In oorlogstijd. Het volledige dagboek van de Eerste Wereldoorlog

<maart 1917>

3 maart 1917

[Krantenknipsel]:
Het Volk - 2 maart 1917
Bekendmaking

In de gemeente Oost-Rozebeke hebben zich de gevraagde inwoners, tot het uitkiezen van de ziviel-arbeiders op 3 januari 1917 niet aangeboden; er werden enkel drie, met geld betaalde plaatsvervangers gezonden. De onverrichterzake terugkerende kommandobegeleiding werd bovendien door een volksmenigte op onbeschaamde wijze door geroep en gejouw gesmaad.

Wegens die tegenstand, tegen de maatregelen van het Duits bestuur, is op bevel van het Armee-opperkommando 4 aan de gemeente Oost-Rozebeke een boete opgelegd als straf ten bedrage van DUIZEND MARK.

Dit wordt ter openbare kennis gebracht.

De Etappeninspekteur,

von SCHICKFUS,

generaal van de infanterie.

Welk soort mentaliteit moet het wel zijn om te eisen dat er burgers op een gemeente zich gelasten zouden een lijst op te maken van werkelozen die zouden moeten optrekken - nu bij-

[p. 614]

zonderlijk dat iedereen weet hoe men de mensen ginder behandelt?

6 maart 1917

De kolennood verergert. Op al de gemeenten is men de bomen aan 't snoeien om brandhout te verschaffen aan de arme lieden. Als 't nog enige tijd aanhoudt zal 't uitzicht van de streek een ander aanschijn krijgen, want men zal de bomen te keer gaan en we zullen in ‘'t Blote’¹ zitten - (de streek ontmantelen) - De trambaan wordt nu à fond bewerkt - hele benden zitten er de asse te omwoelen en te zichten² om er 't laatste brijzelke³ kolen uit te halen.

1 't Blote: het Veurne-Ambacht, ook meer algemeen: de Polders

2 zichten: ziften

3 brijzelke: beetje

8 maart 1917

De lelijkheid van ons volk komt meer en meer te voorschijn. Aanklachten en verklikking overal - en alwie mistevreden is of een vijand heeft schrijft een brief aan de Duitse overheid en er volgt veroordeling, huiszoeking enz... Te Avelgem zijn een bende van 50 soldaten huizen en hofsteden aan 't doorzoeken - in sommige plaatsen 3, 4 dagen lang - tot alles eruit wordt gehaald, aangeslegen en weggevoerd - ten voordele van de vijand en ten nadele van ons eigen volk - 't is een teken van nood, voorzeker, een strijd om aan eetwaar te komen - met al de ruwheid die de nood meebrengt.

10 maart 1917

Vandaag was er een controle - vergadering uitgeroepen voor alle inwoners van 18 tot 35 jaar - mans- en vrouwspersonen - tot aanwerving van werkvolk voor Wurtenberg. Dat er vrouwen opgeroepen worden verwekt een beroering onder de bevolking en 't geval wordt erg besproken - te meer dat de opeising en de ellendige staat waarin de weergekeerde opgeëisten terugkeerden algemene verschrikking verspreid heeft. Op omliggende gemeenten heeft er zich geen enkel mens aangeboden en de vrouwen vooral zijn besloten koppig thuis te blijven.

Men verwacht zich nu aan de gevolgen.

[p. 615]

12 maart 1917

Al de drijfriemen en het koper in de fabrieken worden aangeslagen en moeten ingeleverd worden. 't Geen een overwegend gevolg zal hebben voor de voortbrengst na de oorlog - 2 jaar langer ongemak en nood. Het lijkt wel, en de mensen zien het al meer in - een systematisch uitzuigen van 't land - 't ene na 't andere wordt opgeëist en weggevoerd en 't zal achterna¹ waar worden 't geen men al meer hoorde: de Duits zal hier niet eer vertrekken tenzij hij alles opgegeten en weggevoerd heeft. Waar en wanneer zullen onze fabrikanten hun drijfriemen en hun koper kunnen vervangen om het werk aan te vatten na de oorlog.

1 achterna: op de duur

15 maart 1917

Nieuwe huiszoekingen - er wordt voort gesmokkeld - alles stijgt nog in prijs en de mensen kopen maar altijd voort. De teruggekeerde werkelozen vertellen hun onmenselijke ellende die ze geleden hebben.

Zulk een ongelukkige zie ik staan te midden 't marktplein te Kortrijk beladen met zijn deken en baalzaak² - een troep jongens en nieuwsgierigen staan er rond om hem aan te kijken en uit te vragen en omdat hij samenscholing verwekt wordt de ongelukkige door een soldaat in de bak gedraaid³!

2 baalzaak: (reis)zak uit grof linnen

3 in de bak draaien: in hechtenis nemen

25 maart 1917

Nu is 't de prikdraad die aangeslegen wordt - met 't gebod erbij dat al wie er in eigendom heeft, moet inleveren - d.w.z. dat de boeren hun werk mogen laten staan - de draad waarmede hun weiden afgesloten zijn - losmaken, in rollen van 25 kilo opwinden en op gestelde datum naar 't gemeentehuis brengen. Ik ben nieuwsgierig of ze 't doen zullen.

De kolennood stijgt en het vriest altijd maar voort al is het al lente op de almanak. En nu worden al de bomen ook al aangeslagen door 't Duits bestuur. Geen kolen dus en geen hout.

[p. 616]

30 maart 1917

In de uchtend¹ komen een bende soldaten op de gemeente - verdelen zich in groepjes en beginnen een stelselmatige huiszoeking in al de boerenhoven. Ik krijg er hier twee die de zolders doorsnuffelen zonder iets te vinden en in de kelder de wijn in beslag nemen. Tegen de avond is 't dorp vol van de gevaarten² en elk is aan 't vertellen hoe 't bij hen of bij de gebuurs afgelopen is. Er zijn jammerlijke gebeurtenissen - o.a. bij geringe lieden waar men 't laatste stukje vlees en de enige voorraad tarwe gevonden heeft - en die arme lieden zijn verplicht het aangeslagen goed zelf naar 't gemeentehuis te brengen. Tegen de avond is de plaats³ vol - boeren en kortwoners⁴ die met hun gespan of handwagens⁵ hun vrachtje brengen en de koer van 't gemeentehuis is opgestapeld⁶.

1 uchtend: morgen

2 gevaarte: gebeurtenis

3 de plaats: het dorpsplein

4 kortwoner: kleine pachter

5 handwagen: stootkar

6 opgestapeld: vol gestapeld

31 maart 1917

De aangeslagen waren worden weggevoerd naar Kortrijk. In de namiddag komt mijn huiszoeker met de mare⁷ dat mijn wijn vrijgegeven is - en de huiszoeking is aan gang te Vichte. Als men 't alzo⁸ voortdoet - blijft er bij de mensen geen kruimeltje voorraad meer over en als ‘'t Comiteit’ maar één keer faalt⁹ is 't hongersnood.

7 de mare: het bericht

8 alzo: aldus

9 falen: in gebreke blijven