Monumenten in Nederland. Drenthe

[p. 222]

Beknopte literatuuropgave

Van alle voor dit boek geraadpleegde literatuur kan hier slechts een gering deel genoemd worden. De literatuuropgave is eerder een hulpmiddel voor de lezer die zich verder in de materie wil verdiepen, dan een verantwoording van de inhoud van dit boek. In de onderstaande lijst is de gebruikte algemene literatuur opgenomen, aangevuld met de voor de provincie belangrijkste publicaties op architectuurgebied.

Geschiedenis en archeologie

Aa, A.J. van der, Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden, Gorinchem 1839-1851 (dertien delen).

Bieleman, Jan, Boeren op het Drentse zand 1600-1900: Een nieuwe visie op de ‘oude’ landbouw, Wageningen 1987.

Bieleman, Jan, Geschiedenis van de landbouw in Nederland 1500-1950: Veranderingen en verscheidenheid, Meppel/Amsterdam 1992.

Bloemers, J.H.F. e.a., Verleden land: Archeologische opgravingen in Nederland, Amsterdam 1981.

Blok, D.P. e.a., Algemene geschiedenis der Nederlanden, Haarlem 1977-'83 (vijftien delen).

Bom, Frits, Eerste Nederlandse Hunebeddengids, Deventer 1978.

Coert, G.A., Stromen en schutten, vaarten en voorden: Geschiedenis van de natte waterstaat in Drenthe 1291-1988, Meppel/Amsterdam 1991.

Ginkel, Evert van & Koos Steehouwer, ANWB Archeologieboek Nederland, Den Haag 1998.

Ginkel, Evert van, Sake Jager & Wijnand van der Sanden, Hunebedden: Monumenten van een Steentijdcultuur, Abcoude 1999.

Heringa, J. (red.), Geschiedenis van Drenthe, Meppel/Amsterdam 1985.

Nijhoffs Geschiedenislexicon: Nederland en België, 's-Gravenhage/Antwerpen 1981.

Woud, Auke van der, Het lege land: De ruimtelijke orde van Nederland 1798-1848, Amsterdam 1987.

Historische geografie en stedenbouw

Abrahamse, J. e.a. (red.), Het Drentse landschap, Zutphen 1984.

Baas, Henk e.a. (red.), Jonge Landschappen 1800-1940: Het recente verleden in de aanbieding, Utrecht 1994.

Barends, S. e.a., Het Nederlandse landschap: Een historisch geografische benadering, Utrecht, 1990.

Berendsen, H.J.A., Landschappelijk Nederland, Assen 1997.

Berendsen, H.J.A., De vorming van het land: Inleiding in de geologie en de geomorfologie, Assen 1998 (derde druk).

Elerie, J.N.H., Weerbarstig land: een historisch-ecologische landschapsstudie van Koekange en De Reest, Groningen 1998.

Elerie, J.N.H., ‘Esdorpenlandschap bij Ruinen’, Noorderbreedte, 23(1999)6, 24-25.

Haan, J. de e.a., Drenthe in de kaart gekeken: Grepen uit de geschiedenis van veen, water en wegen, Meppel 1976.

Houting, Edward e.a. (red.), Brinkenboek: Een verkenning van de brinken in Drenthe, Assen 1981.

Kleijn, A., Dorpen in Drenthe, Zutphen 1984.

Kuyper, J., Gemeente Atlas van de Provincie Drenthe naar officieele bronnen bewerkt, Leeuwarden 1867 (herdruk 1979).

Op weg met het verleden: Cultuurhistorische kartering van Drenthe, Assen 1987.

Steegh, Arthur, Monumenten Atlas van Nederland: 1100 Historische Nederzettingen in kaart, Zutphen 1985 (tweede herziene druk).

Vervloet, J.A.J., Inleiding tot de historische geografie van de Nederlandse cultuurlandschappen, Wageningen 1984.

Stijl en verschijningsvorm

Fanelli, G., Moderne architectuur in Nederland 1900-1940, 's-Gravenhage 1978.

