Dialectike ofte bewysconst

Definitie IIII.

De Maeckende Oirsaecke, is die yet maeckt.
Verclaringhe.

ALs den Potbacker, is de Maeckende oirsaecke des Eerden Vats, den cleermaecker des Mantels: maer uyt dese, worden de onlichamelicke oock ghelijckspreuckelick gheseyt, Maeckende oirsaecken, als Dronckenschap van vele Sieckten, ende ontellicke onghevallen, de Dialectike, van veel gheleerde mannen. De Maeckende oirsaecke, ontmoet in haer vier voornamelicke specien, als Nootsaeckelicke, Willende, Helpende, ende Byghevalle: De Nootsaeckelicke oorsaecke is, ghelijck de Sonne door hare jeghenwoordicheydt des Dachs: Het Vier der Hitten: want waer sulcke sijn, sy wercken altijt nootsaeckelicken: De Willende oirsaecke, als den Smidt des Anckers, want hoe wel hy nv niet en smeedt, so can hijt nochtans als hy wil: De Helpende oirsaecke is, die de saecke niet

[p. 8]

alleene en maeckt, als den Timmerman met anderen werckende aen een huys, wort gheseyt, de Helpende oirsaecke van dien, daer onder oock gherekent worden de Instrumenten, als Hamers, Saghen, Bylen, ende dierghelijcke, want door hare hulpe het werck volmaeckt wort:

D'oirsaecke by ghevalle, is, die yet maeckt, ofte doet, sonder haer weten ofte voornemen, als den man die vanden boom op een Vercken viel, so dat het daer af starf, wort gheseyt, D'oirsaecke by ghevalle des doots van dien.