Zeventiende-eeuwse kluchtboeken uit de Nederlanden

[p. 147]

Lijst van geraadpleegde werken

Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart. Editie U. Thieme en F. Becker. Leipzig: 1907-1950. [37 delen.]

Het eerste deel van de Amsterdamse mengel-moez. [...]. Amsterdam: G. Smit boekverkoper, 1658. [Ex. Leiden: U.B. 1194 H 35.]

A.J. Barnouw: ‘'t Nieuwsgierig Aagje van Enkhuizen.’ In: TNTL 20 (1901), 291-301.

W. Baudaert: Apophthegmata christiana ofte ghedenck-weerdighe, leersame ende aerdighe spreucken [...]. 6e herziene en vermeerderde druk. Amsterdam: J.E. Cloppenburgh boekverkoper, 1631. [Ex. Leiden: U.B. 1208 B 22.]

H. Bebel: Facetiae [...]. Francofurti: ex officina typographica Nicolai Bassaei, 1590. [Ex. Leiden: U.B. 104 E 5.]

H. Bebel: Facetien. Editie G. Bebermeyer. Leipzig 1931. [Bibliothek des literarischen Vereins in Stuttgart 276.]

Bibliotheca Belgica. Bibliographie générale des Pays-Bas. Hoofdredacteur M.T. Lenger. Bruxelles 1964-1975. [7 delen.]

G. Bidloo: Mengelpoëzy. Leiden: J.A. Langerak, 1719. [Ex. Leiden: U.B. 708 C 18.]

Biographie nationale. Hoofdredactie Academie Royale des sciences, des lettres et des beaux arts de Belgique. Bruxelles 1866-.... [42 delen verschenen.]

Biographisch woordenboek der Nederlanden [...]. Redactie A.J. van der Aa, K.J.R. van Harderwijk en G.D.J. Schotel. Haarlem 1852-1878. [21 delen.]

Het boertig leven, oproerigh bedrijf, wijtloopigh ondersoek, en schandelijcke doodt van

[p. 148]

Mr. Huygh Peters. Dordrecht: A. Andriessz. boekverkoper; [colofon: Schoonhoven: gedrukt bij S. Knudde], 1661. [Ex. Leiden: U.B. Boekenoogen 290.]

J. Bolte: Die Singspiele der englischen Komödianten und ihrer Nachfolger in Deutschland, Holland und Skandinavien. Hamburg [enz.] 1893. [Theaterge-schichtliche Forschungen VII.]

J. Bolte: ‘C. Reuling: Die komische figur in den wichtigsten deutschen dramen bis zum ende des 17. jahrhunderts.’ In: Zeitschrift für deutsche Philologie 25 (1893), 563-565. [Recensie.]

J. Bolte: ‘Beiträge zur Geschichte der erzählenden Litteratur des 16. Jahrhunderts.’ In: TNTL 13 (1894), 85-94.

J. Bolte: ‘Zur Schwankliteratur des 16. und 17. Jahrhunderts.’ In: TNTL 39 (1920), 75-96.

A. Bormeester: 't Nieuws-gierigh Aegje. Amsterdam: J. Vinckel boekverkoper, 1664. [Ex. Leiden: U.B. 1090 E 12².]

F. Bowers: Principles of bibliographical description. Princeton 1949.

G.F.P. Bracciolini: Facetiarum liber [...]. Cracoviae 1592. [Ex. Leiden: U.B. 693 G 5².]

British Museum General Catalogue of Printed Books. London 1965-1966. [263 delen.]

J.C. Brunet: Manuel du libraire et de l'amateur de livres. [...] 5e geheel herziene en vermeerderde druk. Paris 1860-1865. [6 delen.]

W. Bütner: Sechshundert sieben und zwantzig Historien von Claus Narren. [...] Eisleben: U. Gaubisch, 1572. [Ex.? Bron: Goedeke.]

M. Buisman J. Fzn: Populaire prozaschrijvers van 1600 tot 1815. [...] Alphabetische naamlijst. Amsterdam [1960].

Catalogue général des livres imprimés de la Bibliothèque Nationale. Paris 1897-1981. [231 delen.]

