Genker spreekwoorden, gezegden en uitdrukkingen deel 2

[p. 2]

[Genker spreekwoorden, gezegden en uitdrukkingen deel 2]

376.	Mèt Lichtmis dabben de hinnen het stoeëksel out de hègge. Dan is de lente in het zicht.
377.	De pap vilt èn d'asse. Dat draait op niets uit.
378.	Vrijdigswèèr ès zondigswèèr. Dat zegt de duivenmelker.
379.	Zoe lómper as e kijke zonner kop.
380.	As te 'ne boer èn z'n klómpe pist, dan driehgt het nemie op. Als ge ene boer iets in de weg legt, dan vergeet hij het niet meer.
381.	Dèè gee kód èn hit, hit ooch gee goed èn.
382.	Es het 'ne rijke och ès het 'nen aerme, dèè èn de hèl kèmt kan zich waerme. Uit de ‘wilde vespers’.
383.	Ich goon op m' ne règ stoeën. Ik ga slapen, ik ga liggen.
384.	'n Vliegende krae hit mier as 'n zittende.
385.	Zit de krae mèt Kèrsmis èn de klie, dan zit ze mèt Posen èn de snie.
386.	- Kiehk ins wat 'n fèl vro! - Goed van poeten en oere!
387.	De lij maoke van 'ne vieëst 'nen donnerslaog. Ze overdrijven.
388.	Bèèter kleen beginnen en groet nolótten as groet beginnen en kleen nolótte.
389.	Dèè deet wei z'n geboere, dèè hit wei z'n geboere.
390.	De stómste boer wint dèk nog de dikste èèrappel.
391.	Dich moes 'nen anere z'n aerte nie pole. Stel u niet in de plaats van een ander.
392.	Baerg op, ho mich nie, baerg aof, jaog mich nie, op gelijke wèèg, spaor mich nie, èn de stal, vergèèt mich nie. Dat zegt het paard tegen de voerman.
393.	Wècht, de vrigmès kèmt dich onner de hoemès out. Het onderkleed steekt onder het bovenkleed uit.
394.	- Kons dich Engels kalle? - Joeëwe, ich pak 'nen heten èèrappel ènne mond en dan geet het van'leen.
395.	Dat ès èn z'n kaort. Dat is naar zijn zin.
396.	Hèè leept er mèt de klómpen doer. Hij overdrijft in zijn doen.
397.	Dèè wèrkt wei e pèèrd moet ooch èète wei e pèèrd.
398.	Wat goed ès moes te goed lótte.

[p. 3]

399.	Lank en smaol steet mer kaol, kort en dik ès nie gesjik. De middelmót siert de strót.
400.	A gebrijken èn ieren hagen ès geen teken van aermoei.
401.	Goei geeste koeëmen terèg. Dat zegt degene die weeral op bezoek komt.
402.	Stop, sjofeur, medam hit pis. Bestuurder, even stoppen.
403.	Smaatbieske, lang mich smaat, aners ho ich tich doed. Dat zegden vroeger de kinderen, terwijl ze een onze-lieve-vrouwebeestje over de hand lieten lopen en verlangden dat het wat achterliet. Die afscheiding gelijkt op smout. Het is een natuurlijk afweermiddel.
404.	Van wèrke goeën de bèste pèèrd kepot.
405.	De pestoer zèègent zich zelf het ierste. Hij zorgt eerst voor zich zelf.
406.	Hèè kalt wei 'nen avvekót.
407.	Hèè wèrkt op de zwarte wènning. (In een koolmijn).
408.	Hèè hit er handspieël mèt. Hij is er handig mee.
409.	Dat ès mich èève zaolig. Dat is me gelijk, om het even.
410.	As 'ne boer 'n hin slacht, dan ès de boer zik och de hin.
411.	De moerep begint te stoete. Dat zegt men, als men ziet dat een opgroeiend meisje vormen krijgt.
412.	Dèè hit hoor wei 'ne wèèrwolf. Zo onverzorgd, zo ongekamd.
413.	Hèè hit e lèève wei 'ne prins èn'n èèrappelekoul.
414.	Hèè maokt dich wijs dat Oze-Lieven-Hier èn 'ne kiehrzeboom zit. Het onmogelijke maakt hij u wijs.
415.	- Wat hèbs te do? - Van alles! - Van alles, da's hinnestront!
416.	Hèè kan z'ne kop nie lègge. Hij kan niet toegeven.
417.	Zoe de zak, zoe het zoodgoed. De afkomst blijft zichtbaar.
418.	De moes het nie aon 't klokzeel hange. Ge moet het niet aan iedereen verkondigen.
419.	Gee bèèter vrinds je as z'n ege mindsje.
420.	Hèè speelde do fijn gaore. Hij legde het fijn aan boord.
421.	As de mèggen èn jannewaori zwaerme, dan moes te èn miert d'n oere waerme.

