Voorwoord
Deze uitgave is de eerste in een nieuwe reeks heruitgaven die verschijnt bij Het Taalfonds van Uitgeverij Contact. In deze reeks zullen boeiende werken over taal toegankelijk worden gemaakt voor een algemeen publiek. Het gaat daarbij om gedrukte werken die verschenen zijn in de periode vanaf de zestiende eeuw, de renaissance, tot begin twintigste eeuw.
Vele publicaties uit het verleden hebben nog steeds waarde, omdat zij interessante culturele of taalkundige informatie geven, een treffend tijdsbeeld schetsen of gewoonweg curieus zijn. Voor een groter publiek bestaan al wel heruitgaven van literaire werken en geïllustreerde non-fictiewerken, maar boeken over taal en cultuur zijn eigenlijk alleen beschikbaar in een beperkt aantal uitgaven voor specialisten.
De boeken die in de reeks heruitgaven uitkomen, zullen voorafgegaan worden door een moderne inleiding over auteur en werk, geschreven door een kenner. Alle heruitgaven worden in meerdere of mindere mate bewerkt om ze toegankelijk te maken. Jongere werken worden in principe omgespeld naar de moderne spelling. Oudere werken worden meestal zowel omgespeld als hertaald. Omspellen houdt in dat de woorden, volgens goed lexicografisch gebruik, geciteerd worden in de moderne spelling; dus zeventiende-eeuws keersse wordt kaars. Bij het omspellen wordt het Woordenboek der Nederlandsche taal als richtlijn gebruikt. Waar nodig wordt aan de omgespelde woorden een betekenisaanduiding toegevoegd.
Vaak is omspellen niet voldoende om oudere teksten toegankelijk te maken, want zoals de Britse schrijver L.P. Hartley treffend heeft opgemerkt: ‘Het verleden is een ver land; het gaat daar anders toe.’ Niemand vindt het vreemd dat Franse, Deense of Russische literatuur voor ons niet zomaar begrijpelijk is, maar velen beseffen niet dat hetzelfde geldt voor Nederlandse teksten uit de zeventiende eeuw. Daarom is hertalen vaak noodzakelijk. Dit houdt in dat de tekst vertaald wordt naar modern Nederlands, dat wil zeggen dat de tekst niet alleen wordt omgespeld, maar dat ook de zinsstructuur, woordvolgorde, gebruikte voornaamwoorden e.d. aangepast worden aan het moderne gebruik. Daarbij wordt echter zo min mogelijk ingegrepen om het karakter van de tekst zoveel mogelijk intact te houden, zodat ook vakgenoten met deze heruitgaven hun voordeel kunnen doen. Voor deze vakgenoten, die toegang hebben tot de oorspronkelijke teksten, zorgen wij dat de tekst controleerbaar is. Daarom heb ik bijvoorbeeld bij de heruitgave van Smyters tussen haakjes het trefwoord vermeld zoals Smyters het spelde. Zo kunnen de lezers bovendien de procedure bij het omspellen beoordelen.
Ik hoop dat deze serie van aan de vergetelheid ontrukte boeken de lezers veel plezier en kennis zal bezorgen.
Nicoline van der Sijs
Auteursrechtelijk beschermd
