De verkrachte Belgica

[p. 110]

Twede deels.
Eerste bedryf.

Eerste Uytkomst.

 

Hartogh van Alba op syn Throon met al zyn Spaenschen Adel, beneffens oock alle de Nederlantsche Regente en Raet van State, waer aen hy ten deelen bekent maeckt syn last en authoriteyt.

 

De groote Werelts Vorst die niet alleen dees landen²⁶⁷⁷

 

Regeert, maer oock bestiert de onderaertse strande,

 

Hy die de Sonne heeft geduerigh als een hoet,

2680

Tot decksel van syn Lant syn schatten en syn goet;

 

Die den Americaen en Africaen doet beven,

 

En met geboge knien Op-offeren haer leven,

 

Oock al haer schatten Ryck, als gout dat swaer metael

 

Buyght voor sijn Majesteyt als slaven altemael;

2685

Tot dienst van hem die sit met luyster glans beperelt

 

Op diamanten Throon tot licht der gansche Werelt,

 

Waer van de schetteringh soo hart bestraelt de Borst,

 

Dat selfs daer van beswymt den grooten Tuylbants Vorst,

 

Die heeft met sijnen raet beraetslaeght, goet gevonden

2690

En my uyt sijnen naem als Gouverneur gesonden,

 

Vermits hy 't harten leet seer dickwils heeft verstaen,

 

Wat hoogh bedreven quaet hier is in 't Lant begaen,

 

Van soo een hoop gespuys vervloeckte Luthreianen,

 

Nu onlanghs uyt der Hel gekomen hier ter banen,

2695

Die wet noch Majesteyt noch geenderhande quaet

 

Ontsien, maer doen al wat de bose Geest haer raet;

 

Geterghde Majesteyt, die heeft nu soo veel jaren

 

Geduldighlyck gewaght, op hoop dat sou bedaren

 

Dit snoo rabsordium, maer 't is verlooren werck,

2700

Sy vallen bey gelyck van Vorst en Moeder Kerck,

2677 Brontekst: Kapitaal D staat apart en binnen een kader.

[p. 111]

 

En hebbe menighte, van Kerckx gewyt autaeren

 

Vernielt, met Beelden die van gout tot çiercel waren,

 

't Leght al verslonden Laes, waer op sijn Heyligheyt

 

Met leet, dit heeft gehoort en klaeght sijn Majesteyt

2705

Dat hy dit wou versien, en sulck een middel schaffen,

 

Om dit vervloeckt gespuys doen naer verdienste straffen,

 

Daerom kom ick alhier, door 's Konincks wysen raet;

 

Te loonen naer verdienst, en straffen oock het quaet.

 

Dit is de oorsaeck dan, dat ick u al te samen

2710

Alhier ontboden heb, myn last uyt Koninghs namen

 

Maeck ick yeder bekent, siet myn Comissy aen,

 

Siet daer daer ist bevel uyt Konings naem gedaen,

 

't Geen sijne Majesteyt heeft selver onderschreven,

 

Op dat die wie die siet geloof daer aen sou geven,

Geeft het Placcaet vanden Koningh over aen de Staten.

2715

Doorleeft myn straf gebodt besiet dit met verstant,

 

Aenschout het zegel aen van Koninghs eygen hant,

Staet van Brabant.

 

Zyt welkom Koninghs last, u hoogheyt is geseten

 

Op Coninghs heerschappy, wy sullen 't laten weten

 

Al om 't Coninghs Placcaet, beveelt het sal geschien.

 

d' Alba.

2720

Ghy sult van dese maent den Adel hier ontbien;

 

Tegen den achsten dagh,

 

Staten.

 

U last sal 't lant doordringe,

 

d' Alba.

 

Hout alles wel bedeckt dat niemant en ontwringe

 

Uyt vrees, want myn bevel is sacht en honingh soet,

2725

Tot voorstant vande Kerck en Koninghs schatten goet,

 

Ghy kunt den ganschen staet, gy moet myn onderrechten,

 

Gy weet waer 't pestigh vier logeert, ghy kent die knegten,

 

Daerom die nu wil sijn in Koninghs gunstigh oogh,

 

Die maeckt de pese los, eer 't quaet noch verder vloogh,

2730

By myn is gunst en straf door Koninghs last te krygen,

 

Wel maeckt u dan gereet, en wilt geen quaet verswygen

 

Als den bestemden tyt al hier verscheenen is,

 

Myn gunst is voor de geen die wel doet, g'looft dat wis,

 

Ick sal noch onderwyl sodaenige order stellen,

2735

Met raden tot myn hulp en straffen de rebellen,

[p. 112]

 

Een yder van u sy gewaerschout op dien dach,

 

Te komen dat ick hier van met u spreeken mach,

Duc d' Alba ryst op Staten allegaer. U woort lyt geen uytstel,
binnen.

Eerste bedryf.
Tweede Uytkomst.

Egmont, Hoorn, Mansvelt, Hooghstrate uyt met het hooft op zy al schuddende.

 

Hoe dus myn Heer wats dit hoe sussen u gedachten,

2740

Ey! waerom schut ghy 't hooft kom seght my uwe klachten

 

Of ist om dat myn heer het ooghmerck heeft verstaen,

 

Al 't geen den Hartogh laest heeft inden Raet gedaen,

 

Hoorn.