[p. 4]

422.	Een raadsel: Onnerhalf half ee en nog half half ee? Dat is een gans ei.
423.	Dat ès de kop nog nie aof. Dat is nog niet zo veel. Dat is nog niet zo erg.
424.	Liehver de bouëk riskeren as de pap lótte stoeën.
425.	Mèt Sint-Pieter en Sint-Polis rijpt het koeren daog en nacht. Op 29 juni.
426.	'n Dómplocht ès de moeier van alle wèèr. Na nevel en mist kan elk soort weer komen.
427.	Hèè trèkt z'n streng. Hij werkt door, hij trekt zijn plan.
428.	Hèè sloehg alles kort en kleen. Kapot.
429.	Hèè leept do 'ne paod out. Zo dikwijls komt hij daar.
430.	- Bèèr hit al veel hoor verloere. - Joeëwe, dèè hit al 'n glaoze pan gestoeëke.
431.	Ze zag het him ongewasse. Ze zei het hem brutaal, zonder een blad voor de mond te nemen.
432.	Miertse zon en prilse wènd maoke menig broun kènd. Maart en april brengen zon en wind en meteen de bruine huidskleur.
433.	Gemaok voort nie.
434.	Dat ès nie sprèèkes wèèrd.
435.	Dèè de geboere wilt krete, moet douven hagen en gete. De duiven vernielen de nok van het strodak, de geiten eten de bladeren van de scheidingshaag en de schors van de fruitbomen.
436.	De hoegs nie te sjrabben och te dabben, ich moet er 't mijnt ooch van habben (hebben). Uit de ‘wilde vespers’.
437.	Aon de plaoie van de dier. Vlak bij.
438.	Dei 't kortste bij de kèrk woene, koeëme dèk nog te laot.
439.	'ne Goeie boer moet aad hoei en aad geld ieëverhage.
440.	Zoe lómper as e kijke zonner kop.
441.	- Kèns dich dij Frans? - Joeëwe, meh Frans kènt mich nie. Bedoeld: de Franse taal en de persoon Frans.
442.	Do ès gene klómp och nèèn hèè pitst èèriges. Niets is volmaakt.

[p. 5]

443.	Heidewietska, zoe hèt m'n geet en ze sjit boe ze steet. Een zangrijmpje.
444.	- Zjang kalt nie veel. - Nèèje, alle drij wèèke maer ee woerd en dan trèkt het nog nèèriges op.
445.	Spekske rijken en briedsje bijte. Dat zei men vroeger aan de kinderen. Spek mocht niet zo maar gegeten worden, doch met voldoende brood. Daarom tussendoor al eens: aan het spek ruiken en aan het brood bijten.
446.	Hèè wèrkt op den daog. Op de bovengrond van een steenkoolmijn.
447.	Kènner en zaotlep hèmmen appaorte èngelbewaorders.
448.	Hèè hoden him op z'ne verdoemenis. Hij sloeg hem op zijn (verwenst) lijf.
449.	Hèè speelde z'n moul aof. Hij had het hoge woord.
450.	Hèè zoehg geen lèèvetige ziel. Hij zag niemand.
451.	Hei hèlpt gee gebèèd, hei moet de zeekton koeëme. Dat zei men vroeger, wanneer men met de kruisprocessie voorbij een perceel slechte veldvruchten kwam. Humor bij het gebed.
452.	Mer moet nie van twellef eer dertien kijke willen hèmme.
453.	Het groetste leed ès wat mer zich zelf aondeet.
454.	As ze koeëme, dan koeëme ze nie. En as ze nie koeëme, dan koeëme ze waol. Komen de mussen, dan komen de erwten (die gezaaid zijn) niet uit. Als de mussen niet komen, dan komen de erwten wel uit.
455.	- Goot der al eweg? - Joeëwe. - Meh gèè hèbt nog gee naot och gèè driehg gehad!
456.	Hèè leept wei 'ne bèèdelaer. Zo onverzorgd van kleding.
457.	De na treffen doeën zich ooch vier. Toevallen komen ook voor.
458.	't Gelèk ès met de degeniete. Deugnieten hebben vaak ook nog geluk.
459.	De villo steet op z'n zokke. De fiets staat er met platte banden.
460.	- Wei ès het? - Maoger en gezond! ( En frèète wei 'ne sjópshond!)
461.	Den appel smaokt no de boom.

