Syons wijn-bergh

Inhoudende verscheyden schriftuerlijcke liedekens, uyt den Ouden en Nieuwen Testamente by een vergadert

[p. 231]

't Vijftighste liedt.
Op 't aenschouwen van de mane en sterren. aant. ⁺

+ 050

Stem: Psal. 97.

GOdt! die den dag en nacht.
In hare order bracht.
Ginck aen den Hemel stichten,
Soo veele suyvre lichten
De heldre Son, en Maen,
Die om de werelt gaen
De Sterren met haer glans,
Die door den Hemel, gans
Cierelijck verspreyt staen.

2. De Maen, in haren kring
Soo vol verandering,
Komt haer geleende stralen
Van 't Sonne licht onthalen
Soo is O ziel! uw staet;
Op dat sijn licht en strael,
Geduerig in uw dael,
Tot duysternis vergaet.

3. Wat flickert meenig licht?
Soo klaer in ons gesicht,
Des nachts in duysternisse,
Als wy de Sonne missen.
Is 't Firmament soo schoon?
Hoe heerlijck is Gods Troon,
Daer 's Vaders aensicht straelt?

[p. 232]

 

Daer onsen Koninck praelt?

 

Daer krijgt mijn ziel de kroon.

 

 

 

4. O vrome! die hier leeft,

 

En onder boose sweeft,

 

Geeft uwen klaren luyster,

 

Als Sterren in het duyster,

 

Elck van uw geve licht

 

U tong, en wandel, sticht'

 

De blinde kromme schaer:

 

Dan sult ghy Zonne klaer

 

Blincken, voor Gods aensicht.

Bedenckelicke plaetsen der Heiliger Schrifture, rakende de scheppinge met de schepselen: ende den Schepper aller dingen.

Komt hoort toe alle gy die God vreest. Ps. 66. v. 16. Gy liefhebbers des Heeren. Ps. 57. v. 10. Mijne overdenckinge van hem sal soete zijn. Ps. 104. vs. 34. Ick sal vertellen. Ps. 66 ... Eeuwige God, Jes. 40. v. 28. gy zijt van eeuwigheyt af, Ps. 93.2. daer en is geen ondersoeckinge van het getal sijner Jaren. Joh. 36. v. 26. Eer de bergen geboren waren, ende gy de Aerde ende de Werelt voort gebracht haddet: Ja van eeuwigheyt tot eeuwigheyt zijt gy God, Ps. 90. v.2. bestendig in der eeuwigheden. Dan. 6.27. De levendige God, Daniel 6. die alleen onsterffelijckheyt heeft ... 1 Tim. 6.16. alsoo hy selve allen het leven ende den Adem geeft ... Actor. 17. v. 15.

