Verzameld werk. Deel 3. De gestalte der stem. Het dier heeft een mens getekend. Ezel mijn bewoner

(1981)–Bert Schierbeek– rechtenstatus



[pagina 99 (89)]
[Misschien zei de chirurg kan ik u beter eerst iets] misschien zei de chirurg kan ik u beter eerst iets over de jongen vertellen hij werd hier gebracht uit de oorlogszone pas kort geleden en meer dan een vijfde van zijn schedel was vernietigd en een groot deel van het beschadigde hersenweefsel moest worden verwijderd wij opereerden hem tien dagen geleden de twintigjaar oude oudstrijder trad binnen bleek glimlachend hier ben ik dokter zei hij de dokter nam het verband weg laat uw hand over zijn hoofd gaan zei hij je kunt niet zeggen waar zijn kunsthoofd begint zei hij tantalum zei hij een nieuw materiaal mythologisch naar Tantalus zei hij de gekwelde zoon van Zeus een nieuw materiaal zei hij gerustgesteld gaan wij heen mompelt de mens wij maken alles van tranen verplegers van de verpleging een stem die wij verbuigen de stem zet ons de verbuiging betaald
[pagina 100 (90)]

[pagina 101 (91)]
en u dragen wij in ons zei mij een man een vreemde metgezel die is de emigrant van ons allen zoals ik ben zei de man verkeerd op de kaart gelegd en ik beweeg mij ontsteld en onherbergzaam in de aloude ademhaling en kniel soms neer over het dal der kinderruimten en spreid mij uit en zeg zacht zie ik ben de hemelkoe gelijk en wil u voeden o wil mij voeden want ik ben ondervoed geraakt en ik zie mijn moeder mij met afgewend hoofd zwakke tekens geven maar versta die niet en spreek tot vrienden die ik herken in de keerwand van mijn eigen woorden en zij zijn echo en zeggen hetzelfde en dan zie ik hoe de ruggen der levenden zich spannen tot een grote wind ontstaat die mijn lichaam samendrukt en spant tot een dun doorzichtig vlies en ik sta op barsten en spiegel mij en schreeuw met mijn laatste adem zie ik ben uw hemel en ik barst wie is mijn schaduw mijn stem heeft vele aangezichten nu zegt de man en mijn vrienden verstaan mij niet maar mijn vreemdeling slaat mijn huid tot de bloemen gaan bloeien in het dal der gekromde ruggen en uit elke zichtbare wervel een boom en zij worden overwoekerd door het oerwoud en de schreeuwende dieren en jammeren wij kennen ons zelf niet meer en zij gaan wandelen en ik zeg zie zij wandelen en nemen alles mee maar in de roermond der stem staan zij ruimtevreemd en mijn oren worden gevuld met het gehuil der moeders over hun kinderen zij zeggen zij zijn het bos ingegaan alleen wij hebben hen alleen het bos in laten gaan en nu komen zij om en
[pagina 102 (92)]
mijn ogen zien hen gaan en zoeken en de vaders sporen zij aan en mijn vreemdeling lacht en zegt zie het oerwoud verplaatst zich ik zeg zij zoeken hun kinderen mijn vreemdeling lacht en zegt zie mijn vriend gij zijt de hemelkoe gelijk gij zegt en uw huid is doorzichtig en glad aan de bovenkant maar beneden is niet meer te wonen en schimmel vreet u aan en overwoekert uw huid tot zij is een zwarte korst met zweren mijn vriend en ruimtevreemd en ik u zeg verlaat uw huis voor het te laat is kijk zei de instructeur wij hebben alles dubbel aan boord twee knuppels om te sturen twee knoppen voor licht twee voor airconditioning maar als het misgaat schiet je jezelf met stoel en al de lucht in zestig meter omhoog toestel horizontaal zie kunstmatige horizon in die stoel zit alles ook een boot om op het water te landen en kleurstof om de zee geel te kleuren en voedsel voor drie weken en een revolver met zes kogels radarkogels met een code alleen voor je vrienden die komen je dan halen maar de vijfde kogel is een papiertje waarop staat hoe de zesde te gebruiken dat is tegen een ellendige dood als de vijand je komt halen