[p. 6]

462.	Van boe de wènd kèmt op Poosmoondig, van do kèmt er den dèksten tijd van 't joor.
463.	Het geet vier geen kouw. De inzet is geen koe. Het heeft weinig belang.
464.	Do ziehs te God och goeie mins. Daar ziet ge niemand.
465.	Ze zijn getród voor tieëge voor. Ze zijn getrouwd zo, dat hun goederen aan mekaar grenzen, dus zo, dat het samen één groot goed wordt.
466.	- Goeie mèèrige. - Dèè niks hit moet zèèrige.
467.	Kènner: kleen pètsjes mèt groete oere. Ze horen alles.
468.	Meester, ich kóm óch bedanke vier het zitten op de banke, vier het lèèzen èn de bók, vier het stoeën èn den hók, vier de slèèg op m'ne règ. Gèè ziet mich noets nemie trèg. Wie vroeger op 14-jarige leeftijd de school mocht verlaten, zei dit tegen de andere leerlingen, terwijl het bedoeld was voor de meester (of juffrouw), tegen wie dat natuurlijk niemand durfde zeggen.
469.	Hèè zat him de praom op. Hij toomde hem in.
470.	Het waos ofwant se mich mèt e hoot tieëge de kop hoden. Zo verstomd, zo verbouwereerd was ik.
471.	Nie te laot en nie te zaot! Waarschuwing aan degenen die op stap gaan.
472.	Ze haolden him de pieringe out de naos. Ze ondervroegen hem flink.
473.	Do stroë ze de vaerke mèt. Daarvan is er genoeg, daarvan is er overvloed.
474.	Zèt 'ne kwakvors op 'ne stoel, hèè sprinkt terèg ènne poel. Ook de handelwijze van een mens verandert (vaak) niet.
475.	Ieëzels, nieët en kwieëzels moete geslaoge wèère. Ezels worden geslagen om ze vooruit te krijgen, noten om ze van de boom te hebben en kwezels om ze het zwijgen op te leggen.
476.	Hèè liep 'm im. Hij kwam te laat; hij kwam voor niets.
477.	- 't Es mer slappe koffie. - Joeëwe, doe ziehs te Mesticht doer! Maastricht, d.w.z. het merk van het aardewerk (Sfinx).

[p. 7]

478.	Dèè gouw ès mèt de taan, ès ooch gouw mèt de haan. Rap aan het eten en ook rap aan het werk.
479.	Slaog hagen och nèèn van den dèn aof! Bij het dorsen met de vlegel op de dorsvloer. Ook figuurlijk, bij eten en drinken.
480.	- De dier touw! Het trèkt! - Van den trèk moes te lèève!
481.	Sint-Tieënes ès 'nen ijsmèèker och 'nen ijsbrèèker. Sint-Antonius, 17 januari.
482.	Mèt Pose moes te slóppe goeën as te de trèève nog kons tèlle. Zo vroeg, dat ge vanuit bed de dwarsbalkjes (de trèève) van de zoldering nog kunt tellen, dus vóór het donker wordt.
483.	Dat hèlpt tieëgen de mijs, zag de boer, en hèè stoeëkde de sjier aof.
484.	Mèt Gènk-kèèrmis wèèren de vliege geslacht. En èn Dilsen opgèète. Op zondag vóór Sint-Martinus (11 november) is het kermis in Genk en de volgende zondag in Dilsen. Het is dan al koud voor de vliegen. Spottend zegt men: In Dilsen eet men dan krentenbrood met vliegen in.
485.	Hèè zag gee gebenedijd woerd. Hij zei geen enkel woord.
486.	Ich zal ze pertrèt waol ins maoke. Ik zak hem eens beschrijven.
487.	Ze trèkken him doer de stront. Ze vertellen slechte dingen of leugens van hem.
488.	Do koem er op 'n kaol kèèrmis. Daar kwam hij mis. Daar was het een povere ontvangst.
489.	Do wol ich mijske zijn. Om te horen wat ze zeggen.
490.	Hèè ès gouw op ze pèèrdsje. Hij is opvliegend van karakter.
491.	- Heh? - Wablief zit menier pestoer.
492.	- Heh? - Zoe vlókke de vaerke.
493.	Stèèk him èn è koeët boe het dijster ès. Lang him 'ne knoeëk boe niks aon en ès. Uit de ‘wilde vespers’.
494.	De slechtste kouw wint maer ins.
495.	Hèè steet wei 'n hoot. Zo vast.
496.	Dèè zit zoe vol kód as 'ne bok vol kieëtele.
497.	As te viels das te gees valle, moes te dich daollègge.
498.	Boe niks ès, do woenen ooch geen lij.
499.	Mèt vroge misdeet mer nie.

