Speceryen-geur, ofte Eene verzaameling van uitmuntende gezangen
(1735)–J. G., A. de R.–
Auteursrechtvrij
[pagina 87]
| |
[pagina 88]
| |
Verborgentheid des Lydens Jezu Christi.Christi Dood is Adams Leven;
Adams Leven Christi Dood:
Die, uit liefde, zich gegeeven
Heeft in Adams angst en nood;
Dat Adam, in zyn Dood, de zonden af zou sterven,
En, door zyn Léven, weêr het eeuwig Leven erven.
| |
[pagina 89]
| |
Stichtelyke bedenkingen over het lyden Jezu Christi.Inleiding.
Roemwaardig Treurtoneel van Christi bitter Lyden!
Wat wrocht gy wonderen in de eerste goude tyden,
Toen 't voorbeeld wierd in geest en waarheid nagetracht!
Onschuldig Offerlam, uw jammerlyke klachten,
Uw angstig worstelen, en uw geduldig wachten
Na 's Vaders heul en heil verdubbelden haar kracht:
Gy hebt den zwaarsten stryd in lyf en ziel gestreden!
Gy hebt den wreedsten dood aan 't schand lyk Kruis geleden,
En 't spoor gebaant, dat ons van de aard' ten hémel leid!
Ach! leer my langs dat spoor myn kruis geduldig dragen,
Op dat myn arme ziel uw Vader mag behaagen,
En deelgenoot uws Ryks zyn in der eeuwigheid.
Ik voel myn geest ontfonkt, uw Lyden t'overwegen:
Voleinder des geloofs! stort over my uw zegen,
En laat uw wysheid my verstrekken styl en stof,
Zo zal myn pen een Lied vol geest en léven schryven,
En uw gedachtenis by yder doen beklyven,
Wiens hert geprikkelt word door 't zingen van uw lof.
| |
Christi scheidmaal.
Als Gods Zoon 's Vaders wil op Aarden had voldaan,
Zo wel met doen als leeren,
En nu op zyn begeeren
Den vloek zou dragen, om ons van den vloek te ontslaan,
Wouw Hy, eer Hy den last der zonden op zich nam,
Het Joodsche Paaschfeest eeren,
En zyne Apost'len leeren,
Dat Hy nu 't voorbeeld, door zyn dood, vervullen kwam.
| |
[pagina 90]
| |
Dit Feest had naauw zyn eisch, als Hy door brood en wyn
De vruchten gaat verklaaren,
Die haar zyn dood zouw baaren,
En hoe gewenscht het eind'zouw van dit Treurspel zyn;
En scherpt haar ernstig in, nooit meer gelyk men plag
Zyn sterven te betrachten
Met lam of bok te slachten;
Maar steeds op Hem te zien, daar Mozes Wet op zag;
Wiens lichaam wierd aan 't kruis genagelt, en wiens bloed
Voor allen wierd vergooten;
't Welk, innerlyk genooten,
De ziel voor 't dood'lyk zwaard des slaanden Engels hoed.
Dus spyst en drenkt Hy haar op een' verborge wyz';
En laat haar eerst recht proeven,
Eer hy haar komt bedroeven
Door zyn aanstaande dood, de vrucht van 't Paradys.
Maar tast Iscarioth in zyn verstokt gemoed,
Die zyn vervloekte boosheid
Ontveinst door slingse loosheid;
Doch 't veinzen let Hem niet, te zien wat in hem broed.
Verrader, schaamtge u niet, dat gy uw mond noch slaat
Aan 't brood en wyn uws Heeren?
Die u zo trouw komt leeren,
Wat onheil 't feit u dreigt, daar 't hert meê zwanger gaat.
En gy, die Hem bemint, als kind'ren hoort gy 't aan,
En smelt gy niet in traanen?
Daar Hy den weg gaat baanen
Door't vuur van's Vaders toorn, en in uw plaats moet staan.
| |
Toezang.
Leer my uw Lyden, Heer, met hert'lyk medelyden,
En aller menschen leed,
Aanschouwen, als Gy deed;
Op dat ik my met U mag eeuwiglyk verblyden.
| |
[pagina 91]
| |
Christi stryd.
Ach! Heiland! alle plaagen,
Die 't lichaam ooit kan draagen,
Zyn nergens na zo zwaar, als de angsten van 't gemoed,
Die U uitperssen 't zweet als groote drupp'len bloed!
Wie kan dien nood begrypen?
Die U zo fel komt nypen,
Dat Gy zo dikwils roept: Ach! Vader, Vader, ach!
Neem deezen kelk van my, indien het wezen mag!
Ach! van wat bangigheden
Word hier uw ziel bestreden;
Wat hellen-angsten zyn't, dle Gy voor ons hier lyd,
Dat U een Engel moet versterken in den stryd.
Nu valt, om onze boosheid,
Gods toorn aan op uw broosheid;
Nu overrompelt U des afgronds gantsche macht,
Die krom buigt onder 't pak van 't menschelyk geslacht.
Uw Vaders wet in Eden,
Door Satans list vertreden,
Komt Gy in Adams plaats voldoen, met alles stil
Te dragen, en uw wil te voegen na zyn wil!
Hoe, Broeders, kan 't u lusten,
In deezen storm te rusten?
Die uw getrouwen Vrind ter aarden nederveld,
En zyn bedroefde ziel tot stervens toe bekneld!
Hoe u, die korts te vooren
Zo moedig u liet hooren?
Verdenk u Simon niet: Ik zeg 't, en blyf'er by;
Laat komen wat'er wil, nooit wyk ik van uw' zy'.
| |
Toezang.
Wat kan, op 't vleesch te bouwen,
Als ramp op rampen brouwen.
Ach! Jezus! doe my steeds dit houden in gedachten,
En al myn sterkte alleen van God in alles wachten.
| |
[pagina 92]
| |
Christus gevangen.
O! geldzucht, helsche boosheid,
Waar vond men ooit godloosheid
Zo schand'lyk, zo verwoed;
Waar toe gy niet vervoerd een averechts gemoed!
Wat zoud gy niet bedryven?
Die, om een hand vol schyven,
Uit baatzucht, zonder nood,
Door uw verraad den Vorst des Lévens helpt ter dood!
Zult gy zyn dierbaar léven
Om geld ten roof gaan geeven!
Denk, Judas, wat gy doet;
Zo word gy haast gewaar, wie in uw boezem wroet!
Hy weet van geen geweeten:
Maar, van de Slang gebeeten,
Rust niet, voor 't werk volbragt,
En Hy geleverd is in 's woeste krygsvolks macht:
Dat komt, met zwaarden, stokken,
En fakkels, aangetrókken;
En gy als gids voor aan:
Om, met een Joabs kus, den Heiland te verraân.
Hoe kan 't de Hell verzinnen?
Hoe durft 't een mensch beginnen;
Zyn lippen, onder schyn
Van vrindschap, met een mond te kussen vol fenyn?
Hy, even zacht van zeden,
Zeid': Vrind, wat is de reden
Van dit bedryf? hoe dus?
Komt gy des Menschen Zoon verraaden met een kus?
Gy ziet; als, op dit teeken,
Het kry gsvolk door komt breeken;
Dat Jezus even zacht,
Als uw verradery, haar razerny verwachf,
En 't Petrus, die 't wil weeren,
Dus ernstig komt verleeren:
Houd op; waar toe dit slaan?
| |
[pagina 93]
| |
Al wie het zwaerd aanvaard, zal door het zwaerd vergaan.
Gy ziet Hem, onder 't hoonen,
Met goeddoen 't kwaaddoen loonen
En heelen 's Priesters knecht,
Dien Petrus met zyn zwaerd verwond had in 't gevecht.
