Monumenten in Nederland. Noord-Brabant

Vierlingsbeek

Dorp ontstaan in de vroege middeleeuwen op een oeverwal van de Maas.

Na een grote dorpsbrand in 1756 ontwikkelde de kern zich langs de weg Venraij - Boxmeer, die omstreeks 1850 werd verhard, en de haaks daarop staande Spoorstraat. Bij de gevechten in 1944 liepen dorp en omgeving grote schade op.

De Herv. kerk (Spoorstraat 17) is een eenvoudig zaalkerkje uit 1843, gebouwd nadat de voorganger uit 1804 in 1839 gedeeltelijk was ingestort. Het pand heeft een klokgevel met fronton en een oogvormig venster. De pastorie (Spoorstraat 19) zou gebouwd zijn als jachtverblijf van koning Willem I en werd in 1811 verhoogd.

De R.K. St.-Laurentiuskerk (Pastoor Jansenstraat 2) is een recht gesloten pseudo-basilicale kerk met terzijde staande zeskante toren in traditionele vormen. De kerk verrees in 1952-'53 naar plannen van J. Strik ter plaatse van de in 1944 verwoeste kerk uit 1818. De toren stamt uit 1960-'61. De voorgevel heeft granieten heiligenbeelden van F. van der Burcht. De neoclassicistische pastorie (Pastoor Jansenstraat 1A) stamt uit 1872.

Woonhuis Spoorstraat 9 is een dwars huis uit het begin van de 17de eeuw met aan de kopse zijden in- en uitgezwenkte topgevels. De jaartalankers ‘1756’ duiden op het optrekken van de gevel aan de voorzijde. Van circa 1850 tot 1919 was in het pand een synagoge gevestigd.

Vierlingsbeek, Herv. kerk

[p. 321]

Overloon bij Vierlingsbeek, R.K. St.-Theobalduskerk

De Isr. begraafplaats (Spoorstraat ong.), gelegen ten westen van het dorp, werd omstreeks 1790 aangelegd ten behoeve van de joden uit het Land van Cuijk.

Verdedigingswerken. Ten oosten van het dorp, bij de veerplaats naar Bergen (Limburg), bevinden zich twee kazematten (bij Staaiweg 25) van de in 1939-'40 aangelegde Maaslinie. Eén kazemat heeft nog een gietstalen koepel.

Groeningen. Dit oeverwaldorp ten noorden van Vierlingsbeek is van middeleeuwse oorsprong. De R.K. kapel van H.H. Antonius Abt en Nicolaas (Groeningestraat 30) is een eenvoudige zaalkerk met smaller en lager, driezijdig gesloten koor. Het 15de-eeuwse gebouw is gewijzigd in de 18de eeuw en hersteld in 1822. In het interieur bevindt zich een laat-18de-eeuws rococo altaar en heiligenbeelden van Antonius Abt en Nicolaas.

Maashees. Dit oeverwaldorp ten zuiden van Vierlingsbeek werd in 1944 grotendeels verwoest. De R.K. kerk St.-Anthonius Abt (De Goeystraat 2) is een zware neoromaanse zaalkerk uit 1950 naar ontwerp van C. de Bever.

Holthees. Deze beekdalnederzetting ten zuiden van Vierlingsbeek ontstond begin 11de eeuw. De R.K.O.L. Vrouwekapel (Kapelstraat 1) is een eenbeukig, wit geschilderd, laat-15de-eeuws bouwwerk met driezijdige sluiting. De kapel werd in 1944 beschadigd en in 1950 ingrijpend vernieuwd. Van het in 1802 gesloopte kasteel Makken (Makkenweg ong.) resteert nog een deel van de voorburcht in de vorm van een wagenschuur met inwendig een vroeg-17de-eeuwse hardstenen, dorische zuil.

Overloon. Dit kerkdorp ten zuidwesten van Vierlingsbeek is van middeleeuwse oorsprong. Op de plaats waar in oktober 1944 gedurende drie weken een tankslag werd uitgevochten, bevindt zich het Nationaal Oorlogs- en verzetsmuseum (Museumpark 1). Dichtbij ligt het in 1945-'50, waarschijnlijk naar plannen van P. Hepworth aangelegde Britse Oorlogskerkhof (Vierlingsbeekseweg ong.) met memoriekapel en ‘Cross of Sacrifice’. De R.K. St.-Theobalduskerk (14 Oktoberplein 9) is een interessante bakstenen zaalkerk uit 1955-'56, gebouwd naar plannen van J. Strik met opengewerkte betonnen klokkentoren.