[p. 8]

500.	As één kouw de start oplicht, dan sjijte ze allemool.
501.	As de haone kraeë, dan kèmt er rèègen och het wierd goed wèèr. Vanzelfsprekend.
502.	- Wat? - Oos kouw sjit mier as oos kat!
503.	Boutelocht hingert. Buitenlucht (werk op het veld) geeft eetlust.
504.	'ne Boer kan vier zaoke gelijk doeën: op 't hijske zitte, de pijp roke, hinne lokke en broed brokke.
505.	Sjoen speelkes doeren nie lang.
506.	Krijg der het gedeeld? Wordt ge het eens onder elkaar?
507.	Dèè wèt maer de hèllicht van het sjoen wèèr.
508.	Wèrken dat dijn sjèp roed steet.
509.	- Es dat groet? - Nèèje. As ich mijn klómpen out doen, sprèng ich er ieëver hieëne.
510.	Persjónkel, om acht oeren dónkel. Op 1 augustus.
511.	As het koeren langer wèst as de man, heept het èn de sjier maer nie èn de wan.
512.	Hèè stikt èn gee goed vel. Hij heeft (waarschijnlijk) een ongeneeslijke ziekte.
513.	Bèè dich waol èn den noed, maer stèèk out 'ne poet!
514.	Dèè geen peme hit, hit ooch gee land. Peme, kweek: een taai grasachtig onkruid, dat de gewassen verdrukt in de groei.
515.	As de haone kraeë, zal het wèèr draeë.
516.	E lewaet dat hieren en zien vergeet.
517.	Mèt dèè ès geen hous te hagen. Met die is niet te leven; met die kan men zich niet verstaan.
518.	Dèè op het wèèr lèt en op aner minsen hin wijver, dèè doeëgt nie.
519.	'ne kaon koeren ès èèten en e spierke stroei ès mèst en 'nen halve sent ès geld. Alles, ook het kleine, heeft waarde.
520.	Waoter ès 'n kleen weeld, meh 'ne groete noed.
521.	't Es genen ieëzel dèè iet nie kan, 't ès 'nen ieëzel dèè iet nie liere wilt.
522.	- Gee nouwts? - Nèèje. - Gee nouwts ès goed nouwts.
523.	Trèkt gèè maer, ich zal waol keime.
524.	Hèè ès do hier en meester. Hij is daar de baas.
525.	Do hèm ich kaad och waerm aon.

[p. 9]