Was 't noch geen tyd van wyken;
Toen gy zo klaare blyken
Zaagt, van zyn groot ontzach,
Als op dit woord, lk ben 't, al 't volk ter aarden lag!
Maar uw vervoerde zinnen
Zyn nergens meê te winnen.
Het bloedloon, u beloofd,
Heeft alle reed'lykheid volkomen uitgedoofd!
Dies word dit Lam gebonden
Den Wolven toegezonden;
En gy, op 't voordeel zoet,
Haalt, met een beurs vol geld, een beul in uw gemoed.
| |
Toezang.
Vervloekte gierigheid,
Wat hebt gy menig mensch in zyn verderf geleid!
Ach! Heer, maakt, dat myn hert
Door die onzaadbaare drift nooit overweldigt werd.
| |
Christus beschuldigt.
Terwyl Gods Zoon den nacht verslyt met zwaare zorgen,
Breekt 't licht aan van den morgen;
En met dat morgenlicht een kommerlyker dag,
Als eenig mensch ooit zag.
Men stelt Hem vroeg te regt voor Wet-en Schriftgeleerden,
Die Wet en Schrift verkeerden:
Hier word Hy, onverziens, met vuisten straks ontmoet,
Als Hy zyn mond opdoet.
Men komt met 't bréken van Gods Tempel Hem betygen;
Hy wederleit 't met zwygen;
En schoon de Aarts-Priester vraagt, of Hy 't verwyt niet hoort?
| |
[pagina 94]
| |
Hy antwoord niet één woord.
Dies hy Hem hoog en dier bezweert, zich te openbaaren,
En rond'lyk te verklaaren,
Of Hy de Christus is, de Zoon van God, die leeft,
En alles t léven geeft.
Als Hy dit nakomt, en 't bevestigt, op 't bezweeren,
Scheurd de Huichelaar zyn kleêren;
En vaard uit, onder schyn van yver voor Gods Naam:
Wat Godvergete blaam!
Die booswigt durft, voor ons, zig als Gods Zoon beroemen,
En den Messias noemen!
Hy is een man des doods, roept yder, na de Wet,
Van God zelf ingezet!
Daar op word Hy bespot, bespogen, en geslagen,
En moet elks smaadheid dragen;
Als die niet waard is, wyl hy God gelasterd heeft,
Dat hy op aarden leeft.
Hier staat Hy in zyn nood, verlaaten van zyn vrinden,
En al die Hem beminden;
Ja Petrus zelf, die korts noch proef van trouwheid gaf,
Valt ook uit zwakheid af!
Hy durft zyn tong nu voor zyn Meester niet bewegen;
Toen vocht hy met den degen;
En die de mannen toen door 't staal ontzielen wouw,
Bezwykt nu voor een vrouw:
Hy loochend en verzaakt zyn Heer, op 't onderzoeken;
Ja gaat zich zelf vervloeken;
En 't vloeken neemt geen eind', eer 't kraaijen van den haan
Hem gantsch verbaast doet staan;
Bevestigt met een straal der liefde uit Jezus oogen,
Die hem zo heeft bewogen,
Dat hy niet rusten kon, voor zyn ontrouwigheid
Was bitterlyk beschreid.
Maar Jezus, als haar lust geboet was, word gebonden
Den Landvoogt toegezonden;
En van den Raad, die reeds zyn vonnis had gevelt,
Voor 't Rooms Gerecht gesteld.
Hier heeft Hy weêr geproeft der Jooden booze nukken;
| |
[pagina 95]
| |
En de opgeraapte stukken,
Van staatzucht, muitery en wederspannigheid,
Met zwygen wederleit.
Doch zyn onnozelheid straalt in Pilatus oogen,
En perst hem tot medogen;
Wyl hy zo klaar bespeurt, dat haar verwoede nyd
Dit weerloos Schaap verbyt.
Dies hy, vol achterdocht, omtrent haar valsche streeken,
Hem tracht alleen te spreeken;
En vergt Hem heim'lyk af; dat Hy eenvoudig zeit,
Hoe 't met zyn zaake leit:
Doch boven al, of Hy een Koning is der Jooden;
Daar zy Hem willen dooden.
Myn Ryk, zeid' Jezus, is van deeze Waereld niet;
Hier zoek Ik geen gebied:
Ik ben gebooren, om de waarheid in myn léven
Getuigenis te geeven:
Die uit de waarheid is, bemind my, en ik hem,
En luistert na myn stem.
De Landvoogt, dus gepraamt, vind zig met't werk verlegen
En valt den Jooden tegen;
Ja zeid' rond uit, hoe zeer elk lastert, tiert en brult:
Ik vind in Hem geen schuld:
Zo gy Hem schuldig houd, toont tastelyke blyken;
Dan zal ik 't vonnis stryken.
Zy overrompelen en overschreeuwen hem;
Maar niemand hoort zyn stem.
De Rechter eischt bescheid; maar 't eischen is verlooren:
Hy zal geen antwoord hooren.
Dies ziet hy Jezus aan, ten uytersten verstelt
Om 't openbaar geweld;
En neemt voor, wyl hy hem een Galileer hoort noemen,
Hem geenzins te verdoemen.
Waar toe, roept hy, myn Ampt hier wyder uitgerekt
Als zich Judea strekt?
Herodes is haar Vorst! wat hebtge u onderwonden?
En heeft Hem straks verzonden.
Maar, wat die Koning vraagt, wat Hem te last geleit
| |
[pagina 96]
| |
Word; niemand krygt bescheid.
Dies word Hy, zo van 't hof als 't krygsvolk, overlaaden
Met spotten, schelden, smaaden:
En na dit hoonen, met een blinkend kleed geçierd,
Den Landvoogd weêr gestiert.
Dus word de Deugd veracht! dus wordze van de Grooten
Onwaardiglyk verstooten!
En vind by niemand heul, die in de hoven pleit
Voor haar onnozelheid!
Ach! Jezus, laat het ons, die gantsch vol schulden steeken,
Aan heul noch troost ontbreeken!
Wilt voor myn arme ziel, als ik voor God verschyn,
Een trouwe Voorspraak zyn!
Want om by God het Ampt van Voorspraak te bekleden,
Hebtge alles stil geleden;
En 't menschelyk gerecht, uw schuldelooze zaak
Zien doemen zonder spraak.
| |
Toezang.
Ach! leer my, Heer, gants stil verdragen 't trots verdoemen
Van die, met 't Joodendom, steeds op de Letter roemen;
En met een bly gemoed,
Al 't kwaad, dat zy my doen, verwinnen door het goed.
| |
Christus verwezen.
Wie kan de grimmigheid, als zy aan 't hollen slaat,
Met voordeel tegen vaaren?
Zy luistert nergens na, hoe onbezuist 't ook gaat,
En weet van geen bedaaren!
Dies, hoe de Rechter voor des Heilands onschuld pleit,
De Bloedraad heeft geen' ooren,
En 't volk, dat zich vergaapt aan haar schynheiligheid,
Heeft ook zyn dood gezwooren.
Nog schept den Landvoogd moed, schoon 't dus geschapenlag,
Met list haar om te praaten;
Wyl hy gewoon was, een gevangen, op dien dag,
| |
[pagina 97]
| |
Haar Jaarlyks los te laaten.
Hy kiest een Moorder uit, en voegt' er Jezus by,
Om haar te doen bedaaren:
En geeft haar ernstig in bedenken, wie dat zy
Van beiden vry verklaaren.
Maar 't nydig Priesterdom, verhit op Jezus bloed,
Weet, door haar looze streeken,
't Volk op te ruijen, en haar, onder schyn van goed,
't Kwaad listig in te preeken.