[pagina 103 (93)]
o goedhartige Isis die uw broeder beschermt zonder ophouden hem zoekt het land in rouw doorkruist en niet rust voor gij gevonden hebt o hoe schoon is Re in zijn boot grote godin o Isis doe ons herleven neem ons zaad tot u en geef ons een erfgenaam zoog onze kinderen in de eenzaamheid een plaats die zij niet kennen maak hun armen sterk en als die sterk zijn voer hen binnen in de grote ruimte van Geb want schoon is Re in zijn boot roep luid en breng hem aan land maar zei de instructeur om jullie overbodig te maken werken wij nu aan een radarraket een bestuurbare bom geen blinde missive een slechtweerluchtmacht bij uitnemendheid van grote vernielende kracht wij blijven dan gewoon op de grond tot de tanden gewapend zei de instructeur want wie de maan heeft heeft de aarde o grote godin die hemel werd ontsteek de lamp waar gij woont kom in beroering en vul de plaatsen met uw schoonheid de aarde ligt onder u wij liggen onder u neem bezit van ons en omvat ons want schoon is Re in zijn boot
[pagina 104 (94)]
maar het land ligt stil van de middagwind en ik buig mij over en luister en zie mijn vreemdeling spreekt in het wonder van gister een weemoedig man met zijn ziel levensmoe zijn wij en bouwen wij de wereld vol in dit spookhuis van stem en zijn wij er bij en trekken de muren op en boren daarna de gaten en begeren een groot licht maar de gestalten nemen bezit van ons en zijn een photographie pure om ons de dood uit te leggen die wij zien en dragen en oprichten tot in de lichamen der hemel en staan blind en boren wederom gaten en wapenen ons tot de tanden en hebben een slecht gebit en zeggen zie wij zijn stinkend wegens u o moeder wij eten u en keren terug tot het eerste woord het land ligt stil onder de wind o dea dia da kata kai wij roepen om regen en buffels o grote geest geef ons buffels buffels buffels geef ons vette buffels grote geest wij beschilderen ons gelaat en offeren ons ingewand geef ons boter melk en kaas want het land ligt stil onder de middagwind en slaap slaap slaap o dea dia da kata kai
[pagina 105 (95)]

[pagina 106 (96)]
want kijk zei de man dit is het land dit de hemel hier de regen wij blijven geloven zeg ik wij mensen wij staan weer op en strelen de aarde met mooie bomen wij die de aarde ons geeft en de vogels nietwaar de aarde geeft ons alles ook de vogels en het kruipend gedierte en alles aan ons de aarde jij voor ons ook de schaduwen en de vogels wij vliegen naar jou aarde en kussen en schaduw altijd wel schaduw voor de zon en vogels wij maken ook mooie tranen voor onze ogen en stenen en stoten wij ons dan zeggen wij ha daar ben je en rapen je op en dragen je mee over de aarde jou en kussen en onze vrouwen
[pagina 107 (97)]
kijk zei de man aarde jij groet ons met de bomen en wij bouwen een akker en kussen en knielen neer en zeggen zie wij zijn weer opgestaan wij waren dood mijn hartsvanger mijn aarde wij spreken je aan en wij kussen en het kruipend gedierte o o kijk zei de man een mooie mythe de aarde schrijft met de hand van de regen zij betekent de rug van de mens ons met een mooie huid wij nu is er de adem de aarde ademt door zijn bomen en wij zingen de mens zingt en mooi zijn wij want wij hebben alles afgewassen ook het lijden o de vogels vliegen de mens zingt
[pagina 108 (98)]