[p. 149]

Catalogus van boeken in Noord-Nederland verschenen van den vroegsten tijd tot op heden. [...]. 's-Gravenhage 1911.

Catalogus Boekenoogen. Catalogus van de verzameling-Boekenoogen. Leiden 1932.

Catalogus Buisman. Dutch popular literature. The collection of M. Buisman J. Fz.. Utrecht 1972. [Auctiecatalogus.]

Catalogus Van Hulthem. Bibliotheca Hulthemiana ou catalogue méthodique de la riche et précieuse collection de livres et des manuscrits délaissés par M. Ch. van Hulthem. [...]. Gand 1836-1837. [6 delen.]

Catalogus Meulman. Catalogue de la bibliothèque de feu Mr. Isaac Meulman [...]. Amsterdam [enz.] 1869. [Auctiecatalogus.]

Catalogus M.N.L. Catalogus der bibliotheek van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden. Leiden 1887-1889. [3 delen.]

Catalogus Muller zie Muller, De Vries, Scheepers.

Catalogus Scheepers zie Muller, De Vries, Scheepers.

Catalogus Scheurleer. Bibliothèque de feu M. le Dr. D.F. Scheurleer. La Haye 1927. [Auctiecatalogus.]

Catalogus Serrure. Catalogue de la bibliothèque de M.C.P. Serrure. Bruxelles 1872-1873. [2 delen. Auctiecatalogus.]

Catalogus universalis. No. 15. [...]. Amsterdam: gedrukt bij Broer Jansz., 1651. [Ex. Halle: Hauptbibliothek der Franckeschen Stiftungen.]

Catalogus Versnel. A collection of rarities and curiosities property of a well-known Dutch collector. [...] [J.C. Versnel.] Utrecht 1959. [Auctiecatalogus.]

Catalogus De Vries zie Muller, De Vries, Scheepers.

Catalogus Waller. E. Dronckers: Verzameling F.G. Waller. Catalogus van Nederlandsche en Vlaamsche populaire boeken. 's-Gravenhage 1936.

[p. 150]

G. Choptrayanovitch: Etienne Tabourot des Accords (1549-1590). Etude sur sa vie et son oeuvre littéraire. Dijon 1935. Dissertatie Dijon.

P. Crinitus: De honesta disciplina libri XXV [...]. Leiden: S. Gryp, 1543. [Ex. Leiden: U.B. 690 F 10.]

F. Dahl: Dutch corantos 1618-1650. A bibliography. The Hague 1946.

R. Dekker, H. Roodenburg: ‘Humor in de zeventiende eeuw. Opvoeding, huwelijk en seksualiteit in de moppen van Aernout van Overbeke (1632-1674).’ In: Tijdschrift voor sociale geschiedenis 10 (1984), 243-266.

Democritus ridens. Sive campus recreationum honestarum. Cum exorcismo melancholiae. Amsterdam: J. Janssonius, 1649. [Ex. Leiden: U.B. 104 F 6.]

P. Deschamps, G. Brunet: Manuel du libraire et de l'amateur de livres. Supplément. Paris 1878-1880. [2 delen.]

W. Deufert: Narr, Moral und Gesellschaft. Grundtendenzen im Prosaschwank des 16. Jahrhunderts. Bern [enz.] 1975. [Europäische Hochschulschriften, Reihe I, Band 131.]

A. Diegerick: Essai de bibliographie Yproise. Etude sur les imprimeurs Yprois. 1547-1834. Nieuwkoop 1966. [Herdruk van de editie Ypres 1873-1881.]

J.I. van Doorninck: Vermomde en naamlooze schrijvers opgespoord op het gebied der Nederlandsche en Vlaamsche letteren. Leiden 1883-1885. [2 delen.]

A.M.E. Draak: ‘St. Niklaesgift.’ In: TNTL 62 (1943), 81-105.

E. Dronckers zie Catalogus Waller

I.H. van Eeghen: De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Amsterdam 1960-1978. [5 delen.]