Dies eischtmen Barrabas, met algemeen besluit;
En Jezus word verwezen;
Ja schreeuwt en buldert: kruist dien booswigt, roeit hem uit;
Zo valt'er niet te vreezen!
Ontmenschte Geest'lykheid, uw doodelyken haat,
Waar meê gy alle vroomen
Ten bittersten vervolgt, word nimmermeer verzaad,
Eer zy zyn omgekomen!
Met recht draagt gy den naam, hardnekkig helsch gebroed,
Van net gewitte graven;
Van buiten schynt gy schoon; maar die u open doet,
Vind stank voor schoone gaven.
By u is geen genaê, voor die u tegenstreeft;
Gy weet slechts van verdoemen;
En durft uw grimmigheid, die hem den doodsteek geeft,
Met de Iver Gods verbloemen.
| |
Toezang.
Maak, Jezus, dat ik nooit om iemands gunst of haat,
Om eigen eer of voordeel,
De ontschuldige veroordeel:
Maar om myn trouwe God, de ontrouwe mensch verlaat.
| |
Christus gegeesselt.
Ach! Jezus, most Gy ook den Roomschen geessel smaaken
Om Adams overmoed?
Mogt Gy, na zo veel smaad en spot, aan 't kruis niet raaken,
| |
[pagina 98]
| |
Als door veel wreede beuls gepurpert in uw bloed?
Pilatus, had gy u niet grof genoeg vergreepen
In die verwarde zaak?
Most tegen uw gemoed, zyn matte lyf met zweepen
Noch afgemartelt zyn, den Jooden tot vermaak?
Gestrenge Rechter, is 't niet lang genoeg gesmeeten?
Niet fel genoeg gewoed?
Zyn zyden zyn gevilt; zyn rug van een gereeten;
Zyn borst vol striemen, en zyn lichaam gantsch bebloed!
Treed herwaarts, die u steeds bevlekt met zonde op zonde,
En schouwt dit treurspel aan:
Meet Jezus liefde by de veelheid zyner wonden;
En ziet, hoe dier dat Hem uw vuile lusten staan!
| |
Toezang.
Ach! Heiland, doe my steeds zo denken aan uw wonden,
Dat ik voor God beken,
Hoe zeer ik aan al 't kwaad, dat U treft, schuldig ben,
En in uw wonden vind vergeeving aller zonden!
| |
Christus mishandelt.
Gods Zoon, gantsch afgemat door't geesselen, en aan't flauwen,
Word eind'lyk los gemaakt;
Maar valt straks uit 't geweld der beulen in de klauwen
Van 't woeste krygsvolk, dat aan 't hollen was geraakt:
Hier word Hy weêr bespot, bespogen en geslagen,
En van gewaat beroofd:
Hier doet men Hem ten smaad een Purpre Mantel dragen,
Een rietstaf in zyn hand, een Doorne Kroon om 't hoofd:
Hier hoort Hy zich van elk als Vorst der Jooden groeten
Met spottelyk gebaar!
Vermeet'le, schaamt u, Hem dus onbeschoft te ontmoeten;
't Geen gy baldaadig zegt, is meer als al te waar.
Ziet, onverduldige, wiens bloed straks slaat aan 't zieden
Om een gering verwyt;
Ziet al wat hoon en smert uw Heiland't hoofd moet bieden,
En alles als een lam, dat stom is, voor ons lyd.
| |
[pagina 99]
| |
Toezang.
Help my in ly dzaamheid
Myn ziel bezitten, Heer,
Op dat ik, t'uwer eer,
Geduldig alles draag, wat my word opgeleit.
| |
Christus ten toon gesteld.
Vervoerde Jooden, wild een gunstig oog verleenen,
Voldoet des Rechters wensch,
Die hier met Jezus voor u allen is verscheenen,
En tot u allen zegt, met nadruk: Ziet den Mensch!
Ach! ach! hier staat Gods Zoon, des Hémels welgevallen,
Verdrukt door hel che nyd:
Hier staat Hy gants mismaakt ten schouwspel voor ons allen,
En laat ons zien, hoe veel Hy voor ons allen lyd!
Helaas! men ziet aan Hem, van boven tot beneden,
Geen lit van smert bevryd!
Zyn hoofd is gantsch doorboord, zyn rug en borst doorsneden;
Zyn oogen vol verdriet; zyne ooren vol verwyt;
Zyn lippen deluwbleek, zyn kaaken ingevallen,
Zyne haaren styf van bloed;
En 't geen zyn bange ziel noch 't zwaarste drukt van allen,
Hy draagt in 't pynlyk lyf, noch pynlyker gemoed!
Gy, die uit krygelheid de Waereld steld in roeren,
Om een verniste Kroon;
Ziet, ziet, wat Kroon, om uw twistgierigheid, moet voeren,
Die de eenige Erfgenaam is van des Hémels Throon!
Leert uw vervloekte drift tot trotsche grootsheid haaten,
Vergaapt u aan geen schyn,
Wyl Hy om ons het Ryk zyns Vaders heeft verlaaten,
Daar de Aardsche Ryken niet als enkel rook by zyn.
Gy, die met hovaardy, met dartle pracht van kleêren,
Steekt yder na de kroon;
Ziet, hoe Gods Zoon om ons zyn kled'ren moet ontbeeren,
En met een Purpre slet en Rietstaf staat ten toon!
| |
[pagina 100]
| |
Gy, die uw mond en buik durft nevens God verheffen,
Ja God laat achterstaan,
Ziet hoe de naween van uw lusten Jezus treffen;
En hoe veel wonden Hem uw lekk're vonden slaan!
Gy, die steeds draaft en slooft, om geld en goed te schrapen,
En de armen laat in nood:
Ziet hoe, om uwent wil, die alles heeft geschapen,
En alles aan ons schenkt, van alles staat ontbloot!
Hoe fraai zyt gy gestelt, om met uw Heer te lyden;
Die de averechtsche lust
Tot wulpsche ydelheên, om Hem niet durft besnyden;
Daarz' in ons allen moet geheel zyn uitgebluscht!
| |
Toezang.
Beeld van Gelatenheid, leer my den hoogmoed haaten,
Pragt, wellust, geld en goed;
Als strikken voor 't gemoed:
En met U, arm van Geest, alleen op God verlaaten!
| |
Christus verworpen.
Rampzalig Izraël! zyn hert, gemoed en zinnen
Dan harder als een steen?
Kan dit elendig Beeld dan niets op u verwinnen?
Is 't noch al, kruist dien schelm? waar wil dit eindlyk heên?
Pilatus toont, met ernst, of hy iets mogt verwerven,
Dat Hy onschuldig is:
Maar 't pleiten is vergeefs. Die lasteraar moet sterven,
Schreeuwt 't Priesterdom, en 't volk, na Gods getuigenis!
Dit maakt hem raadeloos; en parst hem meer tot vraagen:
Maar 't vraagen is om niet.
En als hy van zyn macht ten breedsten komt gewagen,
Toont Jezus, dat zyn macht staat onder Gods gebied.
Dit treft zyn hert zo sterk, dat hy Hem los wil laaten:
Maar elk verheft zyn stem:
Dit raakt des Keizers Kroon! hier helpt geen tegenpraaten:
Wie hier zich Koning maakt, die kant zich tegen hem!
| |
[pagina 101]
| |
De Landvoogd, dus getrotst, gaat zich mismoedig stellen
Als Rechter op zyn throon,
En duwt haar hevig toe: Hoe? moet ik 't vonnis vellen,
En kruicigen uw Vorst? Is zulk een dood zyn loon?
Maar 't Volk, hier door getergt, barst uit aan allen oorden:
Waar toe die straf geschorst?