kijk zei de man wij zullen u nooit vergeten nooit wat gij gemaakt hebt want zie de aarde wast zich zelf nu rust zij in zee zij is temidden der vissen o vogels van onder water zoals jullie wonen ook aan de aarde zoals zij zich wast met haar water haar zee o kijk zei de man de aarde wast zich zelf en wij op de aarde de aarde wast ons schoon en de bomen en wij kussen het water onze vrouwen en onze vrouwen ons zij zeggen zie de aarde wast zich zelf en onze kinderen en schoon jij aarde jij wast je zelf
[pagina 109 (99)]
zo staan mannen en vrouwen in de slaapwandel hun stem en groeten de aarde en zeggen door ons allen stroomt rood het bloed dat wij maken en zie wij maken ons zelf en vragen waarheen stroomt het bloed waarom het bloed zwijgt en stroomt door en bouwt mooie kinderen over de afbraak door de nieuwbouw een stad van stem een land een wereld in de slaapwandel hun stem zoals zij staan stil rood in de mond van hun lichaam o zeggen de vrouwen wat maken wij zij vragen zij vragen wij willen een kind van stem wij maken het zelf het loopt zie en het woord hoor de kinderen die wij maken zien en lopen en horen zij hebben een stem de stem van ons bloed dat slaapwandelt op aarde het stroomt door waarom waarheen door wij willen o zeggen mannen en vrouwen een kind van stem en wonen op aarde
[pagina 110 (100)]
en ik adem aarde en stem ik ben een moedervlek vol schreeuwende kinderen een hoornbloem liefde stroom over van haat en draai met mijn dagen en nachten mijn ruimte viermachtig een plant in het hart van de mensen zij fotograferen mij stuifmeel in hun ogen mij een lepgewas in grote rivieren en van mijn wateren blind naaktzadig ik ben de kokervrucht in hun handen gloeiend van binnen een steenvrucht ik aan de stap van de mens en wat er verschijnt op mijn zijden en licht krijgt wordt voorwerp een oksel vol bergen dronken ik in mijn marktgewas spreek ik wartaal zij vragen waarom ik ben een beest van extase en ontbind mij de mens die staat op mijn horizon en bouwt aan zijn slagschaduw zij vluchten mijn bossen in of richten hun steden op een leverziekte ik ben in de stem van hun stenen profeten maar soms maak ik ijs en speel met het oerwoud ik word bewoond en uitgewoond ik ken mijn wraak mijn zwaartekracht ze worden in mij begraven ik ben hun wereldbeeld een puist vol raadsels
[pagina 111 (101)]
ik bouw hun steden vol geesten en zij knielen neer over het water van onder en de regen van boven en zij vinden mij uit en schrijven mij op en zeggen zie in hem zit alles maar hij schiet te kort en over de dampkring van mijn daden buiten mijn weersgesteldheid om zetten zij een woning op kruipend over mijn huid zij spreken van hogere krijgstucht en boren gaten in mij die zij vullen met bloed en gebeden en zij paren en draaien mee tot mijn moessonhanden hen wassen en afleggen en koesteren en ik zeg zie ik ben uw vader en moeder en het zaad dat ge slaat en zie mijn teveel in uw ogen en bleek nu jullie zo gewassen in mijn handen die u liefkozen mijn hart dat nog klopt nog lang daarna speel ik met jullie bloemen en vind ik een nieuw slaapkruid uit want ik ben het grootste kind in uw wieg en leer het woord zonder schuld van de schaaldieren slaap die mij bewoont en streelt een groot sprakeloos dier dat mij glimlachend draait mij langzaam ademt mij aarde mijn droomlichaam vol geografie een steenbok van stem ik in het hart van de mens een zuchtende keerkring een zebra van licht en donker en stom continent is mijn tong ik o mens maan van aarde en verstelbaar masker want wie kent van mij de huid van de moeder die draait en is ik de verloren vorm
[pagina 112 (102)]
