Oude- nieuwe vverelt, of veranderinghe in dese Nederlanden met het overgaen van Maestricht te verwachten

Verclaringhe.

BATAVI, de Batavieren bewoonden doen ter tijdt, het ghene twelck van de Zeecant af, tusschen den mond vande Maes omtrent Hellevoet, ende van 't Vlie, tot de plaetse toe daer by de Over-Betouw (die noch vande Batavieren den naeme houd) de Rhijn, in Wael ende Rhijn gedeylt word, nefens dien streeck lands, dewelcke leyd by de Wael naer de Maescant aen, ghelijck dan Nieumegen haere Hooftstadt was, ende doen ter tijd anders niet genoemt wierd, dan de Stadt vande Batavieren. Tac.1.5.cap.19.

Dese Battavieren waeren oude Bontgenooten vande Romeynen, sonder datse ghelijck andere Provincien ofte Volckeren doen mosten, aende Romeynen Contributien, schattingen ende diergelijcke lasten waren gehouden te dragen: Alleen ghelijckse geroemt wierden datse waeren, de voortreffelijckste onder alle Duytse aen dese zijde des Rhijns, ende inde Oorloghen besonder in Ruyterije seer geoeffent, soo plegen sy luyden de Romeynen in tijdt van Oorloge te helpen, ende haer eenighe Regimenten, onder het beleyd van haere eyghene Bataviersche Oversten toe te senden. Ten tijden vande Keyser Nero, Galba, Otho ende Vitellius misbruyckten de Romeynsche Overste haere macht, tot onderdruckinghe vande Vryheyt der Batavieren, beschuldighden eenighe Batavieren valschelijck van rebellie teghen de Romeynen, quamen soo verre datse eenighe vande voornaemste doodeden ende gevanghen namen, onder anderen oock Claudius Civilis, dewelcke een Batavier was van Coninghlijcken bloede, die doch tot twee reysen toe met groot perijckel van sijn leven los raeckte. Als in 't Iaer 70. naer de geboorte onses Heeren Iesu Christi, uyt last van Keyser Vi[t]ellius, onder de Batavieren eenighe Soldaten tot dienst vande Romeynen gheworven wierden, ende de Romeynsche Commissarissen daerinne groote baetsoeckerijc ende tyrannije bedreven, soo heeft dese voornoemde Civilis met de andere Hoofden vande Batavieren so verre gehandelt, datse haer tsamen hebben vereenight, om met ghewelt [ha]ere Vryheyt te verdedighen ende den overlast vande Romeynen teghen te staen. Tot het selve Uerbond zijn verscheydene naebuyrighe Uolckeren ende Provincien mede ghetreden, niet alleen de Uriesen, Overysselsche, Zutphensche, etc. maer naer gheluckigen voortgangh neffens andere oock de Trijersche, ende hebben de Romeynen ende haere Bondgenooten verscheydentlijck te water ende te lande geslagen,

[fol. A3r]

ende vele van derselver Uestingen omtrent haere Quartieren, ook eenighe over de Maes ghelegen, verovert.

Sunici, Uolckeren die o[mt]rent Ceulen, het zy tot Sintzich ofte Sons, naer de Maescant aen hebben gewoont.

Claudius Labeo, was een Batavier ende een Overste vande Ruyterije, die uyt nydicheyt alleen, die hy Claudius Civilis toedroegh, aende sijde vande Romeynen hield teghen sijne eygene landsluyden.

Bethasij. Walsch-Brabanders, Volck dat tusschen Tongeren ende Dornick heeft gewoont, men meent dat het Dorp Beets by Thienen van dese Bethasiers noch den name voert.

Tongri, de Tongersche, van ouds tot op den huydigen dagh ghenoegh bekent.

Nervii, zijn Uolken die wijds ende sijds omtrent Dornick, Bavay, in Hennegouw ende eenige deelen van Vlaenderen ende Braband hebben gewoont.

De Brugghe vande Maes, is gheweest tusschen Ceulen ende Tongeren omtrent Maestricht, want dat is Trajectum Mosae, dat is te segghen, de Over-vaert vande Maese, ghelijck het van ouds tot op den dagh van huyden oock noch word ghenoemt.