En't huichlend Priesterdom braakt deez'heillóze woorden:
Wy kennen niemand, als de Keizer, voor een Vorst.
Waar toe kan d'helsche nyd de Geestlykheid vervoeren!
Alsze, om haar eer en staat
Te styven, zonder schaamt', met de allergrootste hoeren
Boeleert; en, onder schyn van Godsdienst, God verlaat!
| |
Toezang.
Schenk my, Heer, die genâ, dat ik myn God alleen,
Al wat my ooit ontmoet
In voor- en tegenspoed,
Aankleef, en met zyn gunst volkomen blyf te vreên.
| |
Christus veroordeeld.
Hoe komt gy, heilloos zaad, dat Mozis Stoel bekleed,
Zo zeer van God verbastert,
Dat gy een Moorder kiest? en, die u nooit misdeed,
Als 't Hoofd der Guiten lastert!
Vergeefs roemt gy u 't kroost te zyn van Abraham;
De Satan is uw Vader;
Dies ook van alles, dat uit God zyn oorsprong nam,
een Moorder en Verrader.
De Rechter staat verbaast; en, met dien armen Mensch
Ten uitersten verlegen,
Spant al zyn krachten in, de Jooden na zyn wensch
Tot inkeer te beweegen:
Maar hoe hy sterker woelt, hoe zy met sterker stem
Uitbuld'ren als te vooren:
Kruist dien Muitmaker, kruist dien Booswigt, weg met hem;
Of wacht des Keizers tooren:
| |
[pagina 102]
| |
Wy kiezen Barrabas; waar toe die pest gespaart?
Vergeefs is al 't hervraagen;
Kruist dien Godslasteraar; hy is niet langer waard,
Dat 't aardryk hem zal draagen.
Pilatus, wacht u wel, uw handen aan het bloed
Van deezen man te schenden;
Dien, in al dit gewoel, uw hert en uw gemoed
Volkomen zuiver kenden:
Te meer, dewyl u uw Vrouw inboezemt, houd u stil;
Laat deezen Mensch met vreden,
Wyl Hy rechtvaerdig is; ik heb om zynent wil
Veel in myn droom geleden:
Of zult gy meer ontzien den Priesterlyken trots,
Als uw geweeten schroomen?
Zal 's Keizers goede gunst u waarder zyn als Gods?
Zo is het omgekomen:
't Is meer als al te waar! Ach! dat die hoofsche kunst
Met u was overleden;
Maar 't Aardryk krielt van haar, die, om der grooten gunst,
Der kleynen recht vertreden!
Gy werpt dit weerloos Lam, daar gy 't beschermen moet,
Den Wolven op de tanden;
En meent gy nog te ontgaan de weêrwraak van zyn bloed,
Door 't wasschen uwer handen?
Of denkt gy vry te zyn, om dat gy ernstig zegt:
Ik vind hem gantsch rechtvaerdig!
U gaat dit vonnis aan, die voorgeeft, dat Gods recht
Hem oordeeld stervens waerdig.
Verbolgen Izraël! was 't noch niet hoog genoeg?
Moest gy Gods toorn noch tergen,
En over u zyn bloed, die 's waerelds zonden droeg,
En alle uw kind'ren vergen?
Hoe zult gy, die de wraak van dit onschuldig bloed
U op den hals komt haalen,
Veele Eeuwen achtereen dien euv'len overmoed
Met goed en bloed betaalen?
Wat is de Wysheid Gods ongrond'lyk! hoe verdekt
Voor aller menschen oordeel!
| |
[pagina 103]
| |
De Rechter, Bloedraad, 't Volk, ja Judas zelf, verstrekt
Gods grooten raad tot voordeel:
De Hoogepriester komt, ten besten van 't gemeen,
Gods vonnis ook toevallen;
Hoewel hy 't anders vat, en oordeelt, dat'er één
Te sterven dient voor allen!
Dus weet de alwyze God, gantsch wonderlyk zyn raad
Door dwaasheid te voltrekken!
Dus weet Hy liefde uit toorn; dus weet Hy goed uit kwaad
Tot zyner eer te wekken!
Schynheilig Priesterdom, hoe valsch is uw gemoed!
Wiens looze en booze vonden
Slechts strekken tot al 't geen uw aanzien wassen doet,
Al word Gods Naam geschonden!
| |
Toezang.
Ach! Heiland, stâ my by,
En wyk nooit van myn zy';
Op dat myn ziel 't gevaar, van alle dwarlstroomen
Der ongestuime zee, gelukkig mag ontkomen.
| |
Christus overgeleverd.
Hoe woelt, hoe woed het volk, nu 't heeft zyn wensch bekomen;
Hoe bly is 't Priesterdom!
Elk plaagt hem na zyn lust, wyl niemant hoeft te schrómen:
En, die ons oordeel draagt, lyd alles stil en stom!
De Purpre Mantel word Hem smaad'lyk af getrokken, stókken,
En de eige kleed'ren aan:
Men dwingt Hem, digt omheint met spiessen, zwaerden,
Beladen met zyn Kruis, na Golgotha te gaan!
Wraakgierige, kan u zyn bloed noch niet verzaaden?
Ontbreekt'er 't zweet noch aan?
Ziet, hoe Hy bukt en buigt, door 't Kruis zo overlaaden,
Dat Hy byna niet meer kan op zyn beenen staan!
Daar paktmen Simon aan, om 't Kruis Hem na de draagen,
Die van den akker komt:
| |
[pagina 104]
| |
Zo, zo, Cyrener! help dien moeden onderschraagen,
Die voor gantsch Izrael zich onder 't Kruishout kromt!
Help 't heilig Offerlam zyn eigen Altaar draagen;
Dien Altaar, die terstond
Een Offer draagen zal, daar God veel meer behaagen
In schept als in al 't vee van 't Priesterlyk Verbond:
Dus trad Hem Izak voor, die op zyn eigen leden
Ook 't hout ten offer bragt:
Dus treed Hy Izak na, om in zyn plaats te treden;
En t groote werk te doen, dat Izraël verwacht!
Hoe draaft, hoe dringtmen, om zyn uitgang aan te schouwen:
De wegen zyn bedekt
Met Krygsvolk, Geestlykheid; met mannen, kindren, vrouwen;
Na dat een yders drift omtrent zyn sterven strekt.
Maar 't vrouwelyk geslacht is boven al bewogen
Met zyn erbarm lyk endt;
Dat volgt zyn zuure treên met rood bekreetene oogen,
Wyl 't zyn getrouwe zorg voor alle zwakken kent:
Zyn hert hier door geraakt, perst Hem, haar aan te spreeken:
Treurt om myn Lyden niet;
Stort liever over u en uwe kind' ren beeken
Van traanen, om al 't leed, dat u eerlang geschied:
O! Dochters Salems, u staat zo veel ramps te wachten
Uit weêrwraak deezer Straf,
Dat elk de buik en borst zal zeer gezegent achten,
Die niemand heeft gebaart, en nimmer voedsel gaf!
Dan zal men roepen tot de heuv'len en bergen:
Ach! valt toch op ons neêr!
Want komt men 't groene hout zo veel elenden vergen;
Zo vergt men 't dorre hout, met recht, oneindig meer.
Dus nadert Hy allengs, met zweeten, zuchten, zwoegen,
't Rampzalig Golgotha,
Dat Hy den eisch des Wets mag door zyn dood vernoegen,
En al zyn vyanden, als Samson, hier verslâ!
Daar klimt, daar houd Hy stal, zo mat in al zyn leden,
Als in zyn ziel bedroefd!
Daar proeft Hy 't zwymelnat! daar gaatmen Hem ontkleden;
Daar staat Hy moedernaakt in 't midden van 't geboeft!
| |
[pagina 105]
| |
Toezang.