Den alleen-wijsen God ... Rom. 16.27. Ick sal u lieden leeren van de handt Gods dat hy den almachtigen is, Job. 27.11. die de Werelt gemaeckt heeft ende alles datter in is, Act. 17.24. de Schepper der eynden der Aerde. Jes. 40.28. d' Alderhoogste over de geheele Aerde. Ps. 97.9. Die de Aerde gemaeckt heeft door sijne kracht, die de Werelt bereyt heeft door sijne wijsheyt: ende den Hemel uyt gebreyt heeft (als eenen gegoten Spiegel. Job 37.18.) door sijn verstant. Jer. 10.12. Die de Hemelen geschapen ... die de Aerde uyt-gespannen heeft, ende wat daer uyt voort komt: die den volcke dat daer op is; (als Sprinckhanen. Jes. 40.22. Geacht als een druppel van eenen Eemer ... als een stofken van de Weeghschale, vs. 15. als niets voor hem ... minder als niet, ende ydelheyt. v. 17.) den Adem geeft, ende den Geest den geenen die daer op wandelen, Jes. 42.5. Ick hebbe de Aerde ghemaeckt, en Ick hebbe den Mensche daer op geschapen, Ick ben 't, mijne handen hebben de Hemelen uyt ghebreydt, en ick hebbe alle haren Heyre bevel gegeven, Jes. 45.12. De Hemel is uwe: de Werelt ende hare volheyt die hebt ghy ghegrondt, Psal. 89.12. Laet de gansche Aerde voor den Heere vreesen; Laet alle Inwoonders van de Werelt voor hem schricken: want Hy spreeckt ende het isser, Hy gebiedt en het stater, Psalm 33.8/9. God seyde daer zy Licht: ende daer werdt Licht, Gen. 1.3. God seyde: Dat de Aerde uyt-schiete Gras-scheutkens, vruchtbaer Geboomte ... ende het was alsoo vers 11. God seyde: De Aerde brenge levende Zielen voort ... Vee kruypende en wilt Gedierte ... en het was alsoo ... God schiep den Mensche na sijnen beelde, Gen. 1.27. d' Alderhooghste over de geheele Aerde, Psal. 97.9. Na den beelde Gods schiep hy hem, Gen. c. 1.27. God heeft den Mensche na sijn beeldt gemaeckt, Gen. 9.6. Na de gelijckenisse Godes, Gen. 5.1. Dat sy heerschappye hebben over de geheele Aerde, Gen. 1.26. Alles onder sijne voeten geset, Psal. 8.7. De Heere God hadde den Mensche geformeert uyt het stof der aerde, ende in sijn neusgaten geblasen den adem des Levens: alsoo wert den Mensche tot een levendige Ziele Gen. 2.7. Bescheyden hebbende de tijden te vooren geordineert, ende de bepalinge van hare wooningen, Act. 17.17. Den geheelen Aerd-bodem v. 26. Dien die de groote Lichten heeft ghemaeckt; dat groote licht de Sonne, Psal. 136.7 ... Tot heerschappye des daeghs, Gen. 1.16. De Mane Psal. 8.4. Dat kleyne licht tot heerschappye des nachts; Oock de Sterren, Gen. 1.16. om scheydinge te maken tusschen den dagh ende tusschen den nacht; en datse zijn tot tekenen ende gesette tijden, Gen. c. 1.14. Somer en Winter, Psalm. 74. v. 17. en tot dagen en jaren, Gen. 1.16.

De dag is uwe, oock is de nacht uwe ... Psalm 74. vers 17.

Singt den Heere by beurte met danksegginge, die de Hemelen met wolcken bedeckt, die voor de Aerde regen bereydt: die het gras op de bergen doet uytspruyten, die het Vee sijn voeder geeft, Psal. 147. vers 7. Die allen vleesche spijse geeft Psal. 136. v. 25. onderhoudt Menschen en Beesten, Psal. 36.7. De Heere is aen allen goet: ende sijne barmhertigheden zijn over alle sijne wercken, Psal. 145. v. 9. Regent over rechtveerdige ende onrechtveerdige, Matth. 5.45. Aller oogen wachten op u, Psal. 145.15. Ende gy geeft hen hare spijse t' sijner tijdt, ghy doet uwe milde handt open en versadige alles wat daer leeft [na u] welbehagen, v. 16. Ghy besoeckt het Landt, en hebbende het begeerigh ghemaeckt, verrijckt ghy het grootelijcks; de Reviere Gods is vol waters ... Psal. 65.10. Als hy sijne stemme geeft, Jer. 10.3. De krakinge sijner hutte Job 37.29. God dondert met sijne stemme seer wonderlijck, Job c. 37.5. soo isser een groot gedruys van wateren in den Hemel, ende hy doet de dampen op-klimmen van het eynde der aerde: Hy maeckt de blixemen met den regen, Jere. 10.13. Oock vermoeyt hy de dicke wolcken [door] klaerheyt ... Job 37. v. 11. die keert haer dan na sijnen wijsen raet door ommegangen, datse doen alles wat hyse gebiedt ... vers 12. 't Zy ... tot eene roede ... ofte tot weldadigheyt ... vers 13. Wanneer ghy het alsoo bereyt hebt, maeckt gy haer lieden Koorn gereet, Psa. 65. v. 10. Gy maeckt sijne opgeploegde aerde droncken; Gy doetse dalen [in] sijne voren: Ghy maekt het weeck door de droppelen vers 11. Die den regen na sijnen damp uytgieten, Job. 36.27. Om te regenen op het Landt [daer] niemandt en is, [op] de Woestijne, daer geen Mensche en is, Job 37.26. Om het woeste ende verwoestede te versadigen .... vs. 27. Gy kroont het jaer uwer goetheyt: ende uwe voetstappen druypen van vettigheyt, Ps. 65.12. Sy bedruypen de weyden der woestijne: ende de heuvelen zijn aengegordt met verheuginge, de velden zijn bekleedt met kudden, ende de dalen zijn bedeckt met koorn: sy juychen, oock singense, vss. 13/14. O Heere, uwe goedertierentheyt is tot in de Hemelen ... Psal. 36.6. Halelujah.