C. Ens: Epidorpidum libri IV. Coloniae: [z.n.], 1624. [Ex.? Bron: Pauli: Schimpff und Ernst. Editie J. Bolte.]

D. Erasmus: Gedenkweerdige spreuken. Uit het Latijn in het Nederlands vertaald door L.v.B. Leeuwarden: H. Rintjes, 1672. [Ex. Leiden: U.B. 413 G 3.]

[p. 151]

D. Erasmus: Lingua, dat is de tonge [...]. 's-Gravenhage: H.J. van Wouw, 1602. [Ex. Leiden: U.B. 1219 G 52.]

D. Erasmus: Lof der zotheit. Uit het Latijn in het Nederlands vertaald door A. Stikke. Deventer: A. Curtenius, 1689. [Bevat ook: A. Stikke: Ledenstryt.] [Ex. Leiden: U.B. 1197 E 31.]

E. Gamilschegg: Etymologisches Wörterbuch der französischen Sprache. 2e geheel herziene druk. Heidelberg 1969.

J. Gay: Bibliographie des ouvrages relatifs a l'amour, aux femmes, au mariage et des livres facétieux, pantagruéliques, scatologiques, satyriques, etc. 4e geheel herziene en vermeerderde druk. Editie J. Lemonnyer. Lille 1894-1900. [4 delen.]

A. Gellius: Noctes Atticae. [Z.pl.]: J. Tornaesius, 1592. [Ex. Leiden: U.B. 764 G 10.]

Y. Giraud: ‘Une apparition de Clément Marot dans la littérature populaire.’ In: Bibliothèque d'Humanisme et Renaissance. Travaux et Documents 33 (1971), 621-624.

K. Goedeke: Grundrisz zur Geschichte der deutschen Dichtung aus den Quellen. 2e herziene druk. Deel 2. Dresden 1886.

J.G.T. Graesse: Trésor des livres rares et precieux ou nouveau dictionnaire bibliographique. Dresde 1859-1869. [7 delen.]

E.K. Grootes: ‘De bestudering van populaire literatuur uit de zeventiende eeuw.’ In: Spektator 12 (1982-'83), 3-24.

Grote Winkler Prins encyclopedie. Hoofdredactie A.J. Wiggers, R.F. Lissens, A. Devreker [...]. 7e druk. Amsterdam [enz.] 1966-1975. [20 delen.]

Grote Winkler Prins encyclopedie. Hoofdredactie R.C. van Caenegem, Sj. Groenman, H.A. Lauwerier [...]. 8e druk. Amsterdam [enz.] 1979-1984. [25 delen.]

J.A. Gruys, C. de Wolf: Typographi & bibliopolae Neerlandici usque ad annum MDCC thesaurus. Nederlandse boekdrukkers en boekverkopers tot 1700 met plaatsen en jaren van werkzaamheid. Nieuwkoop 1980. [Bibliotheca Bibliographica Neerlandica 13.]

[p. 152]

L. Guicciardini: L'hore di ricreatione. Venetia: [z.n.], 1583. [Ex. Leiden: U.B. 566 G 1.]

Handleiding voor de medewerkers aan de STCN. 's-Gravenhage 1977.

H. Hayn, A.N. Gotendorf: Bibliotheca Germanorum Erotica & Curiosa. Verzeichnis der gesamten deutschen erotischen Literatur mit Einschlusz der Übersetzungen, nebst Beifügung der Originale. München 1912-1929. [9 delen.]

D. Heinsius: ‘Laus pediculi, ad conscriptos mendicorum patres.’ In: D. Heinsius: Laus asini [...]. Lugdunum Batavorum: ex officina Elzeviriana, 1629. [Ex. Leiden: U.B. 713 G 7.]

D. Heinsius: 't Lof der luysen. In het Nederlands vertaald en bewerkt door P. Godewyck. Dordrecht: [colofon: gedrukt bij J.C. Braat]; voor P. Loymans en M. de Bot boekverkopers, 1644. [Ex. 's-Gravenhage: K.B. 789 H 18.]