526.	Goei gee broed eweg. Stèèk Oze-Lieven-Hier nie d'ogen out.
527.	Tot een van dees daog. Tot ziens, tot weldra.
528.	Ich maog doed vallen as het nie woer ès. Zo zeker is dat.
529.	Do krijgs te aerm zin van. Dat is vervelend. Daarvan wordt ge moedeloos.
530.	Ze konne zich de hand lange. Ze zijn van dezelfde aard, van dezelfde gezindheid.
531.	Dèè hit do veel èn de mèllek te brokke. Die heeft daar veel te zeggen.
532.	Zoe zijn ver nie getród. Zo zijn we niet overeen gekomen. Met die handelwijze ben ik niet akkoord.
533.	Ich kan him nie ziehn och lichte. Ik moet hem niet hebben.
534.	Do ès nog wat onnerwèège. Daar is nog wat op komst (een geboorte).
535.	En dèè jóng zit kevie. In die jongen zit leven.
536.	Dèè ès no het pieringeland. Die is dood.
537.	Doed goeën ès niks, maer do wiers te zoe stijf van.
538.	- Hei, seh, hèbs ten ene kók! - Da's bèèter as e pak slèèg.
539.	Alle hoot ès geen timmerhoot. Niet alles is geschikt. Niet iedereen komt in aanmerking.
540.	Hèè die him dat aon de hand.
541.	Maok dat de kat wijs. Ik geloof u niet.
542.	De moes him nie alles aon z'n naos hange. Ge moet hem niet alles vertellen.
543.	Hèè ès keps. Hij heeft geen geld meer. Hij heeft niets meer.
544.	Wat e leed, wat e leed, dat de geet nie steet, dat de bok nie sprinkt en dat de gèrm nie wint. Uit de ‘wilde vespers’.
545.	- Es het zwoer? - Joeëwe, veel zwoerder as m'ne portemenee.
546.	Ich kan nemie krómp och recht. Ik kan niet meer op of neer.
547.	Hèè pèkt het vlees mèt z'n vijf geboeie. Met de vijf vingers van een hand.
548.	Dit en dat en douzend ès geen een. Altijd wat te zeggen.

[p. 10]

549.	Dèè ès onner zich out. Die is bijdehands.
550.	Dèè ès nog geen stamp onner zijn kont wèèrd.
551.	Aon z'n ege kènt mer den hiele wèèreld.
552.	Het bekt him nie. Hij lust dat niet.
553.	- Miehg? - Ich viel m'n knieëk nemie.
554.	Dat moet ich him nogèève. Dat moet ik van hem zeggen.
555.	Hèè speelt op z'ne poet.
556.	Hèè hót op den hèngel. Hij klopt op tafel; hij zet zijn vraag kracht bij.
557.	Het deet 'nen os nog goed as er nèèven 'n kouw steet.
558.	Mer kan wat mètmaoken ier mer paot ès. Eer men grootmoeder is.
559.	Dèè ès zoe lómper as het pèèrd van Kristus en dat waos 'nen ieëzel.
560.	Dèè ès rouw aon de kal.
561.	Stijten en èn de brók sjijten ès geen kinst.
562.	Iedere mins hit z'n fèèle.
563.	Dèè lekt de zoon van de mèllek. Die wil het beste hebben.
564.	- Weinie kèms te mich helpe? - En het joor één, as den ijl op de preekstoel steet. Dit is een verwijzing naar het jaar 1801 uit de Franse Tijd, het laatste jaar dat de kerken gesloten bleven voor de eredienst en de uil dus op de preekstoel kon zitten. In deze uitdrukking bedoelt men: nooit. Men hoopte dat het nooit meer zou zijn zoals in 1801.
565.	Hèè ès gebloeëze.
566.	Jóngen aoren no hinne pieëtere, vrolie no hin paot.
567.	Lómper geboeren en niks bijgelierd.
568.	Zoelang ze ieëver mich kallen, èète ze nie van mich.
569.	- Da's 'n strouse vro! - Dei hit been wei weepole!
570.	Mèt Gènker kèèrmis moet mer aon de nouw èèrappel zijn. Dit is begin juli (zondag na 2 juli).
571.	Dèè gieft z'ne goeie ród eweg.
572.	- Zjang ès hees. - Hèè hit 'ne kwakvors èn de kèèl.
573.	Gelijk op den dijk. Bij het kaarten, als de stand gelijk is.
574.	Doet de dier touw. Do kèmt de zoeëmer nie doer bènne.
575.	Ze lijsteren op het ierste woerd.