Dese zijnde een Heere des Hemels ende der Aerde, Act. 17.24. Hy en heeftse niet geschapen datse ledigh zijn soude ... [maer] op dat men daer in woonen soude ... Jes. 45.18. En wordt van geen Menschen handen gedient, als yet behoevende, Act. 17. Want al 't gedierte ... is mijne, de beesten op duysent bergen, Psal. 50.10 ... al 't gevogelte ... ende het wildt des veldts .. vs. 11. De Aerde is des Heeren mitsgaders hare volheyt ... Psal. 24.1. In wiens handt de ziele is van al dat leeft, ende de geest van alle vleesch des Menschen, Job. 12.10. Alsoo hy selve allen het leven, ende den adem, ende alle dingen

[p. 233]

geeft, ende heeft uyt eenen bloede het gansche gheslachte der Menschen gemaeckt, Act. 17.26. Wonderbaerlijck in 't verborgene als een borduersel gewrocht, Psal. 139. 14/15. als melck gegoten ... als kaes doen runnen, Job. 10.10. met vel en vleesch ... bekleedet, met beenen oock, ende senuwen ... t' samen gevlochten, vers 11, om op den geheelen aerdbodem te woonen, Act. 17.26. Op dat sy den Heere souden soecken, of sy hem immers tasten ende vinden mochten: hoewel hy niet verre en is van een yegelijck van ons, vers 25. Want sijne onsienelijcke dingen worden van de scheppinge der Wereldt aen, uyt de schepselen verstaen ... Rom. 1.20. Goet doende van den Hemel, ons regen (te sijner tijdt, vroegen regen ende spaden regen, Deut. 11.14.) en vruchtbare tijden gevende, vervullende onse herten met spijse en vrolijckheyt, Act. 14.17. Hy doet sijn Sonne opgaen over boose en goede ... Matth. 5.45. Geene sprake noch geene woorden zijnder daer hare stemme niet en werdt gehoort, Psal. 19.4. Haer richt-snoer gaet uyt over de gansche aerde, ende hare redenen aen de eynden der wereldt. vs. 5.

d' Heylige menschen Gods hebben den Schepper ende de wonderbare scheppinge Godes van hemel en aerde in groote achtinge genomen, ende den menschen kinderen voorgedragen.

O Heere onse Heere, hoe heerlijck is uwen Name op de gansche Aerde! die ghy uwe Majesteyt gestelt hebt boven de Hemelen, Psal. 8.2. Heylligh, heyligh, heyligh, is de Heere der Heyrscharen: de gansche Aerde is sijner Heerlijckheyt vol, Jes. 6.3. Van den opganck der Sonne af, tot haren onderganck, zy den Name des Heeren gelooft, Psal. 113. vers 3. De Heere is hooge ... boven de Hemelen is sijne Heerlijckheyt, vs. 4. Wie is gelijck de Heere onse God? die seer hooge woont, vs. 5. Die seer leege siet; in den Hemel ende op der Aerde, vs. 6. De Name des Heeren zy gepresen, van nu aen tot in der eeuwigheyt, vers 2.

[p. 234]

Als ick uwen Hemel aensie, het werck uwer vingeren, de Mane, ende de Sterren die ghy bereydt hebt, (de welcke de Heere uwe God allen Volckeren onder den ganschen Hemel heeft uytgedeylt, Deut. c. 4.19.) Wat is den Mensche dat gy sijner gedenkt, Psal. 8.5. De Hemelen vertellen Gods Eere, en het uytspansel verkondight sijnder handen werck, Psal. 19.2.