in innerlijke duisternis hoor ik het licht en ben herdersvolk ik geef mij weg mijn ik een lokaal demon een steen om te beplanten en buiten adem en de vrouw gaat zwanger van één en één aan de hand het kind dat leert van fetisch en vruchtbare akker o mijn volk wij teisteren en worden geteisterd ik ken u ik wensdroom en vroeg op en werken en zin hebben en doodgaan weerloos ik uit mijn eigen vuur mijn eigen water en tegen de zool van mijn mensen en dieren ijs en kinderen maak ik smelten en geboren koelen af en hebben gestalte en onbegaanbaar een jankende steppe vol vruchtbare violen en in de mens ik mijn dier mijn zwijgende lever afrika mijn materiehanden oost en west want ik leef van de wind die ik adem ik maan van aarde uitgegraven als globe draai ik in de uitstalkasten en men gelooft mij niet want weerloos van waarde een mammouth van tijd een gevangene met veel fantasie jongleer ik met zeven borden en maak alles beschreven en gebrandschat raadsel van bloed
[pagina 113 (103)]
o mijn dieren mijn zeeën bossen en stromen zie mijn mens ik orden het gebeente rook is mijn rythme ben ik blank ben ik rood geel of zwart de telganger van de mens die sterft land van hout mijn gele savanne ik sluit mijn ogen en ben verduisterd in late avond een herberg en een man schreeuwt zie ik scheur van binnen ik word uiteengerukt door vier naamloze paarden en nu dood ik vier mensen ruk hun harten uit en eet die op want zij vertrapten mijn voedsel rook en rythme hier ben ik vier paarden ik uw aarde adem stem
[pagina 114 (104)]
o dat wij mijn aarde en ik mijn stem wij waren en de mens ons bewoonde wij een hand vol volk met een kloppend hart waardoor wij ademhalen maar mijn stem staat als gordeldier in een nevelwoud en ik ben het schuilweb van echo en weet niet waarheen met mijn lege hand ik lees de lijnen ik zeg rode tanagra waar is de waaiboom van menselijk gebaren en ik niet alleen een lege hand niet en ik hoor zeggen de droom is nooit maar een droom en de aarde mijn stem is het lichaam der mensen uw voedsel en rood de tanagra van bloed is het zo dat ik een gat moet graven om de zeven boven elkaar gebouwde steden van onze bloedsomloop te ontdekken de koning mijn echo die staat aan de rand van het graf die de hand aan zich zelf slaat en mij legt onder de dubbele plaat van zijn voorhoofd de mond van de massa beweegt smeek onze wensen af uit het diepst van de aarde en zing laat in de middag hoort men mij schreeuwen zij staan gebogen over de afgrond zij laten een touw neer en halen mij half dood weer boven rondom mij planten zij op de aarde een vuur en scheren mijn hoofd kaal en zeggen zing en ik zeg:
[pagina 115 (105)]
velen van uw volk lagen daar dooreen mannen en vrouwen zij durfden hun hoofd niet meer opheffen ik durfde mijn hoofd niet meer opheffen zij beantwoordden mijn vragen ik zag door alle diepten en hoogten u mijn volk lag in mijn hand en mijn hand was leeg en zweeg en gij zwijgt nu ik opgehaald ben als een boom die eeu- wen in uw moeras heeft gelegen en aan uw adem wordt blootgesteld en binnen één uur van uw denken uiteenvalt gij staat met afgelegde oren uw ogen in kleine kistjes klein rif van koraal het verstand want kijk ik ben hier nu een geit en zwaar van mijn jong en ik sta met mijn kop naar u toe en mijn ogen kijken naar achteren en voor mij staat het blok van uw stem- gebaar en ik leg mijn kop er op en ik kijk naar achteren en uw gebaar neemt het mes en ik werp mijn jong en gij snijdt mij met uw mes de keel uit en mijn bloed vloeit over uw gebaar en stem en ik kom veilig beneden en antwoord en o aarde zij hangen mij op buiten hun muren in een kooi en zeggen zing en als ik lach zeggen zij zie hij bespot ons en als ik ween zeggen zij zie hij heeft berouw en als ik mijn lege hand laat zien leggen zij daarin een rotte appel en als ik hen met de rotte appel gooi zeggen zij hij is ondankbaar en zij geven mij dagen niet te drinken en zeggen hij zal wel doodgaan