[p. 11]

576.	Hèè goeëf taol och teken. Hij gaf taal noch teken; hij leek wel dood.
577.	Hèè krieëg er dichtig van de gèèrd. Hij kreeg flink slagen (van de stok).
578.	Ze smierden him dat op ze broed. Ze zegden hem dat brutaal. Ze wierpen hem dat voor de voeten.
579.	Dat ès mèt de rèèk bijeen gesjaard. Dat past niet bij mekaar.
580.	Gelijk vie lekt zich. Soort zoekt soort.
581.	Brèèk mich den nak, dan vèl ich dich de zak. Dat zegt de haver in het voorjaar. Het is goed dat opschietende haver nog geweld wordt.
582.	Ze hangen aoneen. Ze zijn aan 't vechten.
583.	Dich bès e kalf van Mozes. Ge zijt een domme, gekke man (of jongen).
584.	Dat ès opgemaokt menneke. Dat is opgemaakt spel.
585.	- Dei goeën nie wijd. - Nèèje, nie wijer as de hinne lope.
586.	Niestend: - Hadsjie!
-	God zèègent dich! Mèt honnerd douzend frang en èève veel kleegeld.
587.	Do hit er wil van gehad. Van dat ding heeft hij veel plezier, veel gebruik gehad.
588.	Hèè ès wier op z'n stekker. Hij is weer gezond, weer te been.
589.	Do hit hèè gene voeëgel mèt aofgesjoeëte. Daarmee heeft hij niets bereikt.
590.	Slech getijg, slech waerk.
591.	Hèè ès bij de bak. Hij staat gauw klaar om wat te krijgen.
592.	Hèè ès bènnen... as er de dier touw deet. Hij is binnen (rijk geworden), als hij de deur dicht doet. Geen echte, maar vermeende rijkdom.
593.	Hèè maokde zich kód vier 'ne niks. Hij maakte zich kwaad voor een kleinigheid.
594.	Hèè liep him ènne moul. Hij ontmoette hem heel onverwacht.
595.	Dèè hit z'n èèrappel nie out. Van iemand die gaten in de kousen had - en dat kon met zien als hij klompen aan had - werd dat gezegd.
596.	Do hit er kaad och warm aon. Daar heeft hij niets aan.

[p. 12]

597.	As het spek aof ès, hinkt de wis. Vroeger doorreeg men een zijde spek met een wilgewis en daaraan werd die opgehangen aan de zoldering. Was het spek af, dan hing nog alleen de wis. Dit komt uit de ‘wilde vespers’, humorvolle nabootsingen van de Latijnse zangen van de koster in de kerk.
598.	Dèè hit geen zittende vot.
599.	As de zwèlverkes liehg vliege, kèmt er aner wèèr.
600.	Vier op de kènner te lètte moes te ogen hèmme mèt stert.
601.	Do sjiert er z'n brók aon. Dat brengt verlies mee.
602.	De bók ès imgedraoge. Vroeger werd in de kerk het misboek door de misdienaar van de ene zijde van het altaar naar de andere gedragen, wanneer een lezing voorbij was. De betekenis: Ge komt te laat.
603.	- 't Doert lang! - Joeëwe, op dèèn tijd hit een kouw gekalft en wier oppernouw gewonne.
604.	Dat geet no de kont tou. Dat gaat teniet.
605.	Hèè wèrkt gene slaog. Hij doet niets.
606.	Do kèns dich zoe veel van as 'n kouw van saffraon èète. Daar kent ge niets van.
607.	Hèè hit nieët geslaoge. Hij heeft noten geslagen; hij is goed bedeeld geworden.
608.	Hèè hit geld wei drek. Zo veel.
609.	't Geet him aon één oer èn en aon d'aner wier out. Hij luistert niet, hij geeft geen aandacht.
610.	Da's 'nen ieëzel. Dè moes te wèègen en wijze.
611.	Dèè ès nie op z'ne mond gevalle.
612.	Hèè speelt mètte kop. Hij is koppig.
613.	Hèè goeëf z'n oge de kost. Hij keek goed.
614.	Dich moogs nie bouten de sjraom goeën. Ge moet binnen de perken blijven.
615.	Do stèèke ze dich 'n sja vier. Dat verhinderen ze u.
616.	Oos-Lievenhier wècht lang, meh hèè straft strang.
617.	Dèè kiehrzen aon 't plèkken ès moet flete. Dan is men zeker dat hij de kersen niet zelf opeet .
618.	Do kraet genen haon no.