En weet ghy lieden niet? hoort ghy niet? isset u van den beginne niet bekent gemaeckt? en hebt ghy op de gront-vesten der Aerde niet gelet? Jes. 40.21. Heft uwe oogen om hooge, ende siet wie dese dingen geschapen heeft: Hy hangt de Aerde aen een Niet, Job. 26.7. Hy telt het getal der Sterren: Hy noemtse alle by namen, Psal. 147.4. Die in getalle haer heyr voortbrengt: diese alle by namen roept ... Daer en wort er niet een gemist, Jes. 40.25. Onse Heere is goot, ende van vele kracht: sijnes verstants en is geen getal, Psal. 147.3. Daer en is geen door-grondinge van sijn verstant, Jes. 40.28. Met wien heeft hy raet gehouden, Jes. 40.14. Als hy den windt het gewichte maeckte, ende de wateren op woegh in mate, Job. 28.25. Als hy den regen een gesette orden maeckte, en eenen wegh voor het weer-licht der donderden,vs. 26. Doe hy de zee haer perck settede, op dat de wateren sijn bevel niet en souden overtreden, Prov. 8.29. En settede grendelen ende deuren, Job 38.10. ende seyde, tot hier toe sult ghy komen, ende niet vorder: ende hier sal hy sich stellen tegen den hoogmoet uwer golven, vers 11. Doe hy de gront vesten der Aerde stelde: Prov. 8.29. Door sijn geblaes geeft God de vorst: Hy seyt tot de sneeuw, Job 37.6. (als wolle, Psal. 147.) weest op d' aerde ... Hy stroyt de rijm als assche, Psal. 147.16. Die sijn opper-zalen soldert in de wateren: die van de wolcken sijn wagen maeckt ... Psal. 114.3.

Aengaende den Hemel; de Hemel is des Heeren: maer de Aerde heeft hy den Menschen kinderen gegeven, Psal. 115.16. Hoe groot zijn uwe wercken ô Heere? ghy hebtse alle met wijsheyt gemaeckt,

[p. 235]

het aerdtrijck is vol van uwe goederen, Psal. 104.24. Die de fonteynen uyt sendt door de dalen, datse tusschen de geberghten henen wandelen, vs. 10. Sy drencken al 't gedierte des veldts: de woudt ezels breeckender haren dorst [mede] vs. 11. By deselve woont het gevolgelte des Hemels, een stemme gevende van tusschen de tacken, vs. 12. Hy drenckt de bergen uyt sijne opper zalen: de aerde wordt versadight van de vrucht uwer wercken, vs. 13. Hy doet het gras uyt spruyten voor de beesten, ende het kruydt tot dienst des Menschen, doende het broodt uyt de aerde voort komen, vers 14. Ende den wijn, die 't herte des Menschen verheught ... ende het broodt dat het herte des Menschen sterckt, vers 16. Dese zee, die groot ende wijdt van ruymte is, daer in is 't wriemelende gedierte, ende dat sonder getal, kleyne gedierten met de groote, vers 25. Daer wandelen de schepen, [ende] de Leviathan die ghy geformeert hebt, vers 26. Sy alle wachten op u, dat ghy [hen] hare spijse geeft te sijner tijdt, vers 27. Ghy vernieuwt het gelaet des aerdtrijcks, vers 30. De heerlijckheyt des Heeren zy tot in der eeuwigheyt: de Heere verblijde sich in sijne wercken, vs. 31. Halelujah.

Door stoute woeste godloosheyt, hebben de menschen kinderen geen acht geslaghen op den Schepper aller dingen, die te prijsen is in der eeuwigheyt, Rom. 1.25. ende op de wonderlijcke scheppinge van hemel ende van aerde.