Fockema Andreae, S.J., E.H. ter Kuile & R.C. Hekker, Duizend jaar bouwen in Nederland, Amsterdam 1948-1957 (twee delen).

Groenendijk, Paul & Piet Vollaard, Gids voor moderne architectuur in Nederland, Rotterdam 1998 (vijfde druk).

Stenvert, Ronald & Roland Blijdenstijn, Bouwstijlen in Nederland (1040-1940), Nijmegen 2000 (tweede druk).

[p. 223]

Vermeulen, F.A.J., Handboek tot de Geschiedenis der Nederlandsche bouwkunst, 's-Gravenhage 1928-1941 (drie delen).

Materiaal en constructie

Janse, H., Houten kappen in Nederland 1000-1940, Delft 1989.

Janse, H. & D.J. de Vries, Werk en merk van de Steenhouwer, Zwolle/Zeist 1991.

Monumenten en bouwhistorie (Jaarboek Monumentenzorg 1996), Zwolle 1996.

Oosterhoff, J. (red.), Bouwtechniek in Nederland 1: Constructies van ijzer en beton: Gebouwen 1800-1940, Delft 1988.

Oosterhoff, J. (red.), Bruggen in Nederland 1800-1940, Utrecht 1997-1999 (drie delen).

Slinger, A., H. Janse & G. Berends, Natuursteen in Monumenten, Zeist/Baarn 1980.

Stokroos, M., Zink in Nederland, Amsterdam 1983.

Stokroos, M., Gietijzer in Nederland, Amsterdam 1984.

Stokroos, M., Terra Cotta in Nederland, Amsterdam 1985.

Stokroos, M., Lood in Nederland, Amsterdam 1988.

Stokroos, M., Koper in Nederland, Amsterdam 1990.

Stokroos, M., Bouwglas in Nederland, Amsterdam 1994.

Stokroos, M., ‘De Asser IJzergieterij als producent van funerair gietijzer’, in: De Monumenten van Drenthe I, Assen 1985, 145-161.

Monumenteninventarisaties

Cazemier, D., J.B.T. Kruiger & W.F. Postma, Jongere bouwkunst en stedebouw 1850-1940: MIP/Drenthe, deel 1: Zuidwest-Drenthe, Assen 1989.

Cazemier, D., J.B.T. Kruiger & W.F. Postma, Jongere bouwkunst en stedebouw 1850-1940: MIP/Drenthe, deel 2: Drents Plateau, Assen 1989.

Cazemier, D., J.B.T. Kruiger & W.F. Postma, Jongere bouwkunst en stedebouw 1850-1940: MIP/Drenthe, deel 3: Oost-Drenthe, Assen 1989.

Reijs, Nelleke, Kunstreisboek voor Nederland: Drenthe, Zeist 1986 (achtste geheel herziene druk).

Voorloopige lijst der Nederlandsche Monumenten voor Geschiedenis en Kunst, deel II De Provincie Drenthe, Utrecht 1909.

Regio's

Dorgelo, J.D., De koloniën van de Maatschappij van Weldadigheid (1818-1859), Assen 1964.

Gerding, M.A.W. (red.), Geschiedenis van Emmen en Zuidoost-Drenthe, Meppel/Amsterdam 1989.

Grunstra, J., Maatschappij van Weldadigheid: Inventarisatie, Frederiksoord 1977.

Lambregts, L., Een steen in de vijver: Ontstaan, groei en ontwikkeling van de Maatschappij van Weldadigheid, Steenwijk 1985 (derde druk 1998).

Drentse gemeenten

Battjes, Jan & Johan Kruiger, Assen Oud-Zuid, Assen 1990.

Battjes, Jan & Jan Oortwijn, Loon deur de jaoren hen, Loon 1998.

Bennink, J. e.a., Gemeente Vries: Het land van de Zweedse kornoelje, Vries 1979.

Boivin, B. e.a., De Vaart in Assen, Assen 1989.

Borgesius, J.G. e.a. (red.), Geschiedenis van Rolde, Meppel 1993.

Bos, J. e.a. (red.), Geschiedenis van Diever, Zuidwolde 1992.

