Zwartemeer
(gemeente Emmen)
Zwartemeer, Grenskantoor
Langgerekt kanaaldorp, ontstaan in 1871 als boekweitkolonie en genoemd naar het veenmeer waaruit de beek de Runde ontsprong. De systematische ontginning van het gebied kwam pas op gang nadat vanaf 1880 de Hoogeveensche Vaart naar het oosten werd verlengd. In 1894 bereikte deze de Duitse grens. Kort voor het verlengen van de Hoogeveensche Vaart groef men ter ontginning van het Zwartemeer in zuidelijke richting de Kamerlingswijk. Halverwege dit kanaal vormde zich een katholieke enclave. De dorpskern ontwikkelde zich langs de Hoogeveensche Vaart. Na de Tweede Wereldoorlog is het dorp aan de zuidzijde uitgebreid. Hier bouwde men een nieuwe katholieke kerk.
De Geref. kerk (Verlengde Van Echtenkanaal N.Z. 33), een sobere zaalkerk met geveltoren, is in 1921 tot stand gekomen naar plannen van B.T. Kleinenberg.
De voorm. St.-Anthonius van Paduakerk (Hogeweg 50) is een kruiskerk met driezijdig gesloten koor, gebouwd in 1920-'21 naar ontwerp van Joh.H. Sluijmer. De geplande toren is nooit gebouwd. De in 1959 gerenoveerde kerk is in 1969 gesloten. Sinds 1990 doet het pand dienst als woonhuis. De bijbehorende forse pastorie (Hogeweg 50) dateert uit 1921.
De nieuwe St.-Anthonius van Paduakerk (De Klinken 8), ook wel Verrijzeniskerk genoemd, is een moderne langgerekte kerk uit 1968-'69 naar plannen van J. Dresme.
Het woon- en winkelpand (Eemslandweg 43) werd rond 1900 gebouwd en kreeg in 1916 de huidige bovenverdieping met bakstenen balustrade.
Het voorm. grenskantoor (Eemslandweg 133) is een eenlaagspand met een iets uitstekend haaks gedeelte, gebouwd in 1904 in opdracht van jhr. J. Hora van Holthe tot Echten. Door een grenscorrectie ligt de grens met Duitsland tegenwoordig circa vijfhonderd meter oostelijker.
Boerderijen. Voorbeelden van moderne ontginningsboerderijen uit circa 1930 zijn Eemslandweg 26 en Verlengde Oosterdiep W.Z. 111.
Auteursrechtelijk beschermd