De dwase seyt in sijn herte; daer en is geen God: sy verderven 't, sy maken het grouwelijck [met haer] werck, Psal. 14.1. In het [gebruyck] tegen natuere, Rom. 1.26. Vervult ... met alle ongerechtigheyt, hoererye ... vol van nijdigheyt , moort, twist, bedrog, quaetaerdigheyt ... 29. sonder natuerlijcke liefde, onversoenlijck ... vers 31/ Psal. 73.4. Want daer en zijn geen banden tot haren doodt toe, ende hare kracht is frisch. vers. 5. Sy en zijn niet in de moeyte [als andere] menschen, ende en worden met [andere]

[p. 236]

menschen niet geplaeght. Vers 6. Waerom omringhtse de hoovaerdye als een keten: het gewelt bedecktse [als] een gewaet. Hare oogen puylen uyt van vet: sy gaen de inbeeldingen des herten te boven, vers 7. Sy mergelen [de lieden] uyt, ende spreken booslick van verdruckinge: sy spreken uyt der hooghte, vers 8. Sy setten haren mondt tegen den Hemel: ende hare tonge wandelt op der Aeden, vers 9. Daerom keert sich sijn volck hier toe, als hen wateren eens vollen [bekers] worden uytgedruckt, vers 10. Datse seggen: hoe soudet God weten? ende souder wetenschap zijn by den Alderhooghsten? vers 11. Siet dese zijn Godloos: nochtans hebben sy ruste in de werelt, sy vermenighvuldigen het vermogen, vers 12.

Waerom leven de godloosen ... Job. 21.7. Die mijn volck op eten [als of] sy brood aten? sy en roepen den Heere niet aen, Psal. 14.4. In 't goede verslijten sy hare dagen ... Job. 21.13. Nochtans seggen sy tot God ... vers 15. Wat is de Almachtige dat wy hem souden dienen? ende wat bate sullen wy hebben, dat wy hem aenloopen souden? Daer en is geen vreese Gods voor sijne oogen, Psal. 36.2. De Godtloose gelijck hy sijn neuse om hooge steeckt, ende ondersoeckt niet: alle sijne gedachten zijn, dat 'er geen God en is, Psal. 10.4. God heeft het haer geopenbaert, Rom. 1.19. Overmits het gene van God kennelijck is, haer openbaer is, vs. 19. Want sijne onsienelijcke dingen worden van de scheppinge der wereldt aen uyt de schepselen verstaen ende doorsien ... vers 20. Ende waerlijck vraeght doch de beesten, ende elck een van die sal 't u leeren: ende het gevogelte des hemels, dat sal 't u te kennen geven: ofte spreeckt tot de aerde, ende sy sal 't u leeren: oock sullen 't u de visschen der zee vertellen, Job. 12.7/8. Want de Geest des Heeren vervult de Aerde: ende 't gene alles te samen hout heeft kennisse der stemme, 't Boeck der Wijsheyt cap. 1.7.

Sonne ... mane ... lichtende sterren ... Psal. 148. vers 3. Ghy hemelen der hemelen: ghy wateren die

[p. 237]

boven de hemelen zijt, vers 4. Datse den Name des Heeren looven: want als hy 't beval soo werden sy geschapen, vers 5. Ende hy heeftse bevestight voor altoos in eeuwigheyt: Hy heeftse een orden gegeven die geen van hen en sal overtreden, vers 6. Looft den Heere van der aerde: ghy walvisschen, ende alle af-gronden, vers 7. Vyer en hagel, sneeuw ende damp, ghy storm-windt die sijn woordt doet, vers 8. Ghy bergen ende alle heuvelen: vruchtbare boomen ... Het wildt gedierte ende alle vee: kruypende gedierte: ende gevleugelt gevogelte, vers 10. Datse den Name des Heeren love: Sijn Naem is alleen hooge verheven: Sijne Majesteyt is over de aerde, ende den Hemel, vers 13. 't boeck der Wijsheyt cap. 2.1. [Dese dingen] niet recht overlegt hebbende seggen sy tot malkanderen, ons leven is kort ende moeyelijck, ende daer en is geen genesinge tegen de doodt des menschen, ende niemandt en wort gekent die uyt de helle weder gekeert is, vs. 1. Want by gevalle zijn wy geboren, ende na desen sullen wy zijn als of wy niet geweest en waren: want het snuyven in onse neus-gaeten is een roock, ende de reden is een voncke [voortkomende] door de beweginge onses herten, vers. 2. Welcke uytgebluscht zijnde, soo wort het lichaem tot assche, ende onsen geest wort verspreyt gelijck de wijde lucht, vers 3. Ende onsen naem wort vergeten met der tijdt, ende niemant en sal aen onse wercken gedencken: ende ons leven gaet voor by, gelijck de voetstappen van een wolcke, ende wort verstroyt gelijck een nevel, een wolcke, ende wort verstroyt gelijck een nevel, die van de stralen der sonne na-gejaegt, ende van hare hitte beswaert wordt, vers 4. Want onsen tijdt is een schaduwe die voor by gaet, ende daer en is geen wederkeeren van onse doodt, want die is verzegelt, en niemant en keert wederom, vers 5. Komt dan, ende laet ons de tegenwoordige goederen genieten, ende 't gene wy besitten met der haest gebruycken, gelijck in der jeught, vers 6. Laet ons, ons opvullen met kostelijcken wijn, ende salve: ende de bloeme des lochts en ga ons niet voor by, vers 7.

