Om woord en kerk. Preeken, lezingen, studiën en kerkbode-artikelen. Deel 2

[p. 1]

De auteur in den tijd, toen hij zijn studies ‘Om Woord en Kerk’ gaf.

[p. 4]

Maar het is soms, als zit de lezer op zijn kamer en hoort hem (Schilder) redeneeren. Dan pakt hij dit boek of die brochure uit zijn blijkbraar wèl voorziene kasten en zegt: nu moet je dit eens lezen ef dat eens zien! Uit zijn courantenarchief komt dit artikel en die studie te voorschijn, die hij je voorhoudt en waarvan hij je even inzage geeft ter bevestiging van zijn betoog of als een staaltje van wat hij berispt en bestrijdt. Dan springt hij op van zijn stoel en slaat door in een almaar voortbruisend betoog; sleept je meê van dezen tijd naar dien tijd, van dit deel der wereld naar dat andere deel, van dezen mensch naar genen, van genen die groep naar de volgende; schiet een salvo van geestigheden, woordspelingen, ironische patronen en sarcastische granaten af......tot je eindelijk je zoekt te ontworstelen aan zijn redeneeringen en zegt: houdt nu op, want ik kan niet meer; mijn hoofd wordt zoo moe ervan; het draait me alles voor mijn oogen; ik ben allang overtuigd en moet noodzakelijk weg. Dan laat hij je uit, echter niet zonder in de gang je nog een middel-eeuwsch versje, een aanhaling uit van Eeden en een Latijnsche spreuk naar het hoofd geworpen te hebben......
Ons Gereformeerde volk moge blijken de genadegave, die God het in dezen propheet schonk, te waardeeren en Hem ervoor te danken.
Dan wordt gezegend èn de propheet die komt èn wie hem zijn loon eens propheten weet te schenken.
Dr J.C. de Moor in ‘De Heraut’, 1424.

[p. 5]

Bouwend de Kerk....

[p. 6]

Leerplicht.¹⁾

Niet zoo heel lang geleden is uitgevaardigd de Leerplichtwet, die het onderwijs der lagere school verplichtend stelde voor de ouders. Want de maatschappij verlangde leden, die met haar konden meeleven.

De wet wordt geëerbiedigd. Want - anders volgt straf.

Maar......zeer veel ouders schijnen niet te weten, dat er een nog veel oudere leerplichtwet bestaat. De wet die de ouders VERPLICHT hun kinderen ter catechisatie te zenden.

Tusschen de school-leerplichtwet en die catechisatie-leerplichtwet bestaat eenerzijds verschil en anderzijds overeenkomst.

Het VERSCHIL is o.m.:

1e.	de eerste leerplichtwet is door menschen, de tweede door God uitgevaardigd;
2e.	de eerste bedoelt tijdelijk welzijn, de tweede eeuwig heil;
3e.	de eerste wet kan nog wel eens ontdoken worden zonder dat de wetgever het ziet, de tweede kan men nooit overtreden, zonder dat Hij, die de wet gaf, het weet;
4e.	de eerste wet wordt door dwang u opgelegd; niemand behoeft te beloven, dat hij de wet zal gehoorzamen; de tweede wet is echter welbewust en vrijwillig aanvaard bij de doopbelofte, zoodat wie nalatig blijft, terwijl hij anders kan, LEUGENAAR is voor God en menschen;
5e.	de eerste leerplichtwet bedreigt de overtreders met geldboete of gevangenisstraf, de tweede wil alleen met geestelijke wapenen gehandhaafd worden. Vandaar het verschijnsel, dat de ouders zorgvuldig den onderwijzer kennis geven van de noodzakelijkheid van schoolverzuim bij ziekte e.d., maar dat een dergelijke beleefdheid en nauwkeurigheid tegenover den predikant zeer dikwijls overbodig geacht wordt.

En de OVEREENKOMST tusschen beide leerplichtwetten is o.m. hierin gelegen:

1e.	beide wetten zijn door een hoogere macht uitgevaardigd. De onderwijzer die zijn leerlingen tot schoolgaan en tot leeren verplicht, mag niet anders, en de predikant, die zijn catechisanten tot catechisatiebezoek en tot leeren (!) verplicht mag niet anders. Zijn Zender beveelt hem;
2e.	beide wetten gaan wel eens in tegen het onverstand en de kortzichtigheid van sommige ouders, zoodat èn de onderwijzer, die zijn best voor de kinderen doet èn de predikant, die probeert zijn leerlingen wat te leeren, wel eens ondervinden, dat ze door de ouders als halve misdadigers worden aangezien en daarom.

1) Geref. Kerkbode van Vlaardingen, 17 Februari 1917.

[p. 7]

	hoewel niet door alle ouders, worden tegengewerkt, ook in de tucht over de leerlingen;
3e.	beide wetten gebieden iets noodzakelijks. Evenmin als een schoolkind zeggen mag: ‘ik heb geen tijd voor schoolbezoek’, evenmin mag een catechisant kunnen zeggen: ‘ik heb geen tijd voor de catechisatie’. Want de catechisatie moet vóórgaan. ‘Zoekt eerst het Koninkrijk Gods’;
4e.	van beide wetten wordt het nut eerst later ingezien. Gelijk menige volwassene zijn ouders verwijt, dat ze in zijn jeugd aan zijn dwaze gemakzucht toegegeven hebben, zoo zal heel veel later, in de eeuwigheid, menigeen óók zijn ouders^1) verwijten, dat ze hun kind maar lieten begaan, en dan nog wel met de vroom-klinkende, maar onvroom toegepaste leuze, dat ‘God ze toch immers bekeeren moet’.

Kort samengevat beteekent dit alles dus, dat, wie de eerstgenoemde leerplichtwet veronachtzaamt, een ‘brekebeen’ blijft voor de maatschappíj; en dat wie de tweede leerplichtwet veracht, nog minder wordt dan een ‘brekebeen’ voor het Koninkrijk Gods. De maatschappij duldt nog hen, die niet willen leeren; Gods Koninkrijk kan ze niet dulden. Het werpt ze uit, als ze zich niet bekeeren.

En als iemand soms zeggen mocht: ‘dat weet ik allang’, dan is mijn antwoord: ‘des te treuriger, dat dit voor menigeen nog moet gezegd worden’.

1) Maar niet minder zichzelf!