De kikker die zichzelf opblies en andere Middeleeuwse fabels

[p. 103]

Aantekeningen

7 De wolf en het lam Esopet 2

8 De hond en zijn bot Esopet 5

9 De wolfen de kraanvogel Esopet 8

10 De oude hond en zijn meester Esopet 31

11 De vos en de ooievaar Esopet 37

12 De kikker en de os Esopet 42

13 De klacht van de pauw Esopet 58

14 De wolf en de waakhond Esopet 64

16 De aap en de vos Esopet 66

17 De sprinkhaan en de mier Parabelen van Cyrillus 14 Er nadert niet alleen een storm Vertaling onzeker. Het origineel luidt: ‘Niet alleen naect die tempeest lydende’.

[p. 104]

19 De vos en de raaf Parabelen van Cyrillus 15

21 De walvis en de schipper Parabelen van Cyrillus 18

23 De bok en de egel Parabelen van Cyrillus 113 dat men bij het oordeel niemand gelooft Hierachter heb ik enkele woorden weggelaten, omdat de brontekst op deze plaats zeer waarschijnlijk corrupt is.

25 De aap en de vos Parabelen van Cyrillus 116 trotse engel Lucifer.

27 De pauw en de egel Parabelen van Cyrillus ii 21

29 De slang en haar jongen Parabelen van Cyrillus iii 26

31 De slang en de olifant Parabelen van Cyrillus iv 10

33 Saturnus en de wolk Twispraec der creaturen 2 Legenda aurea Dertiende-eeuwse verzameling heiligenlevens, geschreven door Jacobus de Voragine. Toen Nebukadnezars hart... zullen zo verstrijken Daniël 4:29-37. Historia scholastica Middeleeuws handboek, geschreven door Petrus Comestor, waarin de betekenis van de bijbel uiteengezet wordt.

[p. 105]

35 De regenboog en de kreeft Twispraec der creaturen 5 het laatste oordeel Genesis 6:5-8. veertig jaar ... timmerde Eigenlijk moet er staan: ‘de regenboog zal veertig jaar voor het laatste oordeel niet meer gezien worden’. de wijze man Salomo. In Middelnederlandse teksten wordt met ‘de wijze man’ altijd Salomo bedoeld. Isidorus Isidorus van Sevilla, ca. 560-636. Zijn encyclopedie Etymologiae heeft veel invloed gehad op het westerse denken in de Middeleeuwen. Beda Middeleeuwse geleerde, ca. 673-735. Beda was een Engelse monnik die veel boeken heeft geschreven; het bekendst is zijn kerkelijke geschiedenis.

37 De rivier en de zee Twispraec der creaturen 11 de filosoof Aristoteles. Omdat hij zo beroemd en gerespecteerd was, duidde men hem in middeleeuwse teksten vaak aan met ‘de filosoof’. Het is terecht ... bitter betekent Zee is ‘mare’ in het Latijn; bitter is ‘amarus’. Zilver en goud ... mijn trouwe vriend Handelingen 3:6. Gregorius Paus Gregorius i, 590-604. Dit is de poort ... naar binnen gaan Psalmen 118:20. Door veel lijden ... hemelen Handelingen 1:6-8. Hieronymus Kerkvader, ca. 347-420. Samensteller van de Vulgaat, de Latijnse vertaling van de bijbel.

39 Het goud en het zilver Twispraec der creaturen 20

[p. 106]

41 Het kruid verbena en de wolf Twispraec der creaturen 30 Boek over de krachten van kruiden Het is mij onbekend naar welk boek deze titel verwijst. geschoren Bij het maaien wordt een gewas met een zeis afgehouwen, bij het scheren wordt het kort afgesneden of afgeknipt.

43 De karper en de tymallus Twispraec der creaturen 46 tymallus Deze vis ontleent zijn naam aan tijm, vanwege zijn prettige geur en smaak. truta Forel. Als u alles gedaan hebt ... hebben wij gedaan Lucas 17:10.

46 De patrijs en de kippen Twispraec der creaturen 71 Alle dingen hebben hun tijd ... hemel zijn en Er is een tijd ... van tegenspoed Prediker 3:1-15.

48 De eenhoorn die oude mensen bespotte Twispraec der creaturen 94 Voor de oude, grijze ... en de oude zult u eren Leviticus 19:32. Gij jongeren zult de ouderen onderdanig zijn i Petrus 5:5. Cato Romeins censor (234-149 v. Chr.). Valerius Valerius Maximus, Romeins auteur uit de eerste eeuw.

50 De os en zijn meester Twispraec der creaturen 103 Seneca Romeins filosoof, staatsman en redenaar, ca. 4 v. Chr.-65 n. Chr. de Glosa Middeleeuws bijbelcommentaar. Galenus Griekse arts en filosoof, ca. 130-210. Zijn geschriften hadden grote invloed op de ontwikkeling van de medische

[p. 107]

wetenschap in de Middeleeuwen. Brahmanen Brahmapriesters, leden van de hoogste klasse van Hindoes.

52 De panter en het varken Twispraec der creaturen 114 Zoals de Moor ... het verkeerde te doen Jeremia 13:23.

54 De vette en de magere rat Die historien ende fabulen van Esopus i 12

56 De vogels en het vlas Die historien ende fabulen van Esopus i 20

57 De zeug en de wolf Die historien ende fabulen van Esopus ii 4

58 De kale man en de vlieg Die historien ende fabulen van Esopus ii 12

59 De man en het hout Die historien ende fabulen van Esopus iii 14

60 De maag en de ledematen Die historien ende fabulen van Esopus iii 16

61 De schapen en de slachter Die historien ende fabulen van Esopus iv 6

62 De waarachtige man, de leugenaar en de apenkoning Die historien ende fabulen van Esopus iv 8 De waarachtige man, de leugenaar en de apenkoning Bij deze fabel ontbreekt de introductie.