[p. 238]

Laet ons ons kroonen met rose knoppen, eer dat sy verwelcken, vers 8. Niemandt van ons en zy sonder deel te hebben aen onse vermetenheyt: laet ons overal merck-tekenen der weelde laten: want dit is ons deel, ende dit is ons lot, vers 9. Die haer vroegh opmaken in den morgen-stondt, ende stercken dranck na jagen, [ende] vertoeven tot in de schemeringe [tot dat] de wijn haer heeft verhittet, Jes. 5.11. Ende harpen, ende luyten, trommelen en pijpen, en wijn zijn [in] hare maeltijden: maer sy en aanschouwen het werck des Heeren niet, ende sy en sien niet op het maecksel sijner handen, vers 12. Komt herwaerts, [seggen sy] ick sal wijn halen ende wy sullen stercken dranck suypen: ende de dagh van morgen sal zijn als dese ... Jes. 56.12. Siet, daer is vreught met runderen te dooden, en schapen te keelen, vleesch te etetn, ende wijn te drincken, [ende te seggen] Laet ons eten en drincken, want morgen sullen wy sterven, Jes. 12.13. Ende sy en seggen niet in haer herte: laet ons nu den Heere onsen God vreesen, die den regen geeft, soo vroegen regen als spaden regen, in sijnen tijdt: [die] ons ... de gesette tijden des ooghsts bewaert, Jerem. 5.24. De wercken des Heeren zijn groot: sy worden gesocht van alle die daer lust aen hebben, Psal. 111.2. [Hy] doorvochtight de aerde, ende maeckt dat sy voortbrenge ende uytspruyte, en zaet geve den zaeyer, en broodt den eter, Jer. 55.10. O Heere, hoe groot zijn uwe wercken, seer diepe zijn uwe gedachten, Psal. 92.6. Een onvernuftig man en weet daer niet van, noch een dwaes en verstaet dit selve niet, vers 7. Wie is wijs? die neme dese [dingen] waer: ende datse verstandelijcken letten op de goedertierentheydt des Heeren, Psal. 108.43. Want de Heere is een groot God: ja een groot Koningh boven alle goden, Psal. 95.3. Onse God is een eenige Heere, Deut. 4.35. Boven in den Hemel, ende onder op der Aerden, niemandt meer, vs. 39. Isser oock een God behalven my ... Ick en kenner geenen, Psal. 45.8. In wiens handt de diepste

[p. 239]

plaetsen der aerde zijn, ende de hooghten der bergen zijn sijne, Psal. 95.4. Wiens oock de zee is, want hy heeftse gemaeckt, ende sijne handen hebben het drooge geformeert, vers 5. Komt, laet ons aenbidden, ende neder-bucken, laet ons knielen voor den Heere die ons gemaeckt heeft, vers 6. Hy heeft ons gemaeckt, [ende niet wy] Psal. 100.3. Want hy is onse God, ende wy zijn het volck sijner weyde, ende de schapen sijner handt: heden soo ghy sijn stemme hoort, Psal. 95.7. en verhardt u herte niet ... vs. 8. De Heere spreeckt, en roept de aerde; van den opgangh der sonne tot haren ondergangh, Psal. 5.1.

Alle sienelijcke schepselen dienen den mensche ter leeringe.