D. Heinsius: ‘'t Lof der luysen.’ In: Veeler wonderens wonderbaarelijck lof. Amsterdam: A. Sneeuwater boekverkoper, 1664. [Ex. Leiden: U.B. 1225 H 6.]

Het zal koud zijn in 't water als 't vriest. Zestiende-eeuwse parodieën op gedrukte jaarvoorspellingen. Teksteditie met inleiding en commentaar door H. van Kampen, H. Pleij, B. Stumpel [...]. 's-Gravenhage 1980. [Nijhoffs Nederlandse Klassieken.]

E.H. van Heurck: Les Harrewijn [...]. Antwerpen [enz.] 1920. [Uitgaven der Antwerpsche Bibliophilen 35.]

E.H. van Heurck: De Vlaamsche volksboeken. Antwerpen [1943]. [Volkserfreeks 1.]

F.W.H. Hollstein: Dutch and Flemish etchings, engravings and woodcuts ca. 1450-1700. Amsterdam 1949-... . [28 delen verschenen.]

C. Honigh: ‘Leven van Clément Marot.’ In: De Navorscher 21 (1871), 504-505.

A. de Kempenaer: Vermomde Nederlandsche en Vlaamsche schrijvers. Leiden 1928.

[p. 153]

F. Kerdijk: Alle gekheid op 'n stokje. 's-Gravenhage 1970.

W.P.C. Knuttel: Catalogus van de pamfletten-verzameling berustende in de Koninklijke Bibliotheek [...]. 's-Gravenhage 1890-1920. [9 delen.] [Reprint Utrecht 1978.]

W.P.C. Knuttel: Verboden boeken in de Republiek der Vereenigde Nederlanden. Beredeneerde catalogus. 's-Gravenhage 1914. [Bijdragen tot de geschiedenis van den Nederlandschen boekhandel 11.]

J. van der Kooi: ‘Wêrom 't Alva lake ∞ Vagina dentata?’ In: Us Wurk 31 (1982), 107-120.

A.M. Ledeboer: Alfabetische lijst der boekdrukkers, boekverkoopers en uitgevers in Noord-Nederland sedert de uitvinding van de boekdrukkunst tot den aanvang der negentiende eeuw. Utrecht 1876.

Leedenstrydt. 's-Gravenhage: A. Meuris boekverkoper, 1630. [Ex. Leiden: U.B. Boekenoogen 300.]

Le livre populaire. Imagerie, contes et histoires populaires. Bruxelles 1934. [Tentoonstellingscatalogus.]

A. van Loven: ‘Joan de Grieck. Onderzoek naar het vaderschap over zijn werken.’ In: VMVA 1928, 538-563.

C. Lycosthenes [pseudoniem van C. Wolfhart]: Apophthegmata, ex probatis graecae latinqeque linguae scriptoribus. [Z.pl.]: excudebat J. Stoer, 1591. [Ex. Leiden: U.B. 473 G 39.]

C. Marot: Les épigrammes. Editie C. Mayer. London 1970.

C. Marot: Les épîtres. Editie C. Mayer. London 1958.

C.A. Mayer: ‘Notes sur la reputation de Marot aux XVIIe et XVIIIe siècles. In: Bibliothèque d'Humanisme et Renaissance. Travaux et Documents 25 (1963), 404-407.

A. le Metel sieur d'Ouville: Les contes aux heures perdues. Paris: T. Quinet, 1651-1644. [3 delen.] [Ex. 's-Gravenhage: K.B. 929 D 30. Van de drie

[p. 154]

delen is het eerste deel een herdruk, de andere delen behoren tot de eerste druk.]

A. le Metel sieur d'Ouville: L'élite des contes du sieur d'Ouville. [Colofon: Lyon: imprimé par M. Talebard], [z.j.]. [2 delen.] [Ex. Leiden: U.B. 700 G 3-4.]