 

Heer Eggemont ick hoor dat hy den Raet van Staten,

 

Met alle Gouverneurs en trouwe Ondersaten,

2745

Belast heeft, op haer eet en oock wel straf vermaent,

 

Dat yder hooft voor hooft, den achsten van dees Maent

 

Verschynen moet in 't hof by d' Hertogh voor sijn oogen,

 

Hoogst.

 

Maer die daer niet en komt die wort daer niet bedrogen

 

Mansv.

 

Hoe spreeckt gy dus myn heer wel hoe versta ick dit,

2750

Meent ghy dat inde Vorst Fenyn verborge zit,

 

Hoogst.

 

Verborge niet alleen, maer die dat moet ontfange

 

Die sal 't met goet en bloet bekoope,

 

Hoorn.

 

Myn verlange

 

Is naer myn heer de Prins te hooren zyn advys,

 

Egmont.

2755

Myn heer die is al wegh sijn hooft was hem te wys,

 

Hy laet sijn goet en schat en ampten achter blyven,

 

Hy vreesde soo hy bleef dat hem sou 't lijf verstyven,

 

Dus nam hy vast besluyt te trecken uyt het lant,

 

Hoogst.

 

Hy weet wel datmen hier nu Spaense hoorens brant,

2760

Dus is hy wel bedacht dat hy hier niet sal komen,

 

Egm.

 

Myn heer de Prins die is voorseecker ingenomen

 

Met misvertrouwen van 't bevel sijns Majesteyt;

 

Die goedertieren is, maer sijn blohertigheyt

[p. 113]

 

Verjoegh hem eer de tyt was datmen hem gingh jagen;

 

Hoogst.

2765

Gevangen is te laet wie wilt ghy 't dan gaen klagen,

 

Egm.

 

Myn heer ghy spreeckt of ghy tot vluchten waert gesint,

 

Hoogst.

 

Die niet by tyts en gaet die is al siende blint;

 

Maer Eggemont wil ghy u dan soo licht vertrouwen,

 

Siet ghy niet datmen ons soeckt in het net te brouwen,

2770

Men heeft ons menighmael verleyt door 't listigh rat,

 

En nu wy sijn verheert is 't op een nieuw hervat,

 

Mansv.

 

Myn heer wil in zyn hart dat doch geen plaetse geven,

 

Zyn Majesteyt die heeft die straffe afgeschreven,

 

Wort yemant gekastijt het is om rebelly,

2775

Om 't Luytersche geloof of kercken dievery,

 

Dat maeckt den grooten Vorst met reden onverduldigh,

 

Hooghst.

 

Myn Heer die spreeckt daer regt maer wie is daer aen schuldigh.

 

Egm.

 

Wie meent myn heer daer mee, hoe kan ick dat verstaen.

 

Hooghst.

 

Wie sijnse dunckt ghy dan die hier toe dorst beraen,

2780

Wy hebbent niet belet wie toonde zyn vernoegen,

 

Wy hebbent aengesien als met geslooten oogen,

 

Hoorn.

 

Dit is het meeste dat my het vertreck toe-raet,

 

En dat hy 't zynder tyt sal straffen al dat quaet,

 

Myn broeder heer Florens die heeft dit wel geweten,

2785

Beneffens den Marquies wiens raden zyn versleten,

 

Dees daet die is noch versch dit waerschouwt ons genoegh,

 

't Valt dickwils wel te laet maer nimmermeer te vroegh,

 

Het is een spaensche list, een maskus voor te stellen,

 

En straffen ons daer naer als dieven en rebellen,

 

Hooghst.

2790

Nu is zyn wensch volbracht nu is 't de rechte tijt,

 

't Wilt wil gevange zyn dat hont noch Jager mijt,

 

Egm.

 

Myn heer al dat ghy seght was eerst soo opgenomen,

 

Maer nu zyn Majesteyt ten vollen heeft bekomen

 

Gehoorsaemheyt en gunst vergeet hy dese daet,

2795

Al waer die noyt gedaen myn heer hier vast op-gaet;

 

Hooghst.

 

Myn Heer roemt op de deucht en goedertierenheden

 

Van zyne Majesteyt, myn heer 't wort u gebeden

 

Ey noemter ons toch een dit is ons hert en wensch,

 

Dat blijckt aen den Marquies en aen de heer Florens,

[p. 114]

2800

U yver Eggemont die is te groot in desen,

 

Ghy stelt u selfs noch borgh voor ons te willen wesen,

 

Wie sal u borge zyn schoon gy dit al gelooft,

 

U borge Eggemont ey-lacy is u hooft,

 

Egm.

 

Soo hebt ghy niet in 't zin van in den raet te komen,

 

Hooghst.

2805

Ick schricke als ick maer den raet eens hore noemen,

 

Egm.

 

Wat meent ghy dan te doen wat dunckt u best gedaen,

 

Hooghst.

 

Te horen en te sien hoe 't daer al sal vergaen,

 

Egm.

 

Maer dan is 't al te laet ghy weet wat is bevolen,

 

Hooghst.

 

Maer die ten halven keert die sal niet heel verdolen,

 

Egm.

2810

Ghy doolt van eersten aen,

 

Hooghst.

 

't Is waer of ghy, of ick,

 

Men Fluyt soo lange schoon tot wy sijn in den strick,

 

Hoorn.

 

Myn dunckt 'k ben t' ende raet gedachte my verslinden,

 

Mansv.

 

En ghy myn heer sult ghy u daer niet laten vinden,

 

Hoorn.

2815

Ick ben 't noch niet van sin ten waer op goet bescheyt,

 

Mansv.