Ach! Jezus, die gantsch naakt een schouwspel most verstrekken,
Om Adams vuil bedryf!
Wilt myn geest, ziel en lyf
Met uw sneeuwitte Kleed in 't Oordeel Gods bedekken.
| |
Christus gekruist.
Ik hoor de nagels met afgrysselyke slagen
Door vlees en beenen jagen
In 't hout aan alle kant,
Wyl men zyn handen en zyn voeten teffens spant!
Daar ryst Hy met zyn Kruis! dat schokken, dreunen, draaijen,
Dat slingeren, dat zwaaijen,
Dan van, dan na de grond,
Is yder oogenblik een wond in elken wond!
Daar staat het Kruis geregt, en daar aan Jezus leden,
Met taaije roên doorsneden,
Zo streng'lyk uitgerekt,
Dat zyn gescheurde huid de ribben naauwlyks dekt!
Ach! ziet zyn dierbaar bloed uit al zyn wonden komen,
En langs zyn lichaam stroomen!
Dat onbevlekte bloed,
Gestort tot zuivering van ons vervuilt gemoed.
Ziet zyne elenden aan! maar ziet met een uw zonden,
Als de oorsprong zyner wonden,
En jammerlyken pyn;
En denkt, hoe zwaaren straf zy voor God waardig zyn!
Ziet Hem als 't Opperhoofd van afgeregte boeven,
Die Stad en Land bedroeven,
Hier hangen tusschen tween,
Wiêr leven zaamenhing van alle godloosheên.
Ziet, ziet Hem hangen als een Koning aller Jooden,
Die tegen Gods geboden,
En tegen 's Keizers Kroon
Zich opgeworpen heeft uit zucht tot Davids Throon!
| |
[pagina 106]
| |
Hy ziet hier 't krygsvolk, elk om 't zeerst zyn kled'ren rukken,
En scheuren in vier stukken,
En op den buit verzot,
Zyn nadelozen rok verspeelen door het lot:
Hy ziet zyn Moeder hier met kommerlyk meêdogen,
Tot in haar ziel bewogen,
Om 't geen Hy uit moet staan,
En een scherpsnydend zwaerd door hert en nieren gaan!
Hy ziet zyn Vader hier, en voelt Hem als de poelen
Der Helle hem zien en voelen;
En yder, onder schyn
Van yver voor Gods Wet, noch spotten in zyn pyn!
Is dit die Konstenaar, die, met een woord te spreeken,
Den Tempel af kon breeken,
En op den derden dag
Herstellen, als hy was, eer hy ter neder lag?
Is dit dien grooten Arts! die yder van zyn lyden
Zo maklyk kon bevryden?
Nu is 't de rechte tyd,
Dat hy zich zelfs verlost uit deezen bangen stryd!
Zyt gy Gods Zoon; hoe, kan een mensch u 't léven rooven?
Wy zullen u gelooven,
Zo haast wy zullen zien,
Dat gy van 't Kruis af komt, en 't sterven kunt ontvliên:
Zo gy de Christus zyt, den Vadren toegezeit,
Waar's Gods barmhertigheid?
Hy heeft op God vertrouwt;
Laat zien eens, of hem God nu helpen zal van 't hout?
Het krysvolk valt haar toe, en een der Moordenaaren
Schaamt zich niet, uit te vaaren:
Hoe? lyd gy dit verwyt?
Verlos u zelf en ons, zo gy de Christus zyt!
Zwyg, Adderengebroed; zwyg, 't is zyn welbehaagen,
Den vloek des Wets te draagen:
Weet, dat uw hels fenyn
Zyn ziel veel felder treft, als 's lichaams zwaarste pyn!
Dies bid Hy vieriglyk, dat God u wil vergeeven
Al 't kwaad, aan Hem bedreeven,
| |
[pagina 107]
| |
Door blinde onweetenheid:
Doch 't last'ren heeft geen eind, hoe zeer Hy voor u pleit;
't Is noch al: Kom van 't Kruis! maar Hy wil door zyn sterven
Gods zoen met ons verwerven.
't Verwerven van dien zoen,
Houd Hem aan 't Kruis gehecht meer als uw nagels doen!
Zo gy niet stokblind waard, gy zoud zeer heldre straalen
Zien blinken in zyn qualen;
En met den Moordenaar
Hier worden vry iets meer als menschelyks gewaar!
Die tast den onverlaat, met hem ter dood verweezen,
Dus, zonder iets te vreezen,
In zyn verstokt gemoed:
Is 't nu noch last'rens tyd, daar elk zyn misdryf boet?
Vreest gy Gods oordeel niet? haakt gy na gunst of voordeel,
Met uw party dig oordeel?
Daar gy in 't oordeel zyt;
Dat ons, eer 't avond word, des lévensdraad afsnyd!
Wy lyden, na verdienst van onze schelmstukken,
De elenden, die ons drukken:
Maar Hy heeft niets gedaan,
Dat onbehoorlyk is: laat 't Joodendom begaan!
Daar op wend hy zich om, en roept van gantscher herten
Tot Jezus, in zyn smerten:
Ach! Heer, toont liefdens blyk;
Denk aan myn arme ziel, als gy komt in uw Ryk!
Zyn antwoord is gereed: Gy zult met my noch heden
Het Paradys betreden.
't Blykt, Heiland, hoe Gy lyd,
Dat Gy veel meer voor ons, als U, bekommert zyt.
| |
Toezang.
Ach! Heer, laat my van U dit troostryk woord verwerven,
Boetvaerdig Kruisgenoot:
Gy zult in 't Paradys met my zyn na uw dood;
Zo zal ik, als een lam, met U gewillig sterven.
| |
[pagina 108]
| |
Christus gesturven.
Nu word het stervens nood! de halfgebrooken lichten
Beginnen heel te zwichten:
De doodverw is gezet;
En, al wat leeft, gevoelt de strenge stervens-wet!
De gantsche Waereld voelt de naween deezer qualen!
De Zon verliest zyn straalen;
Het middaglicht verdwynt;
En 't word een donk re nagt, daar Maan nog Ster in schynt!
In deeze naarheid hoortmen Jezus eind'lyk klagen,
Ten uitersten verslagen,
Wyl God week van zyn zy':
Waarom, myn God; myn God, waarom verlaat Gy my?
Noch lust het Priesterdom, zyn woorden te verdraaijen,
En 't blinde volk te paaijen
Met een gemaakten schyn,
Dat Hy Elias riep, om vry van 't Kruis te zyn.
Daar hangt Gods Zoon! Wie kan dit bitter Lyden vaten?
Van 's Vaders hulp verlaaten,
En yders smaad en spot;
Op dat Hy door zyn angst ons brengen zouw tot God!
Hy rookt van bangigheid! Hy voelt zyn ingewanden
Door 't vuur des toorns verbranden:
Terwyl Hy in dien gloed
Erbarmelyk versmelt in traanen, zweet en bloed!
Dies roept Hy: Ach! my dorst! Straks komt'er iemand lopen
Van 't krysvolk, om te doopen
Een sponsie in de azyn;
En reikt die Jezus toe tot laafnis in zyn pyn.
U laaft men met azyn; wy vullen ons als zwynen
Tot berstens toe met wynen
Uit dart'len overmoed:
Gy stikt schier van gebrek, en wy van overvloed!
Zo haast als Hy de azyn; die rondom was beslooten
Met Hyzop, had genooten,
Zeid' Hy: Nu is volbragt
| |
[pagina 109]
| |
Al wat ik uitstaan most voor 't menschelyk geslacht!