[p. 13]

619.	Dèè trèkt de streng nie ieëver. Die werkt niet zo hard.
620.	'nen Aë bok hit ooch nog gèèn e griehn blèèdsje.
621.	- Pater noster... - De koster sjit moster(d). Uit de ‘wilde vespers’.
622.	Da's e sjiens man. Die is niet heel wijs; die vertelt gekke dingen.
623.	'n Geslaoge oer. Een gans uur.
624.	- 't Es hei driehg. - Heij zo het zoe dèk moete rèègenen as het maeret ès èn Mestricht.
625.	Ze haolden him achter 't zieëf out. Gedaan met wachten. Vroeger kon een vogelvanger geduldig wachten aan het touw om de klaargespannen zeef te doen neervallen voor de vangst.
626.	Elk op z'nen toer ès nie te dèk.
627.	Hèè wiert zich wei 'nen diehvel èn e wijwaotersvaot.
628.	Dèè ès kort van stof. Die is korzelig en kwaad; die zegt weinig.
629.	Dat ès op 't hippe. Dat is op het laatste ogenblik.
630.	Mijn aermoei ès nie aerg, meh ze hilt aon.
631.	Kiehk out d'n koeëter! Kijk uit uw ogen.
632.	Dèè ès kort gebonne. Die is kwaad, lastig.
633.	Do moet ich nog ins op slóppe. Dat vraagt nog bedenktijd.
634.	Lót de poehs maer pisse. Laat maar geworden.
635.	Ich hèm hous, diehvel och doed. Ik heb niets.
636.	Ich hèm geld, diehvel och doed.
637.	Wat vier kiel hèbs dich geplant? Welke kolen hebt gij geplant? Welk werk hebt gij gedaan?
638.	Ze zijn den diehvel te plat. Ze zijn handig, vindingrijk. Ze zijn de duivel te slim.
639.	Hèè pakde zich bijeen. Hij maakte zich klaar en vertrok.
640.	Hèè ès de koojen doer. Hij is de kwade, de moeilijke tijd voorbij.
641.	Hèè vilt van z'ne klot. Hij valt in bezwijming.

[p. 14]

642.	Hèè ès gelaoië wei 'ne moulieëzel. Hij is zwaar beladen.
643.	Het kènd begos aon te trèkke. Het kind begon te wenen.
644.	Hèè zieht er maer snips out. Hij ziet er maar bleekjes uit.
645.	Hèè geet er mèt de grove borstel doer. Hij gebruikt harde middelen of maatregelen.
646.	Doehg de dier touw. Och bès te ènne kèrk geboere?
647.	- Do vilt mich me kleegeld. - De moes nie zaeë; het kèmt èèl nie out.
648.	Dèè sliehgt wat èn z'ne gieles. Die eet zeer veel.
649.	Nou zit er mèt de gebakke pèère. Nu zit hij met de mislukking.
650.	Dat kèmt dich nog op. Daar krijgt ge nog spijt van.
651.	De moogs him gene voet gèève. Ge moogt hem geen kans geven. Ge moogt hem niet de indruk geven dat hij het zal verkrijgen.
652.	- Moeder, do hink zaovel aon m'n snee. - Och, kènd lief, dat sjoert de maog.
653.	Ze konnen him het hart outhaole. Ze kunnen hem tergen.
654.	Nieëge daog lope, nieëge wèèke draoge, nieëge daog blènd, zoe krijgt mer 'nen hond. Negen dagen paardrift, negen weken dracht. De jonge honden hebben de eerste negen dagen de ogen dicht.
655.	- Gèè hèbt zoe veel sjemik èngelagd? - Joeëwe, dat it èèl gee broed.
656.	't Es koekoek ene zang. Het is weer hetzelfde liedje. Het is zoals het altijd was.
657.	Het ès nie te bèstig mèt him. Het is niet goed met hem.
658.	Do hèm ich lij van. Het doet me leed, het doet me pijn, het doet me lijden.
659.	Dèè hit het hèlig èn. Die meent het echt.
660.	As him iet mos ieëverkoeëme, dan ... Als hij zou sterven, dan ...
661.	Ich bèn do mèt aongemaokt. Ik zit daarmee opgescheept; ik heb dat ongemak.