[p. 108]

64 De vos, de wolf en de muilezel Die historien ende fabulen van Esopus v 1

66 De vos en de haan Die historien ende fabulen van Esopus v 3

67 De arend en het uiltje Die historien ende fabulen van Esopus vi 2

69 De man die twee vrouwen had Die historien ende fabulen van Esopus vi 16

70 De ezel in de leeuwenhuid Die historien ende fabulen van Esopus vii 4

71 De kameel en Jupiter Die historien ende fabulen van Esopus vii 7

72 De boer, de wolf, de vos en de kaas Die historien ende fabulen van Esopus viii 9 De boer, de wolf, de vos en de kaas Bij deze fabel ontbreekt de introductie.

74 De vos en de haan Die historien ende fabulen van Esopus viii 14

75 De haan en de kostbare steen Dleven ende fabulen van Esopus 1

76 De muis en de kikker Dleven ende fabulen van Esopus 2

77 De hond en de ezel Dleven ende fabulen van Esopus 5

[p. 109]

78 Twee jonge boefjes Dleven ende fabulen van Esopus 9

79 De leeuw en de muis Dleven ende fabulen van Esopus 17

80 De vos en de kat Dleven ende fabulen van Esopus 19

[p. 110]

Griffioen

Nederlandse literatuur voor 1850

Ysengrimus. Ed. Mark Nieuwenhuis

Walewein, de neef van koning Arthur. Ed. Ludo Jongen

Hoofsheid is een ernstig spel. Ed. Theo Meder

Jacob van Maerlant Het boek der natuur. Ed. Peter Burger

Is Brugge groot? Ed. Corrie de Haan en Johan Oosterman

Voorbeeldig vertellen. Middelnederlandse exempelen. Ed. F.P. van Oostrom

Boek van de wraak Gods. Ed. Wim van Anrooij

Ridderboek. Ed. Geert Warnar

Maria op de markt. Middeleeuws toneel in Brussel. Ed. Willem Kuiper en Rob Resoort

Van schelmen en schavuiten. Laatmiddeleeuwse vagebondteksten. Ed. Herman Pleij

Het ongelukkige leven van Esopus. Ed. Willem Kuiper en Rob Resoort

De kikker die zichzelf opblies en andere Middelnederlandse fabels Ed. Anda Schippers

Hemels verlangen. Ed. Wybren Scheepsma

't Is al vrouwenwerk. Refreinen van Anna Bijns. Ed. Herman Pleij

Weet of rust. Proza van Coornhert. Ed. Henk Bonger en Arie-Jan Gelderblom

De hond van de hertog van Alva. Ed. Yolanda Rodríguez Pérez

Liederen van Bredero. Ed. E.K. Grootes

Jacob Cats Humelijk. Ed. A. Agnes Sneller en Boukje Thijs

Constantijn Huygens Mijn jeugd. Ed. C.L. Heesakkers

Korenbloemen. Gedichten van Constantijn Huygens. Ed. Ton van Strien

In een web van vriendschap Brieven van Nederlandse vrouwen uit de zeventiende eeuw. Ed. Mieke B. Smits en Martha S. Bakker

[p. 111]

Jan de Brune de Jonge Wetsteen der vernuften. Ed. Paula Koning

Joh. van Beverwijck De schat der gezondheid. Ed. Lia van Gemert

Hieronymus Sweerts De Tien Vermakelijkheden van het Huwelijk. Ed. E.K. Grootes en Rob Winkelman

Lust tot poëzie. Gedichten van Vondel. Ed. Hans Luijten en Jan Konst

Oostrom en Maria A. Schenkeveld-van der Dussen

De Grote Schouwburg. Schildersbiografieën van Arnold Houbraken. Ed. Jan Konst en Manfred Sellink

Wie wil d'r mee naar Oost-Indië varen. Liedjes uit de Compagniestijd. Ed. Bert Paasman

'k Wil rijmen wat ik bouw. Twee eeuwen topografische poëzie. Ed. Arie Jan Gelderblom

Justus van Effen Brief van een bejaard man en Reis naar Zweden. Ed. P.J. Buijnsters

Elisabeth Maria Post Het land, in brieven. Ed. Bert Paasman

G. Paape Het leven en sterven van een hedendaags aristocraat. Ed. P.J. Buijnsters

Revolutie in woorden. Ed. A.J. Hanou

E. Bekker wed. Ds. Wolff en A. Deken Historie van mejuffrouw Cornelia Wildschut. Ed. Willem en Koosje Breekveldt, Joost Kloek

Belle van Zuylen Mijnheer Sainte Anne. Ed. Johanna Stouten

Willem de Clercq Woelige weken. Ed. W.A. de Clercq

A.C.W. Staring Ruisend valt het graan. Ed. Johanna Stouten

De duinen gillen mee! Ed. Willem van den Berg en Johanna Stouten

Huiselijke poëzie Ed. Ellen Krol

Thorbecke op de romantische tour. Ed. G.J. Hooykaas

John Bake Reisbrieven. Ed. W. van den Berg

Arnout Drost Hermingard van de Eikenterpen. Ed. Joke van der Wiel

De burger schuddebuikt. Een bloemlezing uit het werk van de

[p. 112]

luimige dichters J.J.A. Goeverneur, P.T. Helvetius van den Bergh, Jacob van Lennep, J. van Oosterwijk Bruijn en W.J. van Zeggelen. Ed. Anton Korteweg & Wilt Idema

Eduard Douwes Dekker/Multatuli Ik ben zwanger van denkbeelden Ed. Annemarie Kets-Vree