Canters-Cremers, A.H.A. e.a., Hoe het groeide op het Ellertsveld: Een geschiedenis in hoofdstukken geschreven ter gelegenheid van Schoonoords eeuwfeest, Schoonoord 1954.

Dijkstra, G.J. e.a., Gemeente Beilen 1811-1997, Beilen 1997.

Enk, K. van den, Klazienaveen 100 jaar, Klazienaveen 1984.

Ennik, J.E., De nederzetting Assen: Ontwikkeling tot 1700, Assen 1984.

Gerding, M.A.W. e.a. (red.), Geschiedenis van Meppel, Meppel 1991.

Gras, H., Langs de vaart: Geschiedenis van Smilde, Smilde 1997.

Gras, H. e.a. (red.), Geschiedenis van Assen, Assen 2000.

Havinga, J.L., Hoogeveen toen en nu: De ontwikkeling van veendorp naar provinciestad, Zaltbommel 1994.

Heide, Roelof ter, Breken en bouwen in Meppel 1945-1990: Sanering en vernieuwing binnenstad. Meppel 1991.

Hengeveld, K., A.H. Notenbomen & T.H. Piek, Roden vroeger en nu, s.l. 1968.

Hes, Max de, Land loopt niet weg: Drie eeuwen Joods sociaal-economisch leven in Hoogeveen, Voorburg 1994.

Hoek, Sietske van der, Tweelingdorp aan de vaart: 125 jaar Nieuw-Amsterdam/Veenoord, Nieuw-Amsterdam/Veenoord 1985.

Huizing, A.A. & F. Hadders-De Jong, Van Grotenend tot Lutkenend [Gasselte], Drouwen 1996.

Huizing, Lammert, Zuidwolde zoals het was, Zuidwolde 1997.

Hunfeld, J.R.B. e.a., Havelte monumentaal, Havelte 1988.

Ipenburg, M.H. & W.L. Schipper, Kolderveen: Geschiedenis van kerk en dorp, Kolderveen 1974.

Lieve, L.T. e.a., Orvelte: Nieuwe toekomst voor een oud dorp, s.l. 1975.

Minderhoud, H.D., 700 jaar Dalen, Dalen 1976.

Mulder, A., De historie van Norg in woord en beeld, s.l. 1977.

Nijstad, W. (red.), Ruinerwold: Rondgang door het verleden, Ruinerwold 1991.

Ootjer, R. e.a. (red.), Geschiedenis van Borger, Meppel 1994.

Ploeg, W.H. van der, ‘Nieuw-Buinen 150 jaar’, Nederlandse Historien, 2(1974), 84-87.

Poortman, J., Meppel door de eeuwen heen, Meppel 1967.

Schaafsma, C. & M. Arends-Luinge, Een nieuwe kijk op het oude Eelde, Bedum 1989.

Smit, Reinder, G.J. Baaijens & G.H. Kocks, Fragmenten uit de geschiedenis van Dwingelo, Dwingelo 1982.

Drentse architectuur en architecten

Battjes, J.T. & J.B.T. Kruiger, Assen: Architectuur en stedenbouw in Drenthe 1850-1940, Zwolle/Assen 1996.

Havinga, J.L., J. Carmiggelt: Architect Hoogeveen, Hoogeveen 1990.

Kruiger, J.B.T., Architectuur en stedebouw in Drenthe 1850-1940, Zwolle/Zeist 1991.

Rijsbergen, B.A.M., ‘Giudici's “Ontwerp tot vergrooting der stadt Assen”: Een stedebouwkundig plan uit de tijd van Lodewijk Napoleon’, Bulletin KNOB, 92(1993)6, 181-188.

Wolk, Johannes van der, De Kröllers en hun architecten: H.E.L.J. Kröller-Müller,

[p. 224]

A.G. Kröller (en) L.J. Falkenburg, P. Behrens, L. Mies van der Rohe, H.P. Berlage, A.J. Kropholler, H. van de Velde, Otterlo 1992.

Kerkgebouwen en hun interieur, synagogen

Agt, J.F. van & E. van Voolen, Nederlandse synagogen, Weesp 1984.