[p. 15]

662.	Hèè kèmt mèt lang been aof. Hij komt met tegenzin.
663.	Do kan ich kop och start aon krijge. Daarvan versta ik niets.
664.	Hèè doeëgt nie èn ze vel. Hij deugt helemaal niet.
665.	- As ... - As oos kouw 'n kat waos, dan jóngde ze achter de stoof.
666.	Hèè ès van den tekst aof. Hij is de draad van zijn uiteenzetting kwijt. Hij is niet meer heel wijs.
667.	Ich goon eweg, ich goon te-deh. Kindertaal.
668.	Ho him op z'n biest. Sla hem op zijn lichaam.
669.	Hèè vèègden het him goed. Hij bracht het er goed van af.
670.	Aon hoot kan mer zich drij kiere waerme: ins as mer het aofdeet, ins as mer het op hous aon viert en nog ins as mer het opstoeëkt.
671.	Dich kons er tieëge mèt 'ne bogezekók achter dij waemeske.
672.	Hèè voeiert him lang haover. Dat zegt men van de voerman die zijn paard zweepslagen geeft.
673.	- Goeie mèrige. Zijt der al op en aon?
674.	Dèè zijn haan stoeën verkierd. Die werkt niet of wil niet werken.
675.	Spoei dich maer, aners zit de kat ènne pot. Haast u, anders komt ge te laat voor het eten.
676.	Hèè kos z'n hart ins ophaole. Hij had ruim de gelegenheid om te zeggen of te doen wat hij verlangde.
677.	Da's van den hond z'n kont. Dat is van geen tel, dat is niets.
678.	Hèè hit ze nie allemool op 'n rij. Hij is niet wijs.
679.	Vrig mèt de haan en vrig mèt de taan. Wie vroeg op is en handwerk doet, moet ook vroeg eten over de tanden krijgen.
680.	Ich dènk dat er geet optrèkke. Ik denk dat hij gaat sterven.
681.	Troën ès gene pèèrdskoop. Trouwen gaat niet op proef, zoals bij het kopen van een paard.
682.	Hèè ès bij de bak. Hij houdt zich bij.

[p. 16]

683.	Dèè ès nog nie zoe lomper as er outzieht. Dit wordt schertsend gezegd, wanneer men moet toegeven dat iemand iets verstandigs gedaan of gezegd heeft.
684.	Hèè wèst wei 'ne koel. Hij groeit zo snel als een koolplant.
685.	't Es hoehg geboeren en lieg gesjoeren en tèssen twie steen z'nen naom verloere. Raadsel op koren (aren en stro) en meel.
686.	- Es Zjang nog zik? - Nèèje, hèè ès wier goonde en stoonde.
687.	Hèè geet z' n geng. Hij gaat snel, vlot door.
688.	Dat ès doer hèg en haog eweg. Dat is totaal versleten.
689.	De moes hoor op de taan hèmme. Ge moet doorzetten, ondanks tegenstand.
690.	Mèt dèè ès geen hous te hage. Met die is geen omgang mogelijk.
691.	Dèè wèt nie of er pis och kak hit. Die weet niet wat doen, die kan niet tot een besluit komen.
692.	Hèè hit veel aon de kop. Hij heeft veel (kop)zorgen.
693.	- Ich hèm nog noets enen doktoer vandoen gehad. - Dank dan Oze-Lievenier op dijn bloete knije.
694.	Nou geet den os de mèllek lotte koeëme. Nu gaat het onmogelijke gebeuren.
695.	Hèè maokt mich de mond waoterechtig. Hij doet me watertanden.
696.	- Nónk, maog ich mèt goeën do hieëne? - De bèst nog nie driehg achter d'n oere. Ge zijt daarvoor nog veel te jong.
697.	't Deet grèllig, as 'n a sjier èn brand steet. Er is niets aan te doen als een oude jongedochter (of ongehuwde man) nog wil trouwen.
698.	Da's hoop en al ... Dat is hoogstens ...
699.	Do ès Oze-Lievenier nog nie gewèèst. Daar is het heel afgelegen.
700.	- Sinterkloos, vaerkesbloos. Zwarte Piet, pak mich maer. Dat riepen de kinderen vroeger, wanneer Sinterklaas en Zwarte Piet op bezoek kwamen in de school maar toch nog op voldoende afstand waren.

oktober 1981

Jozef Remans, 15 Augustusstraat 62, 3601 Zutendaal.