 

Haer hoogheyt heeft my selfs met eygen mont geseyt,

 

En heylighlijck betuyght daer is geen quaet voor handen,

 

Hoorn.

 

Dat geef ick wel geloof sy ken geen Hartoghs banden,

 

Wie isser wie het weet Ja niemant dieder leeft,

2820

Terwijl den hartogh selfs noch nader ordre heeft,

 

Mansv.

 

Ey! dat gaet dat niet aen dat is van and're sake

 

Of van de Staten 's Lants haer wetten te vermaken

 

Of van d' inquisiteurs die 't Kercke recht aengaen,

 

Hoorn.

 

Myn heer met u verlof ghy hebt het niet geraen,

2825

Gelooft vry d' Hartogh sal 't verborgen soo langh sparen,

 

Tot dat het d' een of d' aer te vroegh sal openbaren,

 

Mansv.

 

'k Ben anders van gevoel, ick heb myn eygen Soon

 

Bevolen op dien dagh te komen in parsoon;

 

Wat ick u bidden mach wilt u doch niet vergrijpen

 

Hoorn.

2830

Ick sal met vrienden raet myn sinnen nader slijpen

 

Hooghst.

 

Ick weet van raet noch daet ick blijve wel van daer,

 

So ben ick vry van sorgh van vrese en gevaer,

 

Egm.

 

Ick ben tot aen myn ziel bedroeft om sulcks te horen,

 

Hooghst.

 

't Is beter goet alleen als goet en hooft verloren,

 

Egm.

2835

Dat is te veel geseght op sulcken lossen gront,

 

Hooghst.

 

Ick hadde noyt gelooft, dat uyt een selfde mont

[p. 115]

 

Die eer soo deftigh sprack, u eet getrouw te wesen,

 

Nu om een hant vol goet het lijf heeft soo vol vresen,

 

En noch een ander raet te doen 't geen ghy gelooft,

2840

Vaert wel dan Eggemont en Horen sonder hooft.

Binnen.

Eerste bedryf.
Derde Uytkomst.

Den Hartogh van Alba Vergadert met zyn nieuwen Raet, genaemt den Bloet-raet, present de Staten 's Lants, de Edele, en de Graef van Egmont en Hoorn.

 

d' Alba.

 

Na dat de groote Vorst, met droefheyt most aenhoren,

 

't Gewelt van yder een, waer door men quam doorboren

 

Tot kercken rovery, tot oproer in het Lant,

 

Doe saghmen Koninghs wet vertreden in het sant,

2845

Dus kom ick uyt zyn naem 't vervallen weer herstellen,

 

En doen die 't heeft verdient 't hooft op de aerde vellen,

 

Daerom heb ick beraemt uyt last syns Majesteyt,

 

En Koninghlycken raet, dus wort u afgeseyt

 

Een yder een zyn ampt, soo dat den raet van Staten

2850

Nu voortaen in den raet het komen achterlaten;

 

Myn Raet is suvereyn myn Sit-plaets is gevelt,

 

Dus sal ick nader noch verklaren myn gewelt

 

En klachten die ick heb ontfangen van den Koningh,

 

Daerom heb ick gewacht tot tijt dat hier myn woningh

2855

Was in zyn vol besit maer hier ontbreeckt al veel,

 

Den Adel is te kleyn hier isser maer een deel,

 

Heer Eggemont waer is den Prince van Orangien,

 

Verg.

 

Die is met zyn gevolgh vertrocken naer almangien,

 

d' Alva.

 

Hoe dat is vreemt, waerom vertreckt hy uyt het lant?

2860

Heer Advocaet Fiscael doet hem stracks in den bant,

 

Daeght hem met zyn gevolgh terstont hier te vertoonen,

 

Op straf van lijf en goet om niemant te verschoonen,

 

Noch sal ick Koninghs wil vertoonen voor u al,

 

Kom Cancelier verhaelt het schriftelijck, ick sal

2865

Mystellen wat ter neer,

[p. 116]

 

Verg.

 

Sijn hoogheyt wil verlenen.

 

Gehoor, met u verlof ick sal voor 't algemene

 

Doen, 't geen de Vorst belast,

 

d' Alba.

 

Gaet met de saken voort,

 

Vergas.

2870

Een yder sy wat stil en let op Koninghs woort.

Leest Koninghs last, gegeven aen den Hartogh van Alba.

 

Verg.

 

Philips Koning van spaengien, hartog der Nederlanden

 

Gesien hebbende 't quaet van bosen menschen handen,

 

't Geen my geschreven is door een loofwaerde hant,

 

Dus wil ick dat daer straf geschiet door 't heele lant,

2875

Niet alleen aen de geen die 't quaet hebben bedreven,

 

Maer oock aen die, die sulck niet ginge tegenstreven,

 

Want die daer macht toe had om sulcks te wederstaen,

 

Die heeft het grootste quaet, Criem Majestraet begaen,

 

Den Adel zyn de geen die d' heyl'gh Inquisiteuren,

2880

Door boosheyt der gemeent deden te gronde scheuren,

 

't Wijl sy geen tegenstant deden aen al dat quaet,

 

Dus wil ick dat daer straf geschiet aen dese daet,

 

Die eer en eet vergeet, aen Paus en sijnen Koningh

 

En aen de heyl'ge kerck daer voor is geen verschoningh;

2885

't Sy hoogh of laegh van staet myn last is generael,

 

En geeft expres bevel den Advocaet Fiscael,

 

Hier over recht te doen.

 

d' Alba.