Deijk, Ada van, Romaans Nederland, Amsterdam 1994.

Dongen, Jan van, ‘De St. Fransiscuskerk te Steenwijksmoer’, Van Bouwen en Sieren, 3(1931), 225-233.

Gerritzen, F.E., De kerk te Oosterhesselen, Assen 1927.

Hilbrandie-Meijer, M.R., Kerken in Drenthe: beschrijvingen van 50 kerken en hun cultuurbezit, Delden 1999.

Houtman, W., ‘De Rolder toren’, Nieuwe Drentse volksalmanak, 115(1998), 63-85.

Huizing, Lammert, Anderhalve eeuw Jozefkerk aan het Kerkplein, Assen 1998.

Janssen, Corneille F., ‘De Drentse torenfamilie’, In: Brood, P. e.a. (red.), Vergezichten op Drenthe: Opstellen over Drentse geschiedenis, Meppel 1983, 123-130.

Kroezinga, J., Geschiedenis van de kerk van Gasselte, Gasselte 1975.

Leeuw, Ger de, Drentse doopvonten van Bentheimer zandsteen, Assen 1977.

Ozinga, M.D., De Protestantsche Kerkenbouw in Nederland, Amsterdam 1929.

Ozinga, M.D., ‘De historische kerkgebouwen van Drente’, in: J. Poortman (red.), Drente een handboek voor het kennen van het Drentsche leven in voorbije eeuwen, Meppel 1943.

Panman, Ed, Muren spreken: Duizend jaar Magnus kerk in Anloo, Kampen 1998.

Riddering, J. & J.B. van Bork, De kerk van Havelte 650 jaar, Meppel 1960.

Rosenberg, H.P.R., De 19de-eeuwse kerkelijke bouwkunst in Nederland, 's-Gravenhage 1972.

Schoenlank-Van der Wal, M., ‘Middeleeuwse stenen doopvonten in Drenthe en Overijssel’, Bulletin van de Stichting Drents-Overijsselse Kerken, (1996)16, 3-32.

Steensma, Regn., Langs de oude Drentse kerken, Baarn 1977.

Torens, klokken en orgels

Besselaar, J.H., Torens van Nederland, Bussum 1972.

Kuile, E.H. ter, De torens van Nederland, Amsterdam 1946 (derde druk).

Lehr, André & J.W.C. Besemer, Zingende Torens: Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel, Zutphen 1993.

Nieuwenhoven, H.J. van, Klokkenvordering 1942-1943, Huizen 1996 (twee delen).

Talstra, F., Langs Nederlandse orgels: Groningen, Friesland, Drenthe, Baarn 1979.

Overheidsgebouwen

Alma, R.H. & W.E. Goelema (red.), Rechtspraak in Drenthe, Groningen 1995.

Boekholt, P.T.F.M., J.Bos & M.A.W. Gerding, Gemeentehuizen in Drenthe, Amsterdam 1991.

Peet, Corjan van der & Guido Steenmeijer (red.), De Rijksbouwmeesters: Twee eeuwen architectuur van de Rijksgebouwendienst en zijn voorlopers, Rotterdam 1995.

Petersen, M.A., Gedetineerden onder dak: Geschiedenis van het gevangeniswezen in Nederland van 1795 af, bezien van zijn behuizing, Leiden 1978.

Teuling, A.J.M. den & Kees van der Ploeg, Van klooster tot museum: De geschiedenis van het gebouwencomplex van het Drents Museum, Assen 1986.

Verweij, M.S., ‘Penitentiaire Inrichting “Veenhuizen” te Norg: oorsprong, verloop en verschiet van achtergronden, idealen en bestemmingen’, Bulletin KNOB, 91(1992)3/4, 108-116.

Woud, A. van der, J.H.H. Elerie & A.H. Huusen jr. (red.), Veenhuizen: Een erfenis voor de toekomst, Groningen 1994.

Kastelen, buitenplaatsen, parken en tuinen

Bos, J., F.J. Hulst & P. Brood (red.), Huizen van stand: Geschiedenis van de Drentse havezaten en andere herenhuizen en hun bewoners, Meppel/Amsterdam 1989.