Ja, Jezus, 't is volbragt; Gy hebt uw stryd volstreden,
Uw lyden uitgeleden;
En, als een dapper Held,
Den Duivel, Hel en Dood geslagen uit het veld!
Gy hebt den Vloek des Wets in onze plaats gedraagen;
En Sinas Donderslagen
Van kracht en klem berooft;
En Sinâs Blixemvuur op Sion uitgedooft!
Ach! hoort uw Heiland, na den laatsten adem hygen!
Hy kan niet langer zwygen;
Maar roept met groote kracht:
Myn Vader, ik beveel myn Geest nu in uw macht!
't Voorhangsel scheurt van 't Huis, daar God word aangebeden,
Van boven tot beneden;
Het Aardryk schud en beeft;
De Rotzen bersten op, als Hy den doodsnik geeft!
De Aard ontsluit haar schoot, om de Heiligen te slaaken,
Die uit haar slaap ontwaaken:
Tot een vast onderpand,
Dat Jezus door zyn dood, had Dood en Hel vermant!
Die Eerstelingen zyn aan veele klaar verscheenen,
Die om zyn sterven weenen,
En in de Heil'ge Stad
Gezien, zo haast haar Vorst zyn graf verlaaten had.
Verbastert Joodendom, kunt gy Gods hand niet merken,
In zo veel' wonderwerken,
Als gy hier voor u ziet:
Daar zedert Mozis dood nooit grooter zyn geschied?
De Heid'nen merken 't! want de Hoofdman over honderd,
Ten uitersten verwonderd,
Zeid', dat geroep heeft kracht:
Gewiss'lyk, t is Gods Zoon; 't is boven menschen macht!
En 't woeste krygsvolk roept (in haar gemoed verslagen,
Door alles wat zy zagen
Omtrent zyn dood geschiên)
Ja waarlyk, 't is Gods Zoon, dien wy hier sterven zien!
Verstokte, blyft uw hert noch harder als de steenen?
| |
[pagina 110]
| |
Daar zo veel menschen weenen,
En op haar borsten slaan;
Terwyl zy, overstelpt van droef heid, t'huiswaard gaan?
Hardnekkig Priesterdom, hoe duur zult gy betaalen,
Dat gy Gods volk doet dwaalen,
En na uw driften dryft,
Op dat gy in de Kerk en 't Raadhuis meester blyft!
| |
Toezang.
Leer my met rechten ernst uw bitt'ren dood betrachten;
En, met een dankbaar hert,
In al myn kruis en smert
Uit wederliefde, nooit myn leven dierbaar achten.
| |
Christus doorsteeken.
De Zon ylt westwaards aan met zyn herboore straalen,
En zal haast onderdaalen;
Dies zorgt het Priesterdom,
Als Iveraars des Wets, dat elk ter aarden kom.
't Was Voorbereiding; wyl de groote Sabbath nadert,
Dat Izraël vergadert,
En al wat manlyk is
Op 't Feest voor God verschynt, met dankb're erkentenis:
Dies gaan zy plegtelyk den Landvoogd, om het breeken
Van aller beend'ren, spreeken;
Wyl 't vonnis was volbragt,
En niemand aan het hout verblyven mogt by nacht.
Dit word aanstonds volvoerd, als 't woord haar was gegeeven,
Aan die men vond in 't leven:
Maar Jezus word verschoont,
Om dat Hy 't minste blyk van leven niet vertoont.
Doch een van 't krygsvolk heeft, tot een onfeilbaar teeken,
Hem met een speer doorsteeken!
Terstond kwam 't hertebloed,
Met water, gudzen uit zyn zy in overvloed.
Dit bloed en water spoelt al 't vuil weg onzer zonden:
| |
[pagina 111]
| |
Dit heelt alle onze wonden;
Dit maakt ons hert bereid,
Te erkennen 't dier geschenk met heete dankbaarheid.
Halstarrig Joodendom, wie kan genoeg betreuren,
Datge alles ziet gebeuren,
En nergens acht op slaat?
Helaas! gy zult het u beklagen, maar te laat!
Gy hebt Gods Zoon gekruist; die, met uw val bewogen,
U heeft uit slyk getogen,
En met veel teed'rer zucht
Gekweekt en opgebragt, als moeder ooit haar vrucht.
God eischte zuiver bloed, uit Hémels Zaad gesprooten;
Dat bloed hebt gy vergooten
Uit wrev'len overmoed;
En, onder schyn van recht, uw helsche dorst geboet!
Ja 't is Gods eigen bloed, dat als een' zachten regen,
Van 't Kruis ter neêr gezegen,
Teelt vruchten in de ziel;
Veel eed'ler als de dauw, die eerst op aarden viel.
Dus wonderlyk heeft God uw Bloedraads heilloos woeden
Voor ons bestierd ten goeden;
En, door zyn wys beleid,
Zyn grooten raad volvoerd, door uw ontzinnigheid!
O! Dood, wat ging U aan, met keur van scherpe pylen
Dien Samion te overylen,
Die U verweldigt heeft,
En met uw moordgeweer U zelf den doodsteek geeft!
O! Slang, waar was uw list? hoe? sterft gy niet van rouwe?
't Beloofde Zaad der Vrouwe,
Door doodelyke ween
En angsten afgemat, breekt u den kop in tween!
O! helsche Jammerpoel, wat heil staat u te hoopen?
Het Paradys gaat open,
En 't zwaerd verliest zyn sneê;
Wyl 't liefelyke bloed van Jezus 't maakt gedwee.
Wat onheil staat ons meer na ziel of lyf te dugten?
Al de helsche benden vluchten;
Haar Hoofd legt neêrgeveld,
| |
[pagina 112]
| |
Verwonnen door den arm van onze onwinb'ren Held.
Nu zyn wy vry van al die kommerlyke zorgen,
Of God wil langer borgen:
't Is alles afbetaald,
En met een streep van bloed in 't schuldboek doorgehaald.
Spaar, Izraël, al 't bloed der redelooze Dieren;
Spaar alle uwe Offervieren:
Dit Bloed is 't eenig Bloed,
Dat God en Mensch verzoent, en Adams misdryf boet.
Op, op, geef u na 't Kruis! beschouw zyn dierb're wonden,
Veroorzaakt door uw zonden:
Stryk met zyn heilig Bloed
De post en dorpel van 't Egiptische gemoed.
Maar eer gy toetreed, moetge uw lusten gants verzaaken:
Die waerdig 't Kruis wil naaken,
Moet uit zich zelven gaan:
Men kan de vrucht van 't Kruis niet ongekruist ontfaân:
Uw leven, goed en bloed, moet u zo waerd niet wezen,
Als God, en Hem te vreezen;
Die léven, goed en bloed
Zo mild ten besten geeft, dat Hy den Mensch behoed.
| |
Toezang.
Ach! Heer, help my, myn zinnen
En driften, overwinnen;
En maak, dat myn gemoed
U voor zyn Heil erken, zyn Troost en eenig Goed.
| |
Christus begraven.
Daar hangt 't gekruiste Lyk, van vrind en maag verlaaten,
Ten toon voor die Hem haaten:
Nu dacht het Jozeph tyd (een Lid der Joodsche Raad,
Die, om haar bitt'ren haat,
Tot noch toe had ontveinst, ook een te zyn der vrinden,
Die onzen Heiland minden)
Te toonen, dat hy nu, ter liefden van zyn Heer,
| |
[pagina 113]
| |
Dorst waagen staat en eer;
Had hy zich in den Raad, wiens wraakzugt niet te temmen
Was, laaten overstemmen;
Nu durft hy om zyn Lyk den Landvoogd spreeken gaan,
Daar 't niemand durft bestaan:
Pilatus, als hy reeds zyn dood hoord, staat verwonderd;
Maar de Hoofdman over honderd
Bevestigd Jozephs woord; dies schenkt hy hem, tot blyk
Van vrindschap, Jezus Lyk.