 

Dat sal ick yder leeren,

 

Om 's Koninghs naem en lof doen hoger te braveeren,

2890

Daer toe ben ick gestelt, Fiscael past op u slagh,

 

Op dat door u bedrijf geen klachten komen mach,

 

Fiscael.

 

Zyn hoogheyt sy bekent dat sulcks het recht sal weren

 

d' Alba.

 

't Is dan genoeg gesecht present al dese Heeren

 

Een yder een kan gaen naer lant of stadt of stee,

2895

Van waer hy quam van daen.

Alba rijst op.

 

Staten.

 

De Vorst hoor doch een bee,

 

Is dan ons raet ten endt om noyt naer 't hof te keeren,

 

d' Alba.

 

Als Koninghs raet hier is wat raet soumen begeeren,

 

U raet en is niet meer u raet die is gedaen,

2900

'k Sal horen of u Raet heeft goet of quaet geraen,

[p. 117]

 

Dus hebt ghy al gedaen ghy meught wel henen trecken,

Hartogh van d' Alba gaet binnen met zyn Bloet-raet.

 

Fisc.

 

Leeft lang roemwaerde Vorst wat sult gy goet opwecken.

De Staten steken de hoofde t'samen en nemen haer vertreck naer binnen, aen d' ander zy van 't Toneel.

Hoorn en Egmont en eeninge Edelen meenden te vertrecken maer wort belet.

Vitelly Kapeteyn van des Hartoghs Lijf-wacht uyt.

 

Graef Eggemont 'k heb last van hooger hant te seggen

 

En u Graef Horen dat ghy bey hier af sult leggen,

2905

U Zijd-geweer terstont sie daer daer is myn last,

 

Wilt myn gevangen zyn soo wort ghy niet verrast,

 

Egm.

 

Dat doen ick nimmermeer 't gaet tegen onse rechte

 

Hoorn.

 

Wie is hy die u doet de handen aen ons hechte,

 

Vitelly.

 

Zijn Majesteyt myn heer, dus is 't den besten raet

2910

Dat ghy al ongemoeyt seer stille met ons gaet,

 

Egm.

 

'k Behoef het niet te doen 'k ben heere van den Orden,

 

Hoorn.

 

Ik stae gelijck verstelt wat of dit noch sal worden,

 

Vitelly.

 

U recht sal u geschien daerom doet geen geweer,

 

Hoorn.

 

Dit is geen recht ghy doet gewelt en bloet hartseer,

2915

Zyn Majesteyt die kan hier selfs geen raet van toe geven,

 

Ick ben heer van het Vlies,

 

Egm.

 

Ick sweer myn eet en leven

 

Is voor zyn Majesteyt,

 

Vitelly.

 

Wel doet dan zyn bevel,

2920

En gaet gerust met my en toont u niet rebel,

 

Myn volck staet al gereet 'k heb maer een woort te spreken,

 

't Gebodt sijns Majesteyts en kan ick niet verbreken,

 

Hoorn.

 

Is dat dan geen gewelt het geene ons geschiet,

 

Egm.

 

Kom Horen laet ons gaen wy staen in geen gebiet,

 

Vitelly.

2925

Holla myn heer dat 's uyt, soldaten wilt toetreden,

Soldaten uyt met bloote degens.

 

Sold.

 

Geef u gevangen, heer 't wort u van ons gebeden,

[p. 118]

 

Hoorn.

 

Wat Egmont laet ons gaen,

 

Egm.

 

Ja gaen, 't is door gewelt.

 

'k Sprongh liever in de ruymt al met den Prins in 't velt.

Hoorn en Egmont leggen haer geweer af en gaen met Vitelly mede. Allegaer binnen.

Granvelle, Vitelly, Vergas en Barlaymont uyt.

 

Granv.

2930

Myn heer kom segh my eens hoe is 't al afgelopen,

 

Hoe hielden sy haer al, 'k wet 's in haer schullup kropen,

 

Wie sitter doch al vast wie hebt ghy al in 't net,

 

Vitelly.

 

'k Heb in versekeringh genomen vast geset,

 

De twee voornaemst van al, als Eggemont en Horen,

2935

De heer van Backerzeel Jan Kasenbroot rechts voren,

 

De Secretaris van de Graef van Eggemont,

 

En van den Admirael noch and're op die stont,

 

Barlem.

 

Wat sey dien grooten Willem die so wel konde swygen

 

Vitelly.

 

Mijn heer die is uyt 't Landt die is hier niet te krygen,

 

Vergas.

2940

Dat is een groote fout wy hadden hem van doen,

 

Granv.

 

Ja veel meer als de rest die sal ons spel aendoen,

 

Hy is heel groot van macht en wonder verre sienden,

 

Vergas.

 

Is Willem dan gevlucht naer Buitenlansche vrienden,

 

Soo is by hem gerot de vluchtelingen al,

2945

Wie weet hoe dat dien vos sal loeren op ons val,

 

Die gast die sal 't ons doen en ons veel quaet berocken,

 

Granv.

 

't En is noch niet gedaen vermits hy is vertrocken,

 

Hooghstraten is met hem gereyst naer 't Duytsche rijck,

 

Vitelly.

 

Myn heer ik neem vertreck en pas voort op myn wyck

 

Vergas.

2950

Siet toe staet alles aen soo mach daer niet ontkomen

 

Vitelly.

 

Myn heer 't is overal beset voor alle bomen

 

Daer kan niemant van daen 't sy waer zy vluchten heen;

 

Vergas.

