Monumenten in Nederland. Gelderland

Gendringen

Dorp, ontstaan in de vroege middeleeuwen op een rivierduin van de Oude IJssel. In de 14de eeuw kreeg het muntrecht, maar van een ontwikkeling tot stad is het niet gekomen. In 1444 zijn de versterkingen

[p. 177]

Gendringen, Herv. kerk

gesloopt en ging de heerlijkheid behoren tot het graafschap Bergh. Een grote brand verwoestte het dorp in 1830. Na de oorlog is er veel gesloopt, waaronder in 1971 de Bringenborg (1632).

De Herv. kerk (Grotestraat 28) is een brede gepleisterde zaalkerk met een ingebouwde toren van twee geledingen met achtkantige naaldspits. De neoclassicistische kerk verrees in 1835 ter plaatse van een in 1830 door brand verwoeste middeleeuwse voorganger. De eveneens neoclassicistische toren, met gedeeltelijk 15de-eeuwse kern, kwam in 1879 tot stand en was een geschenk van J.B. Breukink en J.E. Hesselink. Het orgel is gebouwd door J.D. Nolting (1840).

De R.K. St.-Martinuskerk (Pastoor Wijfkerstraat 2) is een driebeukige neogotische hallenkerk met een toren van vier geledingen met ingesnoerde naaldspits. De kerk verrees in 1895-'96 naar plannen van A. Tepe. Tot de inventaris behoren kruiswegstaties door H.J.P. Hanau (1896) en een neogotisch hoofdaltaar door J.H. Brom (1901).

De voorm. openbare lagere school (Grotestraat 60) is in 1868 gebouwd als vierklassige gangschool met neoclassicistische details.

Het voorm. douanekantoor (Anholtseweg 78) is een eenlaags T-vormig pand met neorenaissance-elementen, gebouwd in 1911 naar plannen van het bureau van rijksbouwmeester C.H. Peters.

Woonhuizen. Van het verdwenen landhuis De Wildt (Anholtseweg 55) resteren twee met frontons en bekronende bollen afgedekte hekpijlers uit de late 18de eeuw. Het eenlaags landhuis Engbergen (Engbergseweg 4) werd in 1855 gebouwd voor J.H.F. Rogge. De toegangsweg wordt gemarkeerd door twee grenspalen met bekronende bol. De statige neoclassicistische Villa Louise (Anholtseweg 41-41a) dateert uit circa 1860. Tandem (Anholtseweg 47), een rijzig herenhuis annex kantoor, verrees in 1890 in chaletstijl, mogelijk naar ontwerp van L.E. Claus.

Netterden. Dorp gelegen ten zuidwesten van Gendringen. Een brand verwoestte het dorp in 1868. De R.K. St.-Walburgiskerk (Walburgisplein 1) is een driebeukige neogotische pseudobasiliek met een toren van drie geledingen met ingesnoerde naaldspits. De oorspronkelijk eenbeukige 15de-eeuwse kerk werd in 1875-'76 naar plannen van P.J.H. Cuypers uitgebreid tot zijn huidige vorm, waarbij de toren werd ommetseld. De kerk bevat een in Antwerpen gemaakt altaarretabel met Piëta-groep (circa 1525). De overige inventaris is vervaardigd door atelier Cuypers-Stoltzenburg. De wandschilderingen zijn van vader en zoon J. Lücker (1882-'85). Het kerkhof bevat een baarhuisje annex kruiskapel, dat vermoedelijk ook door Cuypers is ontworpen. De pastorie (Walburgisplein 3) is een fors herenhuis uit 1856, naar plannen van A. te Wiel. Hij zal ook het ontwerp hebben gemaakt voor de neoclassicistische tweeklassige openbare lagere school (bij Emmerikseweg 2) uit 1868. De bijbehorende onderwijzerswoning (Walburgisplein 2) stamt uit 1872.