt groot Papier.

Joannis Swammerdammii Biblia Naturae. Pars Prior Joan Swammerdam Bybel der Natuure. Eerste Deel. Caput Primum. Operis hujusce rationes atque partitiones exhibet.

Caput II Unicam sistit basin omnium, quae incognitis hucusque Insectis observantur, mutationum; hancque Nympham esse demonstrat; simulque modum tradit, quo Vermes & Erucae in Nymphas abeunt.

Caput Tertium. Ostendit, quanam ratione verum naturalium mutationum fundamentum, sive cognitio Nymphae, obscurata & corrupta sit: subjuncta dein ejus illustratione atque restitutione in integrum.

Caput Quartum. QUATUOR continet ORDINES mutationum naturalium, ad quos omnes fere Insectorum species, unico saltem mutationum principio gaudentes, compendio a nobis referuntur.

Primus Ordo Naturalium Mutationum, sive lentarum in membris accretionum.

Recensio Insectorum, quae ad Primum naturalium mutationum Ordinem, qui Nympha-animal vocatur, referuntur.

Exemplum Primi Ordinis Naturalium Mutationum in Pediculo: ubi simul Lectori exponuntur ea, quae ad reliquos tres Ordines spectant.

Ad Illustrissimum Virum D.D. Thevenot, Olim Potentissimi Galliarum Regis ad Rempublicam Genuensium Ablegatum, de Anatome Pediculi Humani, Epistola Illustrissime Vir.

De Pulice Aquatico, Arboreo, vel Arborescente.

Tractatus peculiaris de Scorpione, qui pariter ad primum Ordinem Mutationum naturalium pertinet.

Historia naturalis Cochleae Opercularis, iconibus accuratissimis illustrata. Introductio.

Caput I. De Testa, & molli Cochleae parte, in genere: tum de quatuor Corniculis supra, e capite ejus, porrectis: atque de Oculis ibi conspicuis, sigillatim; ubi horum fabrica & motus exponitur.

Caput II. De Labiis, Ore, Dentibus, Lingua, Palato, Gula, & Musculis quibusdam.

Caput III. De Gustu & Olfactu, nonnullisque Gestibus Cochleae.

Caput IV. De fabrica & usu Limbi vel Labii Cochleae; de Cochleae Respiratione, Sono, aliisque experimentis. Tum & de ipsius Glandulis, Vasis, eoque, quod ipsi Pedum loco est.

Caput V. De reliquis Cochleae Gestibus, Viribus, & Vita. Quomodo interficienda sit ad Anatomen; una cum aliis curiosis experimentis. Tum quid in eam Sal agat.

Caput VI. De partibus internis. Et primum de Corde, ejus Auricula, Vena Cava & Aorta. Tum & de Sanguine, ejusque perpetuo Circuitu. De differentia Muci a Sanguine; de Limbi Cavitatibus, tandemque de Sacculo Calcario. Accedit rarissimum quoddam Experimentum, ad motum Musculorum attinens.

Caput VII. De Hepate, Bile, Ventriculo, Intestinis, & Vasis Salivalibus Cochleae.

Caput VIII. De Genitalibus, Pene, Utero, Testiculis, Ovario, aliisque Vasculis ad Generationem spectantibus.

Caput IX. De Modo, quo Cochleae mutuum coitum celebrant.

Caput X. De Cerebro & Nervis: tum quomodo & suis hae partes Musculis gaudeant, quibus antrorsum & retrorsum in corpore moventur; quae quidem stupenda, atque in millo hactenus Animantium genere audita, vel demonstrata res est.

Caput XI. De Musculis Corporis & Testae, quae Cochleis pro Osse est: tum quam mirifico modo Testa intus fabrefacta sit, & quanam ratione accrescat atque nutriatur. Tandem quo pacto Cochlea in suo sese Ovo moveat.

Caput XII. De Cancello marino, & Pinna: tum & de internis anfractibus Turbinis vel Verticilli; de Voluta vel Cochlea Cylindroide; Concha Veneris, & Penicillo, aliisque nonnullis Cochlearum domunculis.

Caput XIII. De Cochlea Hortensi; Domestica; & Viarum sive Agresti.

