Monumenten in Nederland. Limburg

Beegden
(gemeente Heel)

Dorp, ontstaan op de hogere zandgronden aan de Maas en voor het eerst genoemd in 1202. Beegden behoorde tot het Land van Horn en later tot het prinsbisdom Luik. In 1676 werd het een zelfstandige heerlijkheid. In de 19de eeuw vormde zich een langgerekte dorpsbebouwing die later is verbreed.

De R.K. St.-Martinuskerk (Kerkstraat 2) is een driebeukige kruiskerk met terzijde staande toren. De huidige kerk kwam in 1951 tot stand in traditionalistische stijl naar plannen van J. Franssen, ter vervanging van de in 1944 onherstelbaar beschadigde voorganger (1871, toren 1773). De nieuwe toren verrees in 1955. De voorm. pastorie (Kruisstraat 1) werd in 1892 gebouwd in sobere neorenaissance-stijl naar plannen van E. Corbey. In de tuin bevindt zich een muziektent van het ‘bühne-model’ met gesloten achterwand (circa 1955).

Woonhuizen. Aan de Abelenstraat staan enkele oudere huizen, zoals het diepe huis Abelenstraat 21 (1714) en het dwarse eenlaags huis Abelenstraat 31 (eerste helft 18de eeuw) met gepleisterde gevel. Voorbeelden van sobere een-

[p. 74]

laags woonhuizen zijn St.-Servaasstraat 2 (circa 1870) en Abelenstraat 10 (1910); tweelaagse varianten zijn Dorpstraat 12 (1907) en Nieuwstraat 10 (circa 1907). In kleurrijke neorenaissance-stijl uitgevoerd is Eindstraat 9 (circa 1914). Versieringen in witte steen heeft Beegderveld 19 (1925). Voorbeelden van villa's met expressionistische elementen zijn het Zonnehuis (Nieuwstraat 54; circa 1925) en Beegderveld 2 (circa 1929).

Boerderijen. De gesloten hoeve Heerstraat Zuid 20 heeft een vroeg-19de-eeuwse oorsprong. Van de opvallende, gesloten hoeve Pannenhof 1-3 dateert het oudste deel aan de binnenplaats uit circa 1850. Het in neorenaissance-vormen uitgevoerde woongedeelte met trapgevels aan de straatzijde is uit 1890. Rond 1860 gebouwd is de langhuisboerderij Abelenstraat 19. De laat-19de-eeuwse boerderij Dorpstraat 7 heeft een dwars tweelaags voorhuis, evenals Abelenstraat 2 (circa 1929). Karakteristiek zijn de laat-19de-eeuwse langgevelboerderijen Abelenstraat 17, Eindstraat 16-18, Nieuwstraat 33 en Kruisstraat 5.

De windmolen (Molenstraat 69) is een gesloten standerdmolen uit 1750. Deze korenmolen werd in 1856 overgebracht naar de huidige plaats. De laatste restauratie is in 1999-2000 uitgevoerd.

Wegkapellen. Eind 19de eeuw in neogotische stijl gebouwd zijn de kapel van O.L. Vrouwe van Altijddurende Bijstand (Kruisstraat ong.) en de St.-Servaaskapel (St.-Servaasstraat ong.).

Huis Nederhoven (Nieuwstraat 65), gelegen ten zuidwesten van Beegden, wordt al in 1480 genoemd. Het huidige, deels omgrachte huis met mergelstenen speklagen dateert echter uit 1614. De windvaan met het jaartal ‘1819’ stamt van een verbouwing waarbij ook de vensters zijn vernieuwd. De nederhof (Dorpstraat 1) bestaat uit een gedeeltelijk omgrachte, U-vormige hoeve met gebouwen uit de 17de en 18de eeuw.