Terwyl hy bezig was met 't lichaam in te winden
In fyn en zuiver linden,
Komt Nikodemus, die by Jezus kwam by nacht,
Ook toetreên onverwacht:
Die brengt een mengsel meê, ontrent van honderd ponden;
Daar word het in gebonden;
Als 't by d aanzienlykste, van ouds her, was gemeen,
Haar dooden te bekleên.
Dus rykelyk met Myrrhe en Aloë bewonden,
Word 't Lyk na 't Graf gezonden,
Niet ver van Golgotha (genoegzaam als uit nood,
Wyl 't Feest op handen schoot)
Dat Jozeph in zyn Hof had uit een Rotz doen houwen,
En tot een Grafsteê bouwen;
Waar in nooit iemand lag; en laat den mond bekleên
Met een zeer grooten steen.
Ach Heer! wilt om de trouw, dieze aan uw Lyk betoonen,
Haar met uw zegen kroonen;
En haar, met Lazarus, verkwikken, na haar dood,
In Vader Abrâms schoot!
't Arglistig Priesterdom (vol nadacht om de woorden,
Die zy van Jezus hoorden,
Dat Hy den derden dag, na 't uitstaan deezer straf,
Zou opstaan uit zyn graf)
Verzoekt den Landvoogd, 't met zyn zegel te verzorgen
Van nu tot overmorgen:
Dat Hy niet door zyn volk geroofd wierd, en verbragt,
In 't duister van de nacht;
En uitgestrooit (om 't graauw, dat Hem weêr scheen genegen,
| |
[pagina 114]
| |
Tot oproer te bewegen)
Dat Hy was opgestaan, gelyk hy had voorzeid;
Dan was het uitgepleit!
Pilatus kreunt 't zich niet; maar antwoord, op haar klagen:
Gy moogt daar zorg voor dragen;
Verzegelt gy zyn graf; gy hebt een eige Wacht;
Steld die daar dag en nacht.
Waanwyze Geest'lyheid, meent gy Gods werk te steuiten,
Door Hem in 't Graf te sluiten?
Gy loopt u zelven dood! Hoe haast zal Gods geduld
Zyn over u vervuld!
| |
Toezang.
Ach! leer my, Heer, in 't hert, met bitt're Speceryen
U voor 't verderf bevryen:
Op dat ik in den Geest, dien lang gewenschten dag
Van uw Verryzenis, met vreugde, aanschouwen mag!
| |
Christus verreezen.
De Dood heeft al 't geloof van Jezus Bondgenooten,
En al haar hoop en troost, met Hem in 't Graf geslooten!
Dies, als de Sabbathdag was stil voorby gegaan
Van 't Paasfeest, en heel vroeg het licht der zilv're Maan
't Bekommert Vrouvolk uit haar morgenslaap kwam wekken,
Was yder driftigst, om haar oogmerk te voltrekken, (ken,
Voor Zon op weg te zyn; om 't lichaam vanhaar Vrind
Te balzemen, die haar zo vierig had bemind.
Wat zyt gy slecht beraân, van liefde blinde Vrouwen!
Uw yver is wel goed; maar, waar is uw vertrouwen
Op Gods onfeilbaar Woord? 't Kan immers niet geschiên,
Dat Hy zyn heilig Kind verderving zou doen zien!
Zyn Engel is alreeds ten Hémel afgekomen:
Die heeft den steen, die u bekommert, weg genomen,
Met een Aardbéving; en de Wachters dood van schrik,
Verstuiven, door zyn glans, doen in een oogenblik!
Daar komen zy by 't Graf; maar Jezus is verlooren!
En moeten, in haar angst, dit hard verwyt noch hooren:
| |
[pagina 115]
| |
Zoekt gy den levenden in 't graf? Wat gaat u aan?
Uw Heiland is hier niet; Hy is al opgestaan!
Herdenk, hoe dikwils Hy u, in voorgaande tyden,
In 't Land der Galileen heeft ingestampt zyn lyden;
En klaar gezeit: Ik moet geleverd in de macht
Zyn van het zondig volk, en worden omgebragt
Door d'Heid'nen aan een Kruis; dog zal van 't Kruis genomen,
Weêr, op den derden dag, uit 't graf te voorschyn komen.
Haar hert hier door geraakt, en gants ontlast van schrik,
Was elk weêr driftigst; en viel yder oogenblik
Te lang, die blyde maar haar Vrinden te verkonden:
Doch 't heeft geen ingang, by d Apost'len zelfs gevonden.
Maar Petrus gaf zich straks na 't graf; en zag den doek
Van 't hoofd, in één gerold, daar leggen in een hoek;
En 't kost'lyk lynwaat, daar zyn lyf was in gewonden,
Heeft hy in d'and're hoek van 't graf byeen gevonden.
Johannes volgd' hem na; en in het graf gegaan,
Geloofde, dat zyn Heer was waarlyk opgestaan.
Al d'and're hooren 't wel verhaalen; maar 't verryzen
Kan niemand, hoe hy preêkt, haar sterk genoeg bewyzen.
De Schrift blyft haar verdekt; dus trekt 't zig niemant aan,
Al tuigt die noch zo klaar, dat d'Heiland op moest staan.
Maria blyft'er by, dat Hy haar was verscheenen;
En haar belast had: Zegt myn Broeders; staak uw weenen;
Myn God is ook uw God; myn Vader is nu weêr
Uw Vader, als Hy is myn Vader: wenscht gy meer?
Schoon d'and're Vrouwen, die van 't graf met blydschap
Eenparig alles, wat Maria zeit, beämen;
Ja, uit zyn Naam, haar nog aanzeggen: Gaat strax heên, kwamen,
Wyl Jezus u verwacht, in 't Land der Galileen;
't Bewys had nog geen klem! 't was losse praat van vrouwen,
Daar niemand in een zaak van nadruk op kon bouwen.
't Gemoed was evenwel hier door zo zeer ontsteld,
Dat twee van haar de Stad verlieten, om in 't veld,
Door 't overpeinzen en herkaauwen aller zaaken,
Eens uit die maalstroom, indien 't mooglyk was, te raaken:
Alsze hier meê bézig zyn, en in haar drukste praat,
Komt Jezus aan haar zy'; doch in een vremd gelaat,
| |
[pagina 116]
| |
En vraagt haar onverziens: Wat is 't, dat gy verhandelt,
En zo betrokken ziet, terwyl ge hier zaamen wandeld?
't Gemoed loopt over, en haar yver antwoord Hem:
Zyt gy een Vremdeling, Vrind, in Jeruzalem?
Weet gy alleen dan niet, al 't geen in deeze dagen
Aan Jezus is geschied, daar Stad en Land van wagen?
Hoe, kent gy Jezus met? die krachtig als Gods Tolk
In woord en werken was, voor God en 't gantsche volk!
Hoe? kentgy Jezus niet? dien de Oversten der Jooden
Veroordeeld hebben; en uit nydaan 't Kruis doen dooden!
Wy hoopten, steunende op zyn toegezeide trouw,
Dat hy gantsch Izraël in 't kort verlossen zouw:
't Is nu den derden dag, dat deeze droeve zaaken
Gebeurt zyn! t Vrouw volk heeft getragt ons diets te maaken,
Dat Hy verrézen is vroegin den morgenstond;
En Eng'len van haar zyn gezien, die klaar en rond
Betuigden, dat Hy leeft; en die zich onderwonden,
Dit na te vorschen, hebben 't Graf wel leeg gevonden;
Maar geen ding minder, als aan 't Vrouvolk was gebeurt;
Want niemand, die van Hem, of taal, of teken, speurt.