[pagina 116 (106)]
en op de dag dat zij mijn dood willen vieren vinden zij de kooi leeg zij heffen hun handen en hebben grote ogen boven hun lege handen en grote ogen vlieg ik een witte vogel en zing o aarde en zet mij op de lege kooi en ik zing en zij zeggen zie een vogel zit op de kooi en zingt en is wit een bijzondere vogel zeggen zij wij zullen hem vangen en in de kooi doen zij schreeuwen ja wij zullen hem in de kooi doen en zijn ogen uitsteken dan zingt hij mooier schreeuwen zij wij hadden de dichter zijn ogen moeten uitsteken dan had hij mooier gezongen ja en zij proberen mij mijn witte vogel mijn stem te vangen maar ik vlieg weg en ben stem van de bomen mijn aarde en water zing ik en vlieg weg en er zitten vrouwen nog jaren en tekenen mij uit en meisjes vlechten een halsband en een beeldmaker maakt mijn beeld dat het volk plaatst op de kooi van de dichter en ik vlieg en ik zing ik ben de Bavogel en zweef boven mijn lichaam mijn aarde zoals zij de stromen herbergt de zoete de zoute van de twee wateren waaraan de vrouwen zitten
[pagina 117 (107)]
mist boven de monden en zij verenigen zich en de aarde staat in hun adem brood water en lucht daarom bezin u op uw lijk en keer terug vogelachtige verschijning soms heeft men hun armen gegeven voor het scheppen van water met het gezicht van de mens wat wij tot heden dedén was vruchteloos wij willen toverhout en schilderslinnen de huid van de mens voor het sieraad en een groot vuur dat de mist uit de mond van ons hart verdampt wij willen verdreven worden en roepen waar zijn de vrouwen o Longa Poa waar is je vrouw waar zijn de boten van dit verdronken land want ik zink met mijn stem in de verzonken stad en luid de noodklok ja over het water lopen en de mond horen praten en een adem met vleugels en o dit geheugen ons lichaam geprezen zijn wij wij vrezen elkaar kaalvoet van schaamte o adem en heer van de stilte streel dit eigendom maak bladeren en bloemen en sier dit huis van adem op opdat mijn mens mij kan bewonen want zij gaan alleen en vrezen hun woning en wat zij bouwden
[pagina 118 (108)]
en zij breken af en roepen de beesten op in hun bloed en tegen hun kinderen en vervelen zich en vrezen en beplakken jaarlijks hun ramen met het maandtraject en de leuze een beperkt aantal plaatsen en vrezen en o adem van schaamte want de bezittingen van een arme zijn zijn adem en wie ze wegneemt verstopt zijn neus want mijn broederhout ik zit neer temidden van u en één en al oor ik zie de zwarte maria's van uw voeten gaan en zegen de zee de bidlampen uw handen zie ik van materie ontstoken en één en al oog ik draag rond temidden van u dit vruchtbaarheidsbeeld en lever mij uit om mij staat van u het veemgericht van uw gebaren en overal ik sta in uw hart de kleurganger van bloed en rivier van richting uit mijn mond spreekt verwaaid van de tong een vrouw uw woord en zij is u de moeder
[pagina 119 (109)]
