Someren
Dorp ontstaan in de vroege middeleeuwen. In 1212 bezat het een kerk. Someren vormde vanaf 1266 één heerlijkheid met Lierop. Aan de zuidzijde werden vanaf 1875 particuliere veenontginningen uitgevoerd, wat leidde tot het dorp Someren Eind.
De Herv. kerk (Speelheuvelplein 6) is een zaalkerk met uitgebouwd portiek en topgevel met klimmend boogfries en dakruiter, gebouwd in 1885 naar plannen van P. van den Erve. Het interieur bevat een preekstoel uit 1740.
Someren, Herv. kerk
De R.K. St.-Lambertuskerk (Kerkstraat 16) is een sobere driebeukige kerk met recht gesloten koor en terzijde staande toren met neoromaanse elementen. Het gebouw verrees in 1925-'26 naar plannen van J. Franssen op enige afstand zuidelijk van de oude (gesloopte) kerk uit 1829. De kerk is vooral van belang vanwege de rijke inventaris. Het barokke hoofdaltaar uit omstreeks 1750 bevat enkele levensgrote beelden. Het middelste altaarstuk werd geschilderd door B.J.C. Weingärtner, de twee andere in 1753 door O.E. Pirotte. De omstreeks dezelfde tijd vervaardigde communiebank, afkomstig van de Lieve-Vrouwe-Broederschapskapel in de St.-Jan te Den Bosch, werd in 1878 aan de kerk geschonken en door L. Coenen met enkele panelen uitgebreid. Deze maakte ook de twee neobarokke biechtstoelen en waarschijnlijk eveneens de preekstoel. Eveneens uit de St.-Jan zijn de door J.A. van der Ven in 1854-'57 gemaakte gipsmodellen van Christus, Johannes de Doper en de Twaalf Apostelen. Het in 1857-'58 door F.C. Smits gebouwde orgel steekt in een door J.F. Buijssen gesneden orgelkast met heiligenbeelden en musicerende engelen.
De R.K.O.L. Vrouwe ten Hemelopnemingskerk (Nieuwendijk 36, Someren Eind) is een lage, brede zaalkerk met aanbouwen en een vrijstaande, traditioneel vormgegeven toren met in beton uitgevoerde details, gebouwd in 1957 naar plannen van J. Strik.
Windmolens. Ten westen van de kern ligt Den Evert (Einhoutsestraat 12), een halfgesloten-standerdmolen. Deze vroegere bankorenmolen van de norbertijnerabdij van Postel (België) zou in 1543 zijn gebouwd en verbouwd in 1738, waarna hij het in 1767 in particulier bezit kwam. In 1978 verhuisde hij van zijn oorspronkelijke plek nabij de Zuid-Willemsvaart naar zijn huidige standplaats. De ronde beltkorenmolen in de Kerkstraat (bij nr. 33) dateert uit 1853 en werd herbouwd na een brand in 1868.
Auteursrechtelijk beschermd