 

So so dat gaet so wel kom laet ons binnen treen.

Allegaer binnen.

[p. 119]

Eerste bedryf.
Vierde Uytkomst.

Prins van Orangien. Graef Lodewyck. Brederode. Hooghstraten. met eenige Edelieden uyt.

 

Prins.

 

Bedrieghlijcke fortuyn, helaes! hoe kunt ghy malen

2955

In 't breyn van die op hoop op uwe gunste pralen,

 

Wat dunckt u broeder nu heb ick dit niet gespelt,

 

Daer sit Graef Eggemont in Hartoghs boos gewelt,

 

Beneffens d Admirael beslooten en gevangen,

 

Bred.

 

Wat seght myn heer de Prins,

 

Prins.

2960

Ja mooghlijck al gehangen,

 

Hooghst.

 

Van wien heeft doch myn heer bekomen dit advijs,

 

Prins.

 

De Staten van het lant worden de haren grijs,

 

Een yder is beducht en vreest met groot misnoegen,

 

Een yder soeckt my aen, om my met haer te voegen,

2965

Het spel is heel verwert de harten zyn ontroert,

 

't Sy Staten Majestraet, 't is al de mont gesnoert,

 

Den spaenschen Adel heeft het hof al ingenomen,

 

O! Eggemont waer toe zyt ghy met wil gekomen,

 

Had ghy my raet gevolght den Hartogh was daer niet,

2970

En nu den Hartogh is nu sit ghy in 't verdriet,

 

En sleept horen met u eylaes beroofde mannen,

 

Wat geest heeft u verleyt, hoe was u harsens-pannen

 

In ydelheyt vervoert, nu sit ghy in getreur,

 

O Egmont! waert ghy hier 't was ons een groot faveur,

2975

Wat helpt nu al u goet, u vrouw en kinders suchten,

 

En 't gansche spaensche Hof dat lacht om dese kluchten,

 

En dagen my noch in op straf van lijf en goet,

 

Mijn goet dat laet ick daer maer niet myn 's levens bloet,

 

Nu roept den Hemel wraeck, nu schreyt al de Gemeente,

2980

Een yder sucht om ons, al was ick als Gesteente

 

Soo hart, soo wort myn hart vermurwt, om uyt den noot

 

Te redden 't Nederlant, kom laet ons kruyt en loot

 

Versorgen, over al om d' Hartogh te benouwen,

 

Heer broeder ghy sult gaen naer bergh en Henegouwen,

[p. 120]

2985

Maer eerst naer 't Fransche schilt en soeckt alder-bystant,

 

Noch sal ick onderwijl in 't machtigh Engelant

 

Versoeck doen, aen de kroon om my de hant te bieden,

 

Ick twiffel daer niet aen, of duysenden van lieden

 

Vallen my in de schoot, om d' Hartogh op te slaen,

2990

Wat seght ghy Bredero wilt ghy daer oock wel aen,

 

Bred.

 

Syn excelenty weet dat wy hem noyt verlaten,

 

Beneffens my sal oock den Grave van Hooghstraten,

 

Doen syne naerstigheydt, en al de Edellien,

 

Hooghst.

 

Ick wenste dat den dach was, dat het sou geschien,

2995

Myn bloet koockt in myn lijf als ick de smaet bedencken,

 

Maer sijn Excelentie weet, den hartogh die sal krencken

 

Van macht, wanneer dat hy gaet stellen in het werck,

 

't Recht van d' Inquisiteurs der roomsche moeder kerck

 

Beneffens het gewelt dat hy sal willen venten.

3000

Door schyn van heyligheyt 't Concylie van Trenten,

 

Soo drae als dit geschiet soo wort voor ons den tijt,

 

Want tweedracht in het lant dat is den grootsten strijt,

 

Lod.

 

Eerst moet men over al wel vast versekert wesen,

 

Prins.

 

De Staten van het lant versoecken myn in desen

3005

Te wesen toot haer hulp, sy sullen over al

 

Den hartogh tegen staen met kryghs-volck op de wal,

 

Ick sal haer nader noch myn raet en daet toe senden,

 

En winnen over al een leger Duytsche benden,

 

En hoope dat de tijt ons geeft een blyden dach,

3010

En dat ick 't Neerlans volck mach brengen uyt geklach,

Allegaer binnen.

Eerste bedryf.
Vijfde Uytkomst.

Den Hartogh vergadert met den ganschen Bloet-raet.

 

d' Alba.

 

Terwyl de liste vos gevlucht is buyten landen,

 

Soo is hy niet gerust, maer sterckt zyn oorloghs banden,

 

En wroet in 't ingewant van 't Luthriaen gebroet,

 

't Geen hem met lijf en Ziel gelijck een koningh groet,

3015

O! Willem van Nassouw had ick u hier gevangen,

 

Beneffens uwen Raet, 't vertrouw dat u verlangen

[p. 121]

 

Sou wesen na de doot, maer nu ghy sijt gevlucht,

 

Nu brouwt ghy overhoop al wat u boosheyt ducht,

 

Het volck treckt alles wech, en vluchten t' haerder wegen

3020

By duysenden alom, en niemant is hier tegen,

 

Dus sal ick een Placcaet in stellen door het Lant,

 

Dat die vertrecken wil de rechters valt in d' hant,

 

En sal sonder genae zyn lijf en goet verbeuren,

 

Vergas ghy sult terstont eenige willen keuren

3025

Gaen stellen op 't pampier, noch moet hier meer verhael,

 

Belast den Procureur en Fiscael Generael,

 

Dat hy 't proces opmaeckt van Eggemont en Horen,

 

't Heeft lang genoeg geduert myn krijgsvolk moet doorboren.