zij zegt dat het haar overkwam sinds die tijd dat men in haar oren spreekt ongevraagd en zij gebruikt wordt als woning en niemand respect meer heeft zoals het in de opstand der nachten en de macht van de ander haar duisternis was en iedereen bij haar introk en nooit meer alleen en geen stilte het oor meer bekend want van de harmonie weten zij niets zoals die eens werd gehoord door mij van voor de tijd dat ik alleen was en mijn macht de poorten van in- en uitgang sloot naar ik wilde en mijn buren mij niet meer bewoonden dan ik zelf en geen paraplu mij mijn slaap moest dekken om de orde te bewaren en ik niet zoals nu een vermoeid priester ben in mijn eigen gebied om de boze te verjagen en mijn gordijnen moet sluiten omdat zij staan aanhoudend in mijn oren en het licht van de dag mij nemen en ik niet meer de zee zie en de vogels het strand en de zon en zo licht alles ik was dat ik zelf wel haast vloog en jong ik en o zo lang al geleden want nu leef ik altijd in 't donker en zij praten maar door en geen ruimte meer voor het wassende graan en de adel mijn ziel zij schenden die en vervalsen de taal die zij spreken zodat alles iets anders is en overtreding der grondwet en zo was het toen ik hoorde zeggen en zag een holle weg helemaal donker gevuld met de stemmen der mensen die je niet zag want het schijnt wel dat de mens onzichtbaar is en alleen met elkaar en de dieren en er niets is dan een krijsende leegte die pijn doet en dat daarom de mens soms lacht en leeg is en niemand meer weet wat gezegd wordt en pijn heeft na het geluk dat hij had en voortleeft in weemoed met zich zelf en de dingen en zo ben ik u de moeder
[pagina 120 (110)]
en ik hoor en ik zie dat gij opstelt de vaten vol kokende olie en schreeuwt vloek de vis van de angst uit het water en zo niet dan heb je gelogen en zegt zelfs beulen vinden middelen tegen de pijn en aarde zegt en beeft en uw hoofd in de schoot legt en heengaat en ligt in het donkere deel van de aarde en niet meer ademt o mijn broederhout ik zit neer temidden van u en gij antwoordt niet meer ik kus u de zool van uw voeten en gij beweegt niet meer zo staat de stem dan alleen en word ik van verre geroepen een lege schedel aan het uiteinde der aarde en ga ik staan om het tonggewelf van de mens en vul de tastende hand die sterft ik bewoon het netgewelf van uw ogen en geef vorm en sta op uit dit moederschip en voed de dingen en de dingen zeggen ziedaar een god een lege schedel vol stem en kinderen zeggen wij horen de zee een droom van geluid in de delta der daden het ruist zo ga ik mijn stem mij alleen over de aarde en zeg mijn gezang o zie mijn hangende tuinen vol mens ik en houd stil mij en ben gestalte en begin te wenen ik verbrand mijzelf op de scheiding van water en land en zie wat geboren wordt en tranen telt en de dingen zeggen zie hij sterft en zij missen de vorm maar mijn rook drijft in het oog van de mens
[pagina 121 (111)]
de adem van mijn gestalte en is het trillingsblok der onzichtbaarheden de handen der mens de doeners mijn mond mijn adem streelt de verlatenheid van de menselijke huid verlaat ons niet ik ben uw lichaam ik speel met uw vingers ik ontdoe u van veel met mijn strelende worgende vingers o mijn mens staat alleen in het kloppende hart van mijn stem een handschrift in uw ogen verloren een oude legende zo ben ik het offer de bijl en blok slaat de loze hand van de mens tegen de schaal en herkent mij niet o mijn grensganger dubbel mijzelf een feestploeg over de akkers een waterscherm verdriet uw handwerk o mijn stem en zing voor en zing na en heb uw lichaam en ben uw tegenaarde en bouw in de gestalte der stem die ik ben en ben leeg en bewoon u

Vorige Volgende

Verzameld werk. Deel 3. De gestalte der stem. Het dier heeft een mens getekend. Ezel mijn bewoner

[Misschien zei de chirurg kan ik u beter eerst iets]

Over dit hoofdstuk/artikel

titels