Braake, G. ter, Drentse havezaten: Van Huis te Anssen tot Huize Westrup, Meppel 1987 (tweede herziene druk).

Heide, Roelof ter, ‘Wilhelminapark Meppel Vijf en Zeventig Jaar, 1919-1994’, Oud Meppel, 16(1994)1, 31-44.

Huizing, L., Huize Echten: Zeven eeuwen zetel Van Echten-dynastie, s.l. 1981.

Janssen, Corneille F., ‘De bouwgeschiedenis van het Huis te Echten’, in: De Monumenten van Drenthe I, Assen 1985, 43-111.

Janssen, H.J., J.M.M. Kylstra-Wielinga & B. Olde Meierink (red.), 1000 jaar kastelen in Nederland: Functie en vorm door de eeuwen heen, Utrecht 1996.

Kamphuis, Herma, Groninger borgen en Drentse havezaten, Zutphen 1995.

Meulenkamp, Wim, Follies: Bizarre bouwwerken in Nederland en België, Amsterdam/Antwerpen 1995.

Oldenburger-Ebbers, Carla. S., Anne Mieke Backer & Eric Blok, Gids voor de Nederlandse Tuin- en Landschapsarchitectuur, Deel Noord (Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel, Flevoland), Rotterdam 1995.

Siertsema, T.W. & S. Vuyk, Het huis Overcinge te Havelte, Muiderberg 1970.

Tromp, Heimerick, ‘Overcingel’, De Woonstede, (1989)84, 33-42.

Veen, Frans van der, ‘De verwerving van Overcinge door Gerhardt Struuck’, Nieuwe Drentse Volksalmanak, 107(1990), 107-130.

Wyck, H.W.M. van der, De Nederlandse Buitenplaats: Aspecten van ontwikkeling, bescherming en herstel, Alphen aan den Rijn 1982.

Zijlstra, Bonica, Nederlandse Tuinarchitectuur 1850-1940, Amsterdam/Zutphen 1991.

Woonhuizen, woningbouw en hofjes

Huygen, Peter, Emmen: De bouw van een aangename stad in het groen, Rotterdam 1995.

Klep, P.M.M. e.a. (red.), Wonen in het verleden: 17e-20e eeuw: Economie, politiek, volkshuisvesting, cultuur en bibliografie, Amsterdam 1987.

Meischke, R. & H.J. Zantkuijl, Het Nederlandse woonhuis van 1300-1800, Haarlem 1969.

Meischke, R. e.a., Huizen in Nederland: Utrecht, Noord-Brabant en de oostelijke provincies, Zwolle/Amsterdam 2000.

Prak, Niels L., Het Nederlandse woonhuis van 1800 tot 1940, Delft 1991.

Voet, Dorothé, Emmen: een modelstad op

[p. 225]

menselijke maat: Opvattingen over stedebouw 1950-1980, Rotterdam 1992.

Boerderijen

Berends, G., Historische houtconstructies in Nederland, Arnhem 1996.

Hekker, R.C., ‘De ontwikkeling van de boerderijvormen in Nederland’, in: Fockema Andreae, S.J., E.H. ter Kuile & R.C. Hekker, Duizend jaar bouwen in Nederland, dl. 2. De bouwkunst na de middeleeuwen, Amsterdam 1957, 195-316.

Hekker, R.C., ‘Historische boerderijtypen’, in: Atlas van Nederland, 's-Gravenhage vanaf 1963, X-1.

Jans, J. Langs oude Drentse boerderijen, Assen 1980.

Jong, L. de, De Drentse Boerderij, Assen 1979.

Molen, S.J. van der, Het Drentsche boerenhuis en zijn ontwikkeling, 's-Gravenhage s.a.

Industrieel erfgoed en molens

Bicker Caarten, A. e.a. (red.), Molens in Drenthe, Zwolle s.a.

Coert, G.A., ‘Het sluisje in de Nijeveensche Grift’, Oud Meppel 15(1993)2, 55-68.