 

't Gewelt van Willems kracht, ick weet dien swyge vos

3030

Die loert om myn de voet te maecken zenuw los;

 

Oock moet myn krijghs-volck wegh in alle groote steden,

 

Om die al met gewelt te brengen onder vreden

 

Van 't Koninghs reyn gebiet en souvereyne kroon,

 

Soo maecken wy te met alom de paden schoon,

3035

Also moet Konings naem een schrick zyn voor dees landen,

 

Verg.

 

Zijn hoogheyt zy bekent dat alles is voorhanden,

 

Het Crimeneel Proces dat is door den Fiscael,

 

Volkomentlijck gereet ick spreeck uyt zyn verhael

 

Wanneer de Vorst maer spreeckt, 't geschiet na u begeeren,

 

Pagie.

3040

Sijn hoogheyt met verlof hier komt seer lammenteeren,

 

Een vrouw met droef gelaet 't versoeck is na 't verhael,

 

Of sy zyn hoogheyt eens mach spreecken op dees zael,

 

d' Alba.

 

Wat is het voor een vrouw,

 

Pagie.

 

Sy is my onbekent,

 

Barl.

3045

'k Vertrouw 't Sabina is,

 

d' Alba.

 

Versoeckt sy hier present

 

Te spreken in den Raet,

 

Pagie.

 

Sijn hoogheyt dat 's 't begeeren,

 

d'Alba.

 

Seght dat zy binnen komt,

Sabyna met acht Sonen en drie Dochters.

3050

Myn droefheyt kom ick keeren

 

Grootmachtigh vorst tot u, en valle voor u neer,

 

Met nat betraende wangh! versacht doch myn hartseer,

[p. 122]

 

Met goedertierentheyt, aenschouwt met mededogen,

 

Geeft doch myn droefheyt acht en myn betraende oogen,

3055

Insonderheyt doch nu, nu dat de saeck hoogh gaet!

 

't Staet alle in u hant by u en by u Raet,

 

Ghy kunt myn heer en man soo hy yet heeft bedreven,

 

In u beroemden Raet genadelijck vergeven,

 

Ey! weeght de sake doch soo nau niet in balans,

3060

Soo krijght ghy machtigh vorst hier door veel luyster glans,

 

Gedenckt heer aen den dienst die myn man soo veel Jaren,

 

Gedaen heeft hooge vorst, ey! wilt u doch bedaren,

 

Soo die niet helpen kan soo denckt om 't edel bloet,

 

Van my en van myn huys, u tooren doch versoet,

 

d' Alba.

3065

Gelooft my by den eet die ick noch korts te voren,

 

Eer ick uyt spaengien gingh heb heylighlijck gesworen,

 

Aen sijne Majesteyt, die sal ick soo ghy siet

 

Uytvoeren en doen recht Me-vrouw en anders niet;

 

Sybina.

 

Grootmachte vorst ey hoort myn jammerlijcke beden

3070

Het recht wort wel volbracht doch niet in volle leden,

 

Verschoont myn heer en Man dat hy het lijf ontdraeght,

 

En heeft hy straf Verdient soo doet dat u behaeght,

 

d' Alba.

 

Me-vrouw ghy hebt gedaen ick segh u men sal letten,

 

Dat hem goet recht geschiet en volgens Koninghs wetten,

3075

Soo dat ick na den last die 'k heb van mynen heer,

 

Sal rechten en doen recht moeyt my hier niet meer,

Sy staet op bitterlijck wenende en gaet binnen.

 

d' Alba.

 

Vergily doet myn last ontlast my van die quellen,

 

Wilt Eggemonts Proces soo datelijck in stellen,

 

Belast den Procureur Fiscael van desen nacht,

3080

Dat het wort morgen vroegh hier in den Raet gebracht.

Allegaer binnen.

[p. 123]

Eerste bedryf.
Seste Uytkomst.

Duc d' Alba met zyn Bloet-raet aen een Tafel, de Kinderen van Batenburgh beneffens Eggemont en Horen ontfangen haer Sententie present den Bisschop.

 

Den Procureur Generael spreeckt.

 

Uyt last sijns Majesteyts en Koninghlijcke wetten,

 

En recht verdiende recht, der misdaden te pletten,

 

Soo is wel nau gelet uyt last zijns hoogheyts mont,

 

Op Criemeneel proces van Horen en Egmont,

3085

Beneffens d' Edelen van Batenburgh hier neven,

 

Waer aen wy op dees tijt uytspraeck na waerde geven,

 

Hoe sy in 't Koninghs dienst, door hem tot ampt geset

 

Veracht hebben 't gebodt, en op geen wet gelet,

 

Daer sy in tegendeel de vreed moesten beminnen,

3090

So hebben sy omhelst de onrust met haer sinnen,

 

En boven dien gevoet 't gewelt van yder een,

 

Waer door het lant verviel ten proye van 't gemeen,

 

Soo dat sijn Majesteyt heeft droevigh moeten suchten,

 

Wanneer hy heeft gehoort die droevige geruchten,

3095

Van Kercken-rovery van Beelt-stormen en meer,

 

En niemant heeft belet dit quaet door tegenweer,

 

Maer boven dien gevoet al dese rebellye,

 

En met een ketters hooft en vremde heresye,

 

Requesten voortgebracht de Gouvernant gequelt,

3100

En 't Koninghlijck gebodt steedst achter rugh gestelt,

 

Soo dat zyn Majesteyt in gramschap was ontsteken,

 

En sent den hartogh hier om al dat quaet te wreken,

 

Soo 't mooghlijck was te doen; dus sijt ghy hier present,

 

Gevangen voor den Raet, alwaer u wort bekent

3105

Gemaeckt, dat alle die hier voor den Raet vertoonen

 

Die sullen door het swaert, sonder eenigh verschoonen

 

Gestraft worden ter doot, noch stemt den ganschen Raet,

 

De hoofden op een staeck tot spiegel van het quaet,

[p. 124]

 

Egm.

