Monumenten in Nederland. Zeeland

Meliskerke
(gemeente Veere)

Kerkringdorp, ontstaan in de 12de eeuw op een kreekrug. Aanvankelijk werd het dorp Hugenkerke en Meilofskerke genoemd. De kerkring is aan de zuidzijde niet geheel voltooid. Pas na 1930 vond verdichting van de bestaande bebouwing langs de uitvalswegen plaats. De inundatie van Walcheren in 1944 veroorzaakte veel schade aan de bebouwing. Recent zijn enkele kleine nieuwbouwwijken gerealiseerd.

De Herv. kerk (Torenstraat 8-10), oorspronkelijk gewijd aan St. Odulphus, is een eenbeukige kerk met een aangebouwde consistorie en een toren van twee geledingen met haakse steunberen en een tentdak. De toren en het schip stammen uit circa 1400. Opvallend zijn de wit gepleisterde blindnissen en omlijstingen van de galmgaten. De scheve stand van de toren is veroorzaakt door verzakkingen tijdens de bouw. In de toren hangt een door Michael Burgerhuys gegoten klok (1636). De kerk zal oorspronkelijk een smallere zuidbeuk hebben gehad. Na een beschadiging van de kerk in 1572-'74 werd deze met de verlaagde hoofdbeuk onder één dak gebracht en heeft men het koor gesloopt. Aan de zuidzijde van het schip bevindt zich een portaal uit 1769 (jaartal op deurkalf). Bij de restauratie in 1959 is de kerk

[p. 155]

ontpleisterd en is een nieuwe consistoriekamer aangebouwd.

Tot de inventaris behoren twee romaanse zerken van Bremer zandsteen, een preekstoel met boogpanelen (circa 1630), een herenbank in Lodewijk XV-stijl (midden 18de eeuw) en een mogelijk als huisorgel door Peter Weidtman gebouwd orgel (circa 1740). Bij de plaatsing in de kerk in 1859 is het orgel gerestaureerd door J.A. Mennes. Verder is een herstelling uitgevoerd in 1903 en een restauratie in 1963. De pastorie (Torenstraat 1) dateert uit 1904. De ingezwenkte lijstgevel is later opgetrokken tot een rechte lijstgevel.

De (Geref.) Ichtuskerk (Bergstraat 34), een sobere zaalkerk met aangebouwde hal en vergaderruimte, is in 1962 gebouwd naar plannen van G. Steen en G. Tuinhof.

De Chr. lagere school (Dorpsstraat 6-8) is rond 1920 gebouwd als een tweeklassige school met vrijstaande onderwijzerswoning.

Woonhuizen. Een van de oudste huizen van Meliskerke is de dubbele arbeiderswoning Valkenburgstraat 5-7, die met de zijtopgevel naar de weg toe ligt. Inwendig bevinden zich mogelijk 18de-eeuwse betimmeringen en tegeltableaus. Voorbeelden van laat-19de-eeuwse dwarse huizen zijn Valkenburgstraat 3 - het woonhuis van Jan Vader uit 1871 (gevelsteen) - en het gerenoveerde pand Dorpsstraat 2 uit 1890.

De windmolen (bij Molenweg 2) is een grondzeiler met ronde bakstenen

Meliskerke, Herv. kerk

romp en een met dakleer beklede kap. Deze korenmolen verving in 1801 een standerdmolen die bij een storm in 1800 was omgewaaid. De molen is in 1987 gerestaureerd.

Boerderijen. De hoeve Dorpszicht (Dorpsstraat 1) bestaat uit een 18de-eeuws dwars woonhuis met gepleisterde voorgevel en een vrijstaande schuur en bijschuur. In het huis bevindt zich een betegelde schouw uit de bouwtijd. Valkenburgstraat 9-11 is een eenvoudige boerderij uit circa 1910 met dwars woongedeelte en een aangebouwde dwarsdeelschuur. Net buiten het dorp staat de boerderij Molenweg 5-5a, gevormd door een middenganghuis, twee houten schuren (1907) en een gepleisterd voormalig zomerhuis. De hoeve Schotse Hof (Poppendamseweg 13), gelegen ten oosten van Meliskerke, heeft een in opzet 17de-eeuws, later sterk gerestaureerd, vrijstaand woonhuis met tuitgevel.