De kronijk van Antwerpen. Deel 4. 1791 tot en met 1794

[p. 3]

Voorwoord.

In dit vierde deel zijner Kronijk van Antwerpen, dat loopt over de jaren 1791-1794, komt onze kronijkschrijver Jan Baptist van der Straelen in zijn volle waarde van historische getuige uit. Dag voor dag, op gevaar voor vrijheid en leven, heeft de man elke gebeurtenis opgeteekend, ieder nieuws achterloopen, ieder strooibriefje, en het geheime eerst, opgezocht en afgeschreven. Maar ook officieele stukken wist hij te bemachtigen. En vrank en vrij schrijft hij zijn oordeel over de gezagdragers die elkaar opvolgen. Het zijn tragische gebeurtenissen die hij heeft op te teekenen, en herhaaldelijk weet hij het gevoelen dat hem heeft bemeesterd den lezer mee te deelen. Zelden heeft een stad zulk een trouwen getuige tot hare geschiedenis mogen vinden.

Veel van wat hier is opgeteekend bleef tot hiertoe onbekend. En nooit heeft iemand, zooals ons hier wordt geschonken, zóó de atmospheer des tijds weten vast te leggen voor de volgende geslachten. Door zijn opteekeningen gedurende de voorgaande - betrekkelijk kalmere - jaren, was het talent van van der Straelen gerijpt, en zijn gemoed is er des te ontvankelijker bij geworden.

Naar documentaire zijde beschouwd, zullen de lijsten der belaste nobelen, de adressen der uitgeweken Antwerpenaren, de reeks der gestolen schilderijen en zoo menige andere bijzonderheden, dit vierde boekdeel door de liefhebbers en de beoefenaars der Antwerpsche geschiedenis op bijzonderen prijs doen stellen.

[p. 4]

Een oprecht woord van hulde dient hier gericht tot mejuffrouw J. Rylant om haar verdienstelijk werk. Indien deze kronijk ondanks haar schatten zoo weinig, ja om zeggens niet, werd benuttigd tot hiertoe, dan was het wegens het moeilijke schrift, wegens den schijnbaren warboel van door elkaar geflikte notablaadjes, wegens de veelvuldige verkortingen, en zoo meer. Met een ware piëteit voor den oorspronkelijken tekst heeft J.R. dit alles in orde gesteld. En waar hare copij een blanco laat, is het waarlijk niet wegens gebrek aan schranderheid in het ontcijferen. Meestal is het de schrijver zelf die het blanco heeft gelaten. Waar dit niet het geval is hebben wij het aangeteekend.

Evenals in vorige deelen hebben we ons niet gestoord aan de regelen der CRH voor het uitgeven van oude teksten. Voor een Vlaamsche kronijk zijn die niet toepasselijk, vooral niet wanneer men ook het beeld der oude taal en der gesproken taal wil bewaren. Men zal ons eenmaal dankbaar zijn om de wijze van bewerking die we hebben aangenomen. Valt het een of anderen lezer wat lastiger, de Antwerpenaar, voor wie in de eerste plaats dit werk is verricht geworden en de geschiedkundige, die ietwat thuis is in het Antwerpsche verleden, zullen allicht de teksten die moeilijker blijken ontcijferd krijgen.

De drukproeven werden door ons nagezien; ook wij heeten ons verantwoordelijk voor het zaakregister.

Mogen nu velen het genoegen deelen dat we zelf hebben genoten om dit in het licht komen van dien moeizamen arbeid van Jan Baptist van der Straelen. Moge het bijdragen tot dieper inzicht in ons volksverleden.

En moge de verspreiding die dit vierde deel te gemoet gaat van zulken aard zijn, dat we weldra het verdere copijwerk van mejuffrouw Rylant, de voortzetting van dit werk, kunnen ter perse leggen.

30 December 1931.

Floris PRIMS.