 

De doot is my geen doot, om dat 'k my heb gedragen

3110

Als een trouw onderdaen, maer efter moet ick vragen

 

Waer voor is 't dat ick sterf,

 

Hart.

 

Ghy sterft als een rebel,

 

Egm.

 

Dat heb ick noyt geweest,

 

Hart.

 

Hier help u geen appel,

 

Biss.

3115

Zyn hoogheyt en den Raet die moet gesegent wesen,

 

t'Wijl ghy op d' hooste trap in Neerlant zyt geresen,

 

Mits ghy representeert sijn groote Majesteyt,

 

Die gansch de werelt deur praelt in zyn heerlickheyt,

 

U dienaer groote Vorst die komt u hier begroeten,

3120

En valt gansch nederigh, ootmoedigh voor u voeten,

 

't Versoeck zyn hoogheyt hier nootsaeckelijck een bee,

 

Ick wensch de groote vorst my dese vrienschap dee,

 

Dat hy de Grave doch met al d' Edel gebooren,

 

Wou stellen vry en vranck in staet gelijck te vooren,

3125

Gebruyckt Barmhertigheyt voor straf in goede keur

 

U Excelentie krijght veel roem en glans hier deur,

 

Laet met medogentheyt het recht vermengelt wesen,

 

Soo wort ghy over al in dese daet gepresen,

 

d'Alba.

 

Heer Vader 't is u ampt 't geen dat ghy hebt gedaen,

3130

'k Neem van u heyligheyt ten goeden heel wel aen,

 

Ick heb hier in geen keur ick moet myn last verrichten,

 

Denckt dat myn Koninghs eer, myn eet my soo verplichten

 

Dat ick niet doen en kon, na u en na myn zin,

 

Dus 'k bid u hout u rust want ick geen meester bin,

3135

Fiscael 't is dan genoegh wilt voorts u recht uytvoeren,

 

't Krijghsvolck is al gereet men trommelt met Tamboeren,

 

Belast den Officier en rechters Crimineel,

 

Te passen op u woort,

Den Hartogh rijst op.

 

Fiscael.

 

Ick recht het recht-toneel.

Gordijnen toe.

[p. 125]

Vertooningh.

Alwaer eenige Edele leggen onder een swart kleet onthooft tegen het Sant, een ander verwaght den slagh 't welck den Scharp-rechter heffende dreyght te slaen, daer neffens staen noch 3 a 4 vande Baten-Burgers ontkleet, weenende over die wreede Sententy.

De Nijt staet achter de Fiscael met de voet op de Neck van.

 

de Vryheyt dewelcke spreeckt.

3140

Hier straelt het Edel bloet door wraeck lust onverbolgen,

 

Hier heerst de bitse Nijt, de trouheyt wort verkracht,

 

De boose Spaensche list, komt Nederlant vervolgen,

 

De deught raeckt onder voet als 't Beest te Roomen lacht,

 

Ellendigh Nederlant u Vryheyt leght verschoven,

3145

U Heeren zijn gevlucht de reste wort vermoort,

 

Het Moort-mes heerst by u 't gewelt drijft in u boven,

 

Eylaes het naer gesteen ver door de wolcken boort,

Gordijnen toe.

Eerste bedryf.
Sevende uytkomst.

Het Tonneel met Rouw behangen, daer staet een Tafel met een Kruys op; in 't midden van het Tonnel leght een hoop sant daer neffens een Doot-kist rontom met Soldaten beset, Egmont komt uyt vergeselschapt met den Cornel Iuliaen Romero en Capiteyn Salines met den Bisschop van Yperen al in den Rouw Gekleet.

 

Egmont.

 

Eylaes my arme Prins, dit voor u Loon verworven,

 

Ach! waer ick inden dienst des Konincks noch gestorven

3150

In 't open wijde velt ten dienste van het Lant,

 

Voor St. Quintijn of op de Grevelinghse strant,

[p. 126]

 

Maer! dit en helpt my niet, het is nu veel te spade,

 

Orangie! wijse Prins hoe wel bent ghy te rade,

 

Had ick u raedt gedaen dit waer my niet gebeurt,

3155

Maer lacy! 't is te laet ja 't wort te laet betreurt,

 

't Ellendigh na-berou kan niemants leet versoeten,

 

Dus moet ick met de doot ellendigh daer voor boeten,

 

Myn heer Romero seght is 'er dan geen gena,

 

Romero.

 

Mijn Heer weest dogh getroost u klagen komt te spa,

Gordijne toe.

Vertooningh.

Terwijl leght Egmont op syn knien, den Beul achter hem met een verheven swaert gereet om te slaen.
Gordijne open en weder toe.
Gordijnen op.

 

Egmont onder een swart kleet bedeckt, het Tonneel beste als vooren. Hoorn uyt.