Geen ding en kan de mensch oyt in de sinnen komen,
Dier niet een nutte les kan werden uyt genomen;
Het spreeckt tot onsen geest, het klopt aen ons gemoet,
Al wat de wijse God hier op ter aerden doet.
De groote Schepper werkt met onvermoeyde krachten,
Hy geeft den heeren dagh, en weder koele nachten,
Hy draeyt den hemel om, en weckt het aertsche dal,
Van dat de Werelt stont, tot datse vallen sal:
Soo lang de gulde son sal op der aerden stralen,
En weder ondergaen, en in het water dalen;
Soo lang als ebb' en vloet sal op en neder gaen,
En dat het woeste meyr sal wassen na de maen,
Soo langh als eenigh Mensch sal in de lente saeyen,
En in den heeren ooghst de rijpe vruchten maeyen,
Het spinsel vanden herfst sal vliegen over al,
En dat de strenge vorst het water binden sal,
Soo langh de groene jeught sal wenschen om te spelen,
Soo langh een rijper volck sal echte vruchten telen,
Soo langh de soete vreught sal vloeyen uyt den wijn,
Soo lange salder gront voor alle Menschen wesen,
Om sonder eenigh boeck van God te mogen lesen;
Schoon yemandt ledigh sit of wandelt in het groen,
Noch kan hy besigh zijn, en groote saecken doen,

[p. 240]

 

Doorsoeckt het boom-gewas en alle kleyne bladers,

 

Gy vint een wondernet van hondert duysent aders;

 

Siet my de planten aen met opgetogen sin,

 

Daer woont een hoogh beleyt, daer sit een wonder in,

 

God is in alle dingh, sijn onbegrepen wercken

 

Zijn door het oogh te sien, en in den geest te mercken;

 

Een bies, een enckel loof, een gras, het minste kruyt

 

Dat wijst den Hemel aen, en roept den Schepper uyt.

 

Gy die tot u vermaeck gaet in het groene treden,

 

Of door een soet bedrijf daer oeffent uwe leden,

 

Heft vry de sinnen op, men vinter over al

 

Dat u tot aen de ziel ten goede dienen sal:

 

Al wat wy met verdriet voor aerdsche dingen leeren,

 

Dat moet hier met het lijf, ter aerden wederkeeren;

 

Maer watmen God ter eer hier in de ziele prent,

 

Dat wert noch voor de doot, noch door de doot geschent;

 

Dat sal tot aller tijdt ons aen de ziele kleven,

 

Oock naer het duyster graf, oock in het eeuwig leven;

 

En schoon dit groote Rond in duysent stucken viel,

 

Noch sal de weerde deught niet scheyden van de ziel.

Hier volgen nu vragen en antwoorden van de scheppinge aller dingen, en verscheyde nuttige saken, &c.

Waer uyt zijn doch onstaen so veel verscheyde saken?
De aerd' en d' hemels rond wist God uyt niet te maken.
En als hy 't had gemaeckt, waer mee heeft hy 't verçiert?
Met licht, lant, water, boom, oock sterren en gediert.
Wanneer ick lees het boeck dat God ons heeft gelaten,
Een boeck dat soeter is dan duysent honig-raten:
Sijn wijsheyt, hoogh beleyt, sijn wonderbare macht
Die wert my door het oogh tot aen de ziel gebracht.
Sijn wijsheyt is te sien, en hier uyt aen te schouwen
Dat hy dat machtig werck soo langh heeft onderhouwen,
Dat hy de gulde son, dat hy de klare maen
Tot welstant van 't geschep doet op en onder gaen:
Sijn goetheyt boven dien is hier in aen te mercken,
Dat wy deelachtigh zijn van al die nutte wercken,

[p. 241]

 

Tot spijse, tot gebouw, tot lust en Medicijn;

 

O God, u naem alleen moet staegh gepresen zijn,

 

Voorwaer ghy die beschouwt soo wonderbare saken,

 

Dat noyt geen schepsel wrocht, geen mensch en konden maken,

 

Zijt, of geweldigh bot, of uyt'er aert verkeert,

 

Die soo veel meesters hebt, en noch zijt ongeleert.

 

Groot-machtigh Heer, bestuurder aller dingen,

 

Hoe krachtigh gaen door alle Landen dringen

 

Uw 's Godlijckheyts hoog-waerd' ontsaglijckhe'en,

 

Waer voor de Aerd' en Hemel is te kleen.