Bierum
(gemeente Delfzijl)
Wierdedorp met rechthoekige structuur, ontstaan in de middeleeuwen. De structuur van de wierde is in het huidige stratenpatroon nog te herkennen. In het zuidelijke gedeelte van het dorp ligt het nu
Bierum, Herv. kerk, plattegrond
als park dienende omgrachte terrein van de in 1825 gesloopte borg Luinga.
De Herv. kerk (Kerkstraat 1) is een eenbeukige, driezijdig gesloten kerk; de ingebouwde, ongelede toren heeft een zadeldak. De van spaarvelden met rondbogen en een rondboogfries voorziene toren verrees in het eerste kwart van de 13de eeuw. Het romano-gotische schip kwam in het tweede kwart van de 13de eeuw tot stand en is voorzien van een rondboogfries, rondboogvensters met kraalprofielen en - aan de zuidzijde - lisenen. Het koor en de koorsluiting werden in de eerste helft van de 14de eeuw gebouwd en zijn voorzien van getrapte steunberen en smalle spitsboogvensters. Aan de westzijde van de toren bevindt zich een opmerkelijk zware steunbeer met spitsbogige doorgang, die mogelijk al in de 15de eeuw is aangebracht om de toren tegen verzakking te beschermen. Deze steunbeer is later omklampt. De kerk is na oorlogsschade ingrijpend gerestaureerd in 1945-'50. Daarbij zijn de later aangebrachte spitsboogvensters van het schip weer vervangen door de huidige rondboogvensters. Ook kreeg toen het gereduceerde westwerk zijn huidige vorm met twee smalle zijvleugels aan weerszijden van de toren en inwendig op de verdieping een kapel, die via een opening met het schip in verbinding staat.
Het interieur van het schip wordt overdekt door meloenvormige koepelgewelven met rondstaafribben; de koorsluiting heeft een straalgewelf. De koepelgewelven zijn deels voorzien van een romanogotische beschildering met baksteenmotieven. De overige gewelfschilderingen dateren vermoedelijk uit de periode waarin het koor tot stand kwam. In het schip zijn behalve geometrische motieven ook afbeeldingen van St. Sebastiaan en paus Gregorius de Grote te vinden en
Bierum, Herv. kerk
op het straalgewelf van de koorsluiting een schildering van de Tronende Christus met de vier evangelistensymbolen, Maria met kind, Catharina van Alexandrië en enkele fabeldiertjes. Tot de kerkinventaris behoren een zandstenen doopvont (circa 1300), een preekstoel (omstreeks 1650), een herenbank (eerste helft 17de eeuw) met later aangebrachte wapens van Maneil en Alberda - bewoners van de borg Luinga (eind 18de eeuw) - en een door H.H. Freytag en F.C. Schnitger jr. gebouwd orgel met wapens van de schenkers Van Maneil-Alberda (1792). De kerk bevat verder enkele 17de-eeuwse grafzerken, een rouwbord voor Onno Joachim van Berum (1733) en een opmerkelijk draperie-vormig rouwbord in Lodewijk XV-stijl voor Warmolt baron van Maneil (†1765). Buiten tegen de noordgevel staat een laat-gotische zerk met evangelistensymbolen.
De Geref. kerk (Hereweg 27) is een door lisenen gelede, recht gesloten zaalkerk met rondboogvensters, zadeldak en dakruiter met spits, gebouwd in 1890 door aannemer Scheltens. Tegen de voorgevel met klimmend fries staat een detonerende lagere aanbouw met zadeldak. Een gedenksteen toont het bouwjaar. De vensters hebben ronde vormen in de roedenverdeling. De deels opengewerkte dakruiter is in 1971 vernieuwd.
Het voorm. raadhuis (Hereweg 45), gebouwd in 1885 in eclectische vormen, heeft boven de ingang een balkon met twee gietijzeren vazen. De klok in de gevel is in 1926 aangebracht. Het pand is recent verbouwd tot wooneenheden.
De Chr. lagere school (Hereweg 12), een eenlaags gebouw met hoger opgetrokken middendeel, dateert blijkens een opschrift uit 1921. Boven de
Auteursrechtelijk beschermd