De Thiende

[p. 3]

Den Sterrekyckers, Landt meters, Tapijtmeters, Wijnmeters, Lichaemmeters int ghemeene, Muntmeesters, ende allen Cooplieden, wenscht Simon Stevin Gheluck.

YEmandt ansiende de cleenheyt deses boucx, ende die verghelijckende met de Grootheyt van ulieden mijne. E. Heeren ande vvelcke het toegheeyghent vvort, sal byghevalle uyt sodanighe onevenheydt ons voornemen ongeschict ⁺achten; Maer soo hy de Everedenheydt insiet, vvelcke u ghelijck, deses Pampiers Weynicheyt, tot dier Menschelicker Cranckheyt, alsoo deses groote Nutbaerheden, tot dier hooghe Verstanden, sal ⁺hem bevinden de uyterste Palen met malcanderen vergheleecken te hebben, vvelcke naer alle Everedenheyts verkeeringe dat niet en lijden: De derde dan tot de vierde. Maer vvat sal dit voorghestelde doch sijn? eenen vvonderlicken diepsinnighen Vondt?

+ Propotionem.

+ Termines.

[p. 4]

Neen voorvvaer, maer eenen handel soo gantsch slecht, datse nau Vondts name vveerdich en is, vvant ghelijck een grof Mensche vvel byghevalle eenen grooten Schadt vindt, sonder eenighe conste daer in ghelegen te sijne, also ist hier oock toegheghaen: Daerom soo my yemandt om t'verclaren haerder prouffijtelickheydt, vvilde achten voor eenen Eyghenlover mijns verstandts, hy bethoont sonder tvvijffel, ofte in hem noch cirdeel noch vvetenschap des onderscheydts te sijne, van het slechte buyten het besonder, ofte dat hy een benijder is der Ghemeene vvelvaert: Maertsy daermede hoet vvil, om diens onnutte laster, en moet deses nut niet ghelaten sijn. Ghelijck dan een Schipper by ghevalle ghevonden hebbende een onbekent Eylandt, dē Coninck stoutelick verclaert alle de costelickhedē van dien, als in hem te hebbē Schoone Vruchtē, Goudtbergen, Lustige Landauvven etc. sonder dat sulcx tot sijns selfs verheffing strect; Also sullē vvy hier vrymoedich spreken van deses Vonds Groote Nutbaer-

[p. 5]

heydt Groote seg ick, ja Grooter dan ick dincke yemandt van ulieden vervvacht, sonder dat het keeren can tot mijn Eygenroem.

⁺Anghesien dan dat de Stoffe deser voorghestelder Thiende (diens naems Oirsake de ⁺volgende eerste Bepalinghe verclaren sal is Ghetal, vviens Daets nutbaerheydt yeder van ulieden door de ervaring genouch bekēt is, so en valt daer af hier met vele gheseyt te ⁺vvordē, vvant ist een Sterrekijcker, hy vveet ⁺dat de Werelt door des Sterreconsts Rekeningē, als Maeckende Oirsaecke der constighe verre Seylaigen (vvant de verheffing ⁺des Evenaers ende Aspunts, leert sy den Stierman duer t'middel vande Tafel des dagelicschen afvvijck sels der Sonnen; Men beschrijft door haer der plaetsen vvare langden ende breeden, ooc der selver veranderingē op yder Streecke, &c.) een prieel der vvellusticheydt gevvorden is, overvloedich tot velē plaetsen, van dies het Eertrijck daer nochtans uyt der Natueren niet voortbrenghen en can. Maer vvant selden besoeten son-

+ Materia.

+ Definitie.

+ Astrologus.

+ Supputationes Astronomicas.

+ AEquatora Poli

[p. 6]

der besueren, so en is hen oock de moeyelickheyt sodanigher rekeningen niet verborghen, door de lastighe Menichvuldig hinghen ende Deelinghen, dieder rijsen uyt de tsestich ⁺deelige voortganck der Boogskens die genoēt vvorden Gradus, Minuta, Secunda, Tertia, etc. Maer ist een Landtmeter, hem is bekēt de groote vveldaet, die de Werelt ontfangt uyt sijne Conste, door de vvelcke vele svvarichedē ende tvvisten geschouvvet vvordē, die om des Landts onbekende inhout onder de Menschen daghelijcx rijsen soudē. Beneven dit so en sijn hem ooch niet verholen (voornamelick den genē die van sulcx veel te doen valt) de verdrietighe Menich vuldigingen dieder spruyten, uyt de Roeden, Voeten, ende dickmael Duymen onder malcanderen, vvelcke niet alleene moeyelick en sijn, maer (hoe vvel nochtans het meten ende dander voorgaende recht gedaen sijn) dickmael oirsaeck van dvvalinghe, streckende tot groote schade van desen of dien, oock tot verderfnis vande goede Mare des Meters:

+ Progressione.

[p. 7]

Ende also met dē Muntmeesters, Cooplieden ende yegelick int sijne: maer so vele die vveerdiger, ende de vvegē om daer toe te commen moeyelicker sijn, soo veel te meerder is dese Groote Ontdecte thiende, vvelcke alk die svvaricheden gantsch te nederleght. Maer hoe? Sy leert (op dat ick met eē vvoort vele segghe) alle rekeninghen die onder de Menschen noodich vallen, af veerdigē sonder gebroken getalen: Inder vougen dat der Telconstens vier eerste slechte beghinselen, diemen noemt Vergaderen, Aftrecken, Menichvuldighen, ende Deelen, met heele getalen tot desen genouch doen: Dergelijcke lichticheyt oock veroirsaeckende, den genen die de legpenningē gebruycken, so hier naer opentlick blijcken sal: Nu of hier duer ghevvonnen sal vvorden dē costelicken oncoopelicken Tijt; Of hier duer behouden sal vvordē tgene andersins dickmael verloren soude gaen; Of hier duer gevveert sal vvorden Moeyte, Dvvalinghe, Tvvist, Schade, ende ander Ongevallen dese gemeenelick volgende, dat stelle ick geer-

[p. 8]

ne tot ulieden oirdeele. Angaende my yemandt segghen mochte, dat vele saecken int eerste ansien dick mael besonder gelaten, maer alsmenje int vverck vvil stellen, so en canmen daer mede niet uytrechten, ende ghelijct met de Vonden der Roersouckers dickvvils toegaet, vvelcke int cleene goedt sijn, maer int groote en duegen sy niet. Dien verantvvoorden vvy alsulck tvvijffel hier geensins te vvesen, overmidts het int groote, dat is inde saecke selver, nu dagelijcx metter Daet ghenouch versocht vvort, te vveten door verscheyden ervarē Landtmeters alhier in Hollandt, die vvy dat verclaert hebben, vvelcke (verlatende tghene sy tot verlichtinghe van dien daer toe gevonden hadden, elck naer sijn maniere) dit gebruycken tot hun groote vernouginge, ende met sukken vruchten, als de Nature vvijst daer uyt nootsaeckelicken te moeten volghen: Tselve sal yeghelicken van ulieden mijne E. heeren vvedervarē, die doen sullen als sylieden. Vaert daerentusschen vvel, ende daer naer niet qualick.