Caput XIV. De Cochlea vulgari Aquatica: tum de rara quadam Cochlearum specie, quae vivipara est; & de Cochlea Aquatica depressa, Mytulisque fluminis Vegtae, & sic porro. Singularis quaedam circa vulgarem Cochleam Aquaticam Observatio.

Johannis Swammerdammii ad Illustrissimum Virum, D. Thevenot, De Anatome Cancelli, quem in Occitania Bernard l'Hermite vocant, Epistola.

Secundus Ordo Naturalium Mutationum, sive lentarum in membris accretionum.

Historia Naturalis Hemerobii, Ephemeri, sive Diariae dicti Insecti, ex J. Swammerdammii Tractatu Belgico, olim typis impresso, cui titulus est, Ephemeri Vita &c. excerpta.

Caput I. Ephemerum ex Ovo nascitur.

Caput II. Ex Ovo Ephemeri Vermiculus prodit, sex Pedibus instructus, quem Escam ripariam vocant.

Caput III §Quidnam agat Ephmeri Vermiculus, Ovo exclusus; & quonam utatur alimento.

Caput IV. Quamdiu Ephemeri Vermiculus alatur; quamobrem Esca vocetur; & quam vivax sit?

Caput V. Escae Partes externas, Colorem, morumque & indolis ejus Differentiam describit.

Caput VI. Ephemeri Internarum Partium Anatome.

Caput VII. Signa indicantia, utrum Ephemerum brevi evolaturum sit: tum quidnam ipsi officiat: & ad quemnam Naturalium Mutationum Ordinem id pertineat.

Caput VIII. Quonam & quam mirifico modo Esca in Ephemerum transmutetur.

Caput IX. Quamdiu Ephemerum vivat, & quidnam mortem ejus acceleret.

Caput X. Ephemerum tridui & quandoque quatridui spatio volitat. Porro variae Ephemeri species describuntur.

Tertius Ordo Naturalium Mutationum, sive lentarum in membris Accretionum.

Rarissima Historia Scarabaei Nasicornis, iconibus accuratissimis illustrata. Introductio.

Caput I. De locis, in quibus hi Scarabaei degunt: de eorundem Generatione; Ovis; Vermibus; Alimento; & quamdiu alantur. Interpositae sunt praeterea variae aliae historiae rariores.

Caput II. Nomen Vermis, e quo Nasicornis excrescit: tum externae illius partes; mores & mo tus. Amat is calorem, exuviasque ponit. Interseruntur aliae praeterea historiae, ad majorem illustrationem facientes.

Caput III. Anatome Cossi. Modus quo is interficiendus est. Sanguis ejus, Cor, Pingue, Fistulae Pulmonales, Gula, Ventriculus, Medulla Spinalis, Nervus recurrens. Quousque edulis sit Cossus. Quanam ratione condiri is queat. Plures insuper rariores observationes sparsim interseruntur.

Caput IV. Modus, quo Vermis mutatur. Quanam ratione internae ejus partes accrescendo mutentur, & quam mirabiliter Vermis formam Nymphae induat. Tum quonam pacto Puncta respiratoria in eo translocentur. Accedunt multae aliae observationes haud vulgares.

Caput V. Quomodo Nympha superfluis inflata sit humoribus, qui exhalant. Ejus Anatome. Quanam ratione ea exuviis positis in Scarabaeum mutetur. Accedunt mirabilia quaedam, in rerum Natura detecta.

Caput Sextum. Discrimen inter Marem & Foemellam, postquam Nympha, positis exuviis, in alterutrum mutata est. Puncta respiratoria: Oculi: Cerebrum: Nervi optici: Fistulae pulmonales & Vesiculae pneumaticae: Cor & partes Genitales tam Maris, quam Foemellae. Subjuncta est moralis conclusio.

Tractatus peculiaris de Culice, qui pariter ad primum modum Tertii Ordinis naturalium Mutationum, Nympham dictum, pertinet.

Joannis Swammerdammii Tractatus de Apibus. sive Descriptio accurata Ortus, Generationis, Sexus, Oeconomiae, Operum, atque Utilitatis Apum. Psalm. LXVI. 5. Venite & videte opera Dei; reverendus est actione erga filios hominis.

Mantissa Observationum peculiarium ad Historiam Apum pertinentium. Alveare Apum 10 Martii apertum, numerusque cellularum in eo repertarum describitur.