Douma, C., Stationsarchitectuur in Nederland 1938-1998, Zutphen 1998.

Gerding, M.A.W. (red.), Van turfstrooisel tot actieve kool: De ontwikkeling van de veenverwerkende industrie, Zwolle 1997.

Houwink, P., Watertorens in Nederland (1856-1915), Nieuwkoop 1973.

Jansen, Herman, ‘Sluis en sluisbrug, oud of nieuw?’, Oud Meppel 16(1995)3, 21-47.

Jonckers Nieboer, J.H., Geschiedenis der Nederlandsche Spoorwegen 1832-1938, Rotterdam 1938.

Nijhof, P. (red.), Monumenten van bedrijf en techniek: Industriële archeologie in Nederland, Zutphen 1978.

Nijhof, P., Oude fabrieksgebouwen in Nederland, Amsterdam/Dieren 1985.

Paddenburgh, L. van & J.G.C. van de Meene, Spoorwegstations in Nederland: Van Outshoorn tot Schelling en Van Ravesteyn, Deventer 1981.

Romers, H., De spoorwegarchitectuur in Nederland 1841-1938, Zutphen 1981.

Veen, H. van der, Watertorens in Nederland, Rotterdam 1989.

Visscher, W., Rond de Runde: Turf, kunstmest en electriciteit, Triptiek van de Turfindustrie, Amsterdam 1997.

Zwijnenberg, E., Het Nederlandse Molenbestand: Overzicht van alle nog aanwezige wind- en watermolens, rosmolens en hondenkarnen gerangschikt per provincie en alfabetisch op plaatsnaam, Alkmaar 1997 (tiende druk).

Verdedigingswerken

Bruijn, C.A. de & H.R. Reinders, Nederlandse vestingen, Bussum 1967.

Finaly, Isja, Doorbroken barrières: Architect F.W. van Gendt (1831-1900) en de negentiende-eeuwse stadsuitbreiding, Bussum 1996.

Lochem-Vander Wel, Sandra van & Henk van Lochem, ‘Luchtwachttorens, militair erfgoed uit de Koude Oorlog’, Historisch geografisch tijdschrift, 18(2000)3, 73-86.

Rolf, Rudi, Bunkers in Nederland, Den Helder 1982.

Roy van Zuydewijn, N. de, Verschanste schoonheid, Amsterdam 1977.

Sakkers, Hans & Johan den Hollander, Luchtwachttorens in Nederland: Industreel erfgoed uit de koude oorlog, Middelburg s.a.

Sneep, J., H.A. Treu & M. Tydeman (red.), Vesting: Vier eeuwen vestingbouw in Nederland, 's-Gravenhage 1982.

Stichting Menno van Coehoorn, Atlas van historische vestingwerken in Nederland, s.a.s.l.

Kleine monumenten en straatmeubilair

Beerman, Mirjam, Frans van Burkom & Frans Grijzenhout, Beeldengids Nederland, Rotterdam 1994.

Brouwer, T., Grenspalen in Nederland, Zutphen 1978.

Brouwer, T., Stoepen, stoeppalen, stoephekken, Zutphen 1985.

Luning, H.M., Duiventillen in Drenthe: Een heerlijk recht?, Meppel 1988.

Begraafplaatsen

Beekhuis-Snieders, J.W.T.M. e.a., ‘Themanummer Begraafplaatsen’, Asser Historisch Tijdschrift, 3(1993)3, 1-29.

Houtman, W., ‘Graven en begraven in Rolde’, Nieuwe Drentse volksalmanak, 114(1997), 75-114.

Raak, Cees van, Dodenakkers: Kerkhoven, begraafplaatsen, grafkelders en grafmonumenten in Nederland, Amsterdam/Antwerpen 1995.

Termen en begrippen

Haslinghuis, E.J. & H. Janse, Bouwkundige termen: Verklarend woordenboek der westerse architectuur- en bouwhistorie, Leiden 1997 (derde bewerkte druk).

Mohr, A.H., Vestingbouwkundige termen, Zutphen 1983.

Zwiers, L. (red.), Bouwkundig woordenboek, Amsterdam s.a.