Als Jezus haar dus hoort haar nood als kind'ren klagen,
En zonder achterdogt of zorg voor slinkse lagen,
Uitstorten in zyn schoot, wat in haar boezem wroet,
Tast Hy haar onverwacht dus ernstig in 't gemoed:
Waar 's uw verstand? wat helpt dit mymeren en teemen?
Wat zyn uw herten traag, om alles aan te neemen!
Wat door Gods Knegtenis van eeuw tot eeuw voorzeit
Tot troost van Izraël! Waar 's uwe eenvoudigheid?
Hoe kon 't beloofde Zaad der Vrouwe 't sterven myden?
Hoe? most Hy niet om ons al deeze dingen lyden,
Eer Hy ter heerlykheid inging? Is niet volbragt
Door Jezus, al wat van de Christus word verwacht?
Daar op verklaart Hy haar, al wat'er van zyn léven,
En van zyn sterven was, door Gods bevel geschréven:
En daald van Mozis af allengskens na beneên,
Tot Hy haar had gevoerd door alle Boeken heên!
Dus nadert Emaus; ja 't is by haar, eer zy 't gisten;
En als Hy scheiden wouw, beginnen zy te twisten;
| |
[pagina 117]
| |
Wyl Jezus voorgeefd, dat zyn reis noch verder strekt;
En yder pleit om 't zeerst, dat Hy doch niet vertrekt:
Waar wilt gy nu noch heen? de dag is sterk aan 't daalen;
Gy mocht, als 't duister word, in 't woeste veld verdwaalen;
't Istyd van rusten, Vrind; blyf by ons deezen nacht,
Zo word ons zoet gesprek bekwaam ten eind' gebragt.
Hy laat, door zacht geweld, tot blyven zich beweegen;
En als Hy aanzat, sprak Hy over 't brood den zeegen;
En na 't gebroken was, en aan haar uitgedeeld,
Toont Hy, hoe Hy met haar als kind'ren had gespeeld.
Toen merkenze eerst, wie haar was onderweg verschénen;
En als zy 't merken, is Hy schielyk weêr verdweenen!
O! wond're Mensenvrind, hoe haast neemt gy uw keer!
Uw komst was onverwagt, maar uw vertrek veel meer!
Daar is geen geest in haar! 't is of zy zelfs verdweenen
Zyn, met haar Reisgenoot; ja gantsch hervormd in steenen;
Tot dat'er eind'lyk één dus deeze stilte brak:
Hoe was uw hert gesteld, toen Jezus met ons sprak?
Ik voelde een zoeten brand door al myn aad'ren speelen,
Terwyl Hy bézig was met ons gemoed te streelen!
Is 't blyvens-tyd voor ons? de liefde lyd het niet;
Laat ons verkonden gaan, al wat ons is geschied.
Daar gaat de reis weêr aan; 't ontbrak haar aan vermogen,
Zy waaren anders na Jeruzalem gevlogen;
Dat elk ten spoedigsten mogt tot zyn troost verstaan,
Wat wond'ren Jezus had omtrent haar ziel gedaan!
Daar word haar straks verteld, dat Simon met zyn oogen
Den Heiland had gezien; maar niemand schier bewogen:
En als zy alles, wat op reis haar was geschied,
Vernaalden, hoe Hy zich van haar gezeggen liet,
En van haar wierd gekent, na dat Hy 't brood gebroken,
En haar had toegereikt: 't was in den wind gesproken.
Niet lang daar na, als zy eendragtig overslaan,
Al 't geen haar was gebeurt, komt Hy in 't midden staan,
En wenscht met bly gelaat de vreden aan haar allen!
Maar wyl dat Jezus haar kwam schielyk overvallen,
Was elk in zyn gemoed verslagen en bevreest;
Ja dagt niet anders, in dien angst, of 't was een geest!
| |
[pagina 118]
| |
Dies spreekt Hy haar dus aan: Komt u myn komst ontroeren?
Hoe laat gy u zo ver door't blind vernuft vervoeren?
Wat spooreloosheid geeft ge in 't hert den vryen toom
Van geesten? Schaamtge u niet van zulken idlen droom?
Ik kom, in 's Vaders Naam, uit reine liefde u groeten!
Betrouwt uwe oogen; ziet myn handen; ziet myn voeten:
Is 't zien u niet genoeg, betast my één voor één;
Een geest heeft immers niet, als ik heb, vleesch en been:
Dit zyn myn handen; dit myn voeten; dit myn wonden;
Dit is myn zy', die door een speersteek wierd geschonden!
Zy eind'lyk overtuigt, dat 't niemand anders was,
Zyn wonderlyk verheugd! 't Geloof wouw noch zo ras
Niet volgen op die vreugd; die vreugd quam 't eer beletten,
En haar verwondering 't noch meer te rugge zetten:
Dies eischt Hy spys van haar: men langt hem van den dis
Wat van een honigraat en een gebraaden vis:
Als Hy dit in 't gezicht van allen had gegeeten,
Heeft Hy haar ernstiglyk haar ongeloof verweeten,
En hardigheid van hert; en tast dus op-haar zeer:
Zyn dit de woorden niet, die ik zo dikwils weêr
Herhaald heb? Alles moet vervuld zyn, wat geschréven
Van my door Mozis is, en and'ren, die gedréven
Zyn door dien zelven Geest, veel eeuwen achter een:
Of meent gy, dat Gods Woord kan wezen, ja en neen.
Ach! God, wat is de mensch erbarmelyk geslagen
Met blindheid in 't verstand! wie kan genoeg beklagen,
Hoe door zyn averechts vernuft en Satans list,
Die na uw heil verlangt, zo deerlyk dikwils mist.
Dit speeld Hem in 't gemoed; dies Hy, met haar bewogen,
Aanstonds' de vliezen ligt van haar verduisterde oogen;
Op dat zy 't diep geheim zyns Lydens recht verstaan;
En boezemd haar weêr in, als 't licht was opgegaan:
Zo most de Christus om der menschen zonden lyden,
Indien Hy van 't verderf haar eeuwig zouw bevryden!
Zo most Hy sterven aan het Kruis, en, na die straf,
Weêr op den derden dag verryzen uit zyn graf;
En boete, in zyn Naam, door Godgewyde monden
Verkondigt worden; en vergeeving aller zonden,
| |
[pagina 119]
| |
Eerst in Jeruzalem, dan verder; tot dit Woord
Van alle volkeren der Waereld zy gehoord.
| |
Toezang.
Ach! Jezus, zie my aan met innerlyk meêdogen!
Verlicht myn duist're oogen;
Op dat ik U mag zien, en dankbaarlyk erken,
Dat ik U ziel en lyf, en alles schuldig ben:
Dit wensch en bid ik ook voor alle Menschen t'zaamen:
Uw liefde is algemeen;
In U zyn we alle één:
Doe, door uw liefde, ons eenpaarig zeggen, Amen.
AMEN.
| |
Nareden.
Ik heb dit Werk volvoert, zo ver myn krachten strekken;
Ach! dat den Hémel kwam, een eed'ler geest verwekken,
Ons tot een heldre baak in deeze donk're nacht,
Die met een vaster hand afmaalden 't bitter Lyden
Van onze Immanuël; en hoe veel zwaare stryden
Hy uitstond, eer Hy ons verloste uit Satans macht!
Want niemand kan den grond en nadruk ons verklaaren,
Van 't geen Hy, om den mensch te redden, heeft ervaaren;
Ten zy Gods Geest hem wyst het onbekende spoor:
Geleerdheid helpt hier niet; hier moet een David wezen;
Een Dichter na