3160

Leght gy daer Egmont door wraecklust gansch verbolgen

 

Hier is den Admerael die sal u daed-lijck volgen,

 

Had ghy der Princen raet gedaen en vast gelooft,

 

Ick waer uyt dit verdriet en ghy had noch u hooft,

 

Bissc.

 

Myn Heer 't is nu geen tijt dit mach u doch niet baten,

3165

Bereyt u tot der doot en wilt dit klagen laten,

 

Al 't geene dat geschiet doet u sijn Majesteyt,

 

Een Koningh dit vermach dus u ter doot bereyt,

 

Hoorn.

 

Myn doot is al bereyt eerwaerde Heer en Vader,

 

Als een trouw onderdaen maer niet als een verrader,

3170

De doot is my een erft door schult soo dat behoort,

 

Maer niet van Koninghs hant tot sulck een wrede moort,

Gordijne toe.

[p. 127]

Vertooningh.

Hoorn op syn Knien, de Beul gereet om te slaen.
Gordijne op.
De Hoofden op Pennen.
Gordijnen weder toe.
Alle toestel wegh behalven den Rouw, en 't Lichaem van Eggemont.

Eerste bedryf.
Achtste uytkomst.

Sybina met acht Soonen; en twee Dochteren; en een Kamenier al weenende uyt en klaeght.

 

Sybina.

 

Helaes! ick arme vrouw, is my dit soo beschooren

 

Van alle Eeuwigheyt, ben ick hier toe geboren,

 

Moet my ellende Vrouw, dit vallen indenschoot

3175

Dat myne Heer en man sterft een verraders doot,

 

Ach! kind'ren treurt met my, de gront moet hem bewegen

 

Daer 't moortmes door een schelm heeft sulk een slag geslegen

 

En spouwen vier en vlam, braeckt uyt dat Edel bloet

 

Dat uwe swarte romp daer mee niet wert gevoet,

3180

Waer ben ick arme vrouw, waer dwaelen myn gedachten,

 

Een dagh dunckt my een Jaer nog drimael meer de nachten,

 

Dan is mijn losse breyn ontseenut van verstant,³¹⁸²

 

Daer strijckt een groot gedruys voorby mijn Ledekant,

Gaet wat sitten met de hant onder 't hooft.
Rijst schielick op in raserny.

 

Daer! daer! komt snelle drift daer komen soete winde,

3185

Ick ga na 't Ledekant 'k sal Eggemont daer vinde,

 

Daer komt hy! Eggemont, hoor, Eggemont, waer heen,

 

Kamenier.

 

Me-vrou hoe raest ghy dus ick bid u weest te vreen,

3182 Brontekst: ontseennt

[p. 128]

 

Hoe sijt ghy dus verbaest, het hair hanght in u oogen,

 

Me-vrouw ey sit wat neer,

 

Sabijna.

3190

Ick sie ick ben bedroogen,

 

Waer heb ick dan geweest,

Poseert wat.
Valt weer in rasernye.

 

Sabijna.

 

Sie daer! daer komt hy aen,

 

Kamenier.

 

Bedaert u doch Me-vrouw

 

Sabijna.

 

Hy roept ey laet myn gaen,

3195

Sabina, Sabina, ick hoort 't is verd' van hier,

 

Al weer aen Sabina wat is 't dan voor getier,

 

Iannette hoort ghy 't niet,

 

Kamenier.

 

Me-vrouw 't zyn Fantazye,

 

Het geen U wyse Breyn op dees tyt komt bestrye,

 

Sabina.

3200

He latie Eggemont,

Sy Licht het kleet op.

 

U disperate Vrouw,

 

Die sit nu naer U doot in dees ellend' en rouw,

 

Ick doe noch alle vlyt dat ghy myn leet mocht weten,

 

Hoort ghy 't niet Eggemont hebt ghy 't verdriet vergeten,

3205

Siet ghy myn rouw niet aen, seght Eggemont ey spreeckt,

 

Siet ghy niet Eggemont hoe 't water uyt myn leeckt,

 

Sijt ghy dan blint en doof, waerom my niet bejegent,

 

Voelt ghy myn traenen niet dat op u Lichaem regent,

 

Soon.

 

Ey Moeder klaeght niet meer ghy raest in u verstant,

3210

Wat is 't voor raserny, dat u omvoeret, want

 

Myn Vader is verhuyst en rust in 't eeuwigh leven,

 

Sabina.

 

Moet ick myn eeuwigh dan in desen rou begeven,

 

Mach ick niet sijn bedroeft over u Vaders doot,

 

Mach ick myn traenen niet uyt parssen in dees noot,

3215

Komt Treurt dan allegaer, komt wilt u rouw beklagen,

 

Ey weent dan Soonen acht, over u Vaders dagen,

 

Treurt Dochters alle drie, Treurt over uwen heer,

 

Treurt alles dan met my, ick treur noch drimael meer,

 

Vergaert u traenen doch tot vlietent water plasse,

3220

En wilt u Vaders bloet met my in traenen wasse,

 

Komt hier dan allegaer, valt voor sijn Lichaem neer,

 

En laet u traenen sijn tot voetsel van myn seer,

[p. 129]

Gaen om de Kist leggen.

 

Soo Soonen so perst uyt, so Dochters laet nu vlieten,

 

Iannette treurt met ons wiens silte trane schieten,

3225

Dat Eggemont schier dryft in rouw met rouwe klacht,

 

Vaert wel dan Eggemont vaert wel met goede nacht.

Gordynen toe.