Over-Ysselsche sangen en dichten

In nobilissimam Victoriam navalem Petri Heynii. Epigramma.^*

Aurea qui donas magnis Heroïbus unus

Vellera, Rex, vellus, magna tuere tuum.

Insidiatur ei Belgarum audacia gentis,

Trajicit & ditem crebra carina Peru.⁴

Si capiat, qui fulva soles dare vellera solus,

Cogeris donis vilior esse tuis.

Namque brevi, auriferae spoliatus munere terrae,

Non nisi lanigerae vellus habebis ovis.

Adr. Hofferi.

I.
'Ω τοῖς θέραψι χρυσέου κρίου πόκον
Νέμων Φίλιππε, σῶζέ σου τὸ κώδιον.¹⁰
'Ιδ' ὡς ἰήσων δεύτερος τύπτων ἅλα¹¹
Στεῦται τοσούτου κτήματος σ᾽ ἀποστερεῖν
Οὐ κολχίδος τέκνησι ϕαρμακευτρίας¹³
'Ατὰρ βίηϕι καὶ χερῶν εὐτολμία¹⁴
Βαβαὶ, τί πάσχεις; εἰρίων τόσην δράκα¹⁵
'Εκεῖνος ἐκτέτιλκεν, ὡς, ἂν, ὕστερον
Θεοῦ ἕκητι ἐμβάλη τοῖς κύμασι,
Τὸ χρυσόμαλλον εἰκότως ἡμῖν λίποις
Αὐτὸς σκεπασθεὶς οἰὸς εὐτελεῖ νάκη.

II.
O de la toison d' or grand donneur & grand maistre
Philippes, ta toison en seurté t' en va mettre,²¹

* In nobilissimam Victoriam navalem Petri Heynii: ‘op de schitterende overwinning ter zee van Piet Hein’. Bedoeld wordt de verovering der Spaansche Zilvervloot in September 1628. Adr. Hofferus, een neef van Cats en behoorende tot diens school, had aan dit feit het Latijnsche epigram gewijd, waarvan Revius in het Grieksch, Fransch en Nederlandsch een vrije vertaling geeft. Toen Hofferus in 1635 zijn ‘Nederduytsche Poemata’ uitgaf, nam hij bij zijn eigen vers ook de drie vertalingen op. - Een verklaring van zin en inhoud geef ik alleen bij het Nederlandsche vers, voor de andere bepaal ik mij tot enkele aanteekeningen bij de voornaamste woord- en vertaalmoeilijkheden.

4 constructie: et (in) ditem Peru trajicit crebra carina; ΜΙ'ΜΗΣΙΣ: navolging.

10 κώδιον = κῴδιον.

11 ἰήσων = 'Ἰάσων.

13 τέκνησι = τέχναις; ϕαρμακεύτρια: giftmengster, toovenares.

14 βίηϕι = βίηϕι, βία.

15 τόσην: Revius neemt δράξ hier vrouwelijk; δράξ: handvol.

21 seurté: sûreté.

[p. 72]

 

Puis qu'un aultre Iason va traverser la mer

 

Qui d'un si beau thresor tasche te despoüiller²³

 

Non te charmant les yeux par l'infame sorciere,

25

Mais au champ azuré desployant sa baniere.

 

Il a la riche peau desia si bien pelé,

 

Que, si un coup pareil encor y soit donné,

 

A nous seras contraint la quitter, & a peine²⁸

 

Auras pour te couvrir une toison de laine.

 

 

 

III.

30

Ghy die het gouden vlies geeft aen u trouwe knechten³⁰

 

Philippe, wacht u vlies, en wilter doch voor vechten.³¹

 

Een tweeden Jason hem begeven heeft ter zee,

 

En tracht, niet door de list en consten van Medé^32-33

 

Maer rustich voor de vuyst dit cleynoot te vercrijgen.³⁴

35

Sijn naem is Pieter Heyn, wat hoeftmense te swijgen?

 

Hy heeft u dese vacht soo rouwelijck gepluckt,³⁶

 

Dat, soo hem andermael de cansse wel geluckt,

 

Ghy wel het gouden vlies moocht geven aende Staten

 

En met het wollen vlies u vergenoegen laten.³⁹

23 tasche: tâche.

28 seras contraint la quitter: tu seras contraint de la quitter.

30 het gouden vlies: de Orde van het Gulden Vlies, in 1430 door Philips den Goede ingesteld.

31 Philippe: koning Filips IV van Spanje (1621-1665); wacht u vlies: let op uw vlies. Met het gulden vlies (= de gouden vacht) van den Spaanschen koning worden de schatten van de Amerikaansche goudlanden bedoeld, waarvan de zilvervloten jaarlijks een deel naar Spanje brachten.

32-33 Jason en zijn makkers (de Argonauten) voeren uit Griekenland naar Kolchis om de gouden rammevacht te halen, die daar door een draak werd bewaakt. Met de hulp der koningsdochter en toovenares Medea, wier liefde hij had gewonnen, wist Jason inderdaad zijn doel te bereiken.

34 rustich voor de vuyst: flinkweg en zonder omwegen.

36 rouwelijck: ruw, flink.

39 het wollen vlies: een doodgewone en dus waardelooze schapevacht.

In nobilissimam Victoriam enz., 23. A heeft: de despoüiller, wat in de ‘Druck-fauten’ verbeterd wordt.