E. Moser-Rath: ‘Clément Marot als Schwankfigur.’ In: Fabula. Zeitschrift für Erzählforschung 20 (1979), 137-150.

Muller, De Vries, Scheepers: Populaire prozaschrijvers der XVIIe en XVIIIe eeuw. Fotomechanische herdruk van de magazijncatalogi van de firma's Frederik Muller & Cie (1893) en R.W.P. de Vries (1907) en de veilingcatalogi van de collectie J.F.M. Scheepers (1947 en 1949). Van registers voorzien door H.W. de Kooker. Met een inleiding door P.J. Buijnsters. Utrecht 1981.

Nationaal biografisch woordenboek. Redactie J. Duverger, J.A. van Houtte, R. Lenaerts [...]. Brussel 1964-... . [10 delen verschenen.]

The National Union Catalog. Pre-1956 Imprints. London 1968-1981. [754 delen.]

Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Redactie P.C. Molhuysen en P.J. Blok. Leiden 1911-1937. [10 delen.]

Een nyeuwe clucht boeck. Een zestiende-eeuwse anekdotenverzamelig uitgegeven door H. Pleij, J. van Grinsven, D. Schouten [...]. Muiderberg 1983. [Populaire literatuur 4.]

B. Ochino: Vier boecken der apologen [...]. Dordrecht: gedrukt bij J.J. Canin; Amsterdam: voor C. Claesz., 1607. [Ex. Leiden: U.B. 1497 H 5.]

F. Olthoff: De boekdrukkers, boekverkoopers en uitgevers in Antwerpen sedert de uitvinding der boekdrukkunst tot op onze dagen. [...]. Antwerpen 1891.

Ordinarise middel-weeckse courante. Amsterdam: F. Lieshout, 1639-1662. [Ex.? Bron: Dahl.]

Ordinary middel-weeksche courant. No. 1. Haarlem: [z.n.], [1661]. [Ex. 's-Gravenhage: K.B. 197 A 29¹.]

[p. 155]

d'Ouville zie A. le Metel.

Palm-kroon voor de heeren Andries en Kornelis Bikker. [Z.pl.: z.n., 1650]. [Ex. 's-Gravenhage: K.B. Pfl. 6819 en Pfl. 6820.]

De pastoor van Kalenberg. Een laatmiddeleeuwse anekdotenverzameling uitgegeven en van kommentaar voorzien door H. van Kampen en H. Pleij. Muiderberg 1981. [Populaire literatuur 3.]

J. Pauli: Schimpff und [!] Ernst [...]. Bern: gedrukt bij M. Apiarius, 1546. [Ex. Leiden: U.B. 1224 B 31³.]

J. Pauli: Schimpff und Ernst. Editie J. Bolte. Berlin 1924. [2 delen.] Poggio Bracciolini zie Bracciolini, G.F.P.

Proverbia communia. A fifteenth century collection of Dutch proverbs together with the Low German version. Editie R. Jente. Bloomington 1947.

Reallexikon der deutschen Literaturgeschichte. 2e herziene druk. Redactie W. Kohlschmidt en W. Mohr. Berlin [enz.] 1958-1984. [4 delen.]

Rotterdamsch boekdrukkers-prentenboek samengesteld bij gelegenheid van het zeventiende bibliotheekcongres gehouden op 6 en 7 juni 1939 te Rotterdam. Rotterdam 1939.

G.D.J. Schotel: Vaderlandsche volksboeken en volkssprookjes van de vroegste tijden tot het einde der 18e eeuw. Haarlem 1873-1874. [2 delen.]

Short-title-catalogus van nederlandstalig populair proza 1670-1830 (in het bijzonder: romans) aanwezig in fotokopie of op microfilm op het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam of in origineel aanwezig in de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam. Samengesteld door de Romanwerkgroep afdeling Verlichting. Amsterdam 1981. [Publikatie van het Instituut voor Neerlandistiek 4.]

J. Soet: d'Uitsteekenste digt-kunstige werkken [...]. Amsterdam: J.C. ten Hoorn boekverkoper, 1675. [Ex. Leiden: U.B. 1199 G 15.]

