Zuidschermer
(gemeente Schermer)
Dorp, ontstaan na de droogmaking van de Schermer in 1635 op de kruising van de Zuidervaart met de Driehuizerweg. Met de bouw van de R.K.-kerk, een school en een tiental huizen kreeg Zuidschermer rond 1930 een meer geconcentreerde bebouwing.
De Herv. kerk (Zuidervaart 22), ook bekend als het Zwarte Kerkje, is een stolpvormig gebouw, dat in 1662 in hout werd opgetrokken naar voorbeeld van de kerk te Volendam. De zwart geteerde houten wanden heeft men in 1834 grotendeels in baksteen vernieuwd. Het interieur bestaat uit een overwelfd vierkant middengedeelte en vlak gedekte buitenstijlruimten. Tot de inventaris behoren een preekstoel (circa 1670), doophek met doopboog (18de eeuw) en een door Pieter van Assendelft voor de Oud-Kath. kerk te Enkhuizen gebouwd orgel (1759, overgebracht 1870).
Een tussenlid verbindt de kerk met 't Schooltje (Zuidervaart 22), een voorm. schoolgebouw uit 1831 (gevelsteen) met ingezwenkte tuitgevels.
De R.K. St.-Michaëlkerk (Zuidervaart 63) is een driebeukige basilicale kerk met driezijdig gesloten koor, lagere transeptarmen en een uitgebouwd ingangsportaal. Aan de zuidzijde van het middenschip staat een slanke, naar boven toe verjongende toren met vierzijdige naaldspits. Deze zakelijk-expressionistische kerk kwam in 1930-'31 tot stand naar ontwerp van J. Hanekamp. Het interieur is voorzien van een apsisschildering en bevat een hoofdaltaar, een preekstoel en een communiebank uit de bouwtijd. Aan de noordzijde is de kerk verbonden met de pastorie (Zuidervaart 61; circa 1931).
Zuidschermer, Herv. kerk en 't Schooltje
De R.K. lagere St.-Michaëlschool (Zuidervaart 59) werd in 1929 gebouwd en later uitgebreid. De bijbehorende onderwijzerswoning heeft een opvallende driezijdige erker met balkon.
Bedrijfsgebouwen. De voorm. kaasfabriek ‘De Eendracht’ (Zuidervaart 26) is een L-vormig pand uit circa 1880. Uit die tijd dateert ook het middenganghuis Zuidervaart 29 met dwars aangebouwde werkplaats. Decoratief houtsnijwerk siert de dakkapel van het woonhuis en het zadeldak van de werkplaats.
Boerderijen. De rond 1850 gebouwde Zuiderhoeve (Zuidervaart 5) is een stolpboerderij met aan de voorzijde een ronde gemetselde schoorsteen en een bakstenen klokgevel. Andere karakteristieke voorbeelden van stolpboerderijen in de omgeving van Zuidschermer zijn Zuidereind (Zuidervaart 2; circa 1870) met spiegel en uitgebouwde koestal, Zuidervaart 6 met tweekleurig pannendak en ronde gemetselde schoorsteen, en Zuidervaart 147 (circa 1870) met darsdeuren aan de voorzijde en een dwars uitgebouwde koestal.
De poldermolen ‘K’ (Blokkerweg 3) is een uit 1635 daterende met riet gedekte achtkantige grondzeiler uit 1635.
Auteursrechtelijk beschermd