E. Strassner: Schwank. 2e herziene en vermeerderde druk. Stuttgart 1978. [Realien zur Literatur. Sammlung Metzler 77.]

[p. 156]

E. Tabourot des Accords: ‘Les contes facécieux du sieur Gaulard gentilhomme de la Franche-Comté Bourguignotte.’ In: E. Tabourot des Accords: Les bigarrures et touches du seigneur des Accords. Avec les apophtegmes du sieur Gaulard. Et les ecraignes Dijonnoises. Rouen: L. du Mesnil, 1640. [Ex. Leiden: Bibliotheca Thysiana 1103.]

C. Tuinman: De oorsprong en uitlegging van dagelijks gebruikte Nederduitsche spreekwoorden, opgeheldert tot grondig verstand der vaderlandsche moedertaal. Middelburg: M. Schrijver boekverkoper, 1726-1727. [2 delen.] [Ex. Leiden: U.B. 1184 A 16-17.]

F. Vanderhaeghen: Bibliographie Gantoise. Recherches sur la vie et les travaux des imprimeurs de Gand (1483-1850). Gand 1858-1869. [7 delen.]

P.J. Verkruijsse: Mattheus Smallegange (1624-1710): Zeeuws historicus, genealoog en vertaler. Descriptieve persoonsbibliografie. Met een verantwoording van de gevolgde methode van partiële interne collatie. With a Summary in English. Nieuwkoop 1983. [Bibliotheca Bibliographica Neerlandica XVI.]

Th. Verweyen: Apophthegma und Scherzrede. Die Geschichte einer einfachen Gattungsform und ihrer Entfaltung im 17. Jahrhundert. Bad Homburg [enz.] 1970. [Linguistica et Litteraria 5.]

G.N. Visser: ‘Hwerom't Alva lake.’ In: Us Wurk 19 (1970), 31-32.

Vollständiges Heiligen-Lexikon oder Lebensgeschichten aller Heiligen [...]. Samengesteld door J.E. Stadler, F.J. Heim en J.N. Ginal. Augsburg 1858-1882. [5 delen.] [Reprint Hildesheim [enz.] 1975.]

I. Vos: Singhende klucht, van Pekelharingh in de kist. Amsterdam: A. Blaulaken boekverkoper, 1649. [Ex. 's-Gravenhage: K.B. 8 F 27.]

F.G. Waller: Biographisch woordenboek van Noord-Nederlandsche graveurs. 's-Gravenhage 1938.

G. von Wilpert: Sachwörterbuch der Literatur. 5e herziene en vermeerderde druk. Stuttgart 1969.

J. te Winkel: De ontwikkelingsgang der Nederlandsche letterkunde. 2e druk. Haarlem 1922-1927. [7 delen.]

[p. 157]

C. Wolfhart zie C. Lycosthenes

J.A. Worp: ‘Isaak Vos.’ In: TNTL 3 (1883), 63-92 en 223-227.

J.A. Worp: Geschiedenis van het drama en van het tooneel in Nederland. Groningen 1904-1908. [2 delen.]

J.W. Zincgref: Der Teutschen scharpfsinnige kluge Sprüch, Apophthegmata genannt. Strassburg: Erven J. Rihel, 1639. [Ex. Leiden: U.B. 1226 F 30¹.]

J.W. Zincgref: Teutscher Nation denckwürdiger Reden, Apophthegmata genannt, anderer Theil. Strassburg: Erven J. Rihel, 1639. [Ex. Leiden: U.B. 1226 F 30².]

J.W. Zincgref: Duytsche apophthegmata, of kloeck-uyt-gesprokene wysheydt. [...]. Met eenige spreucken vermeerdert door J.L. Weidner. [Uit het Duits in het Nederlands vertaald.] Amsterdam: J. van Ravesteyn boekverkoper, 1669. [Ex. Leiden: U.B. 1193 F 16.]

J. Zoet zie J. Soet

W. Zuidema: ‘Jan Zoet.’ In: Oud-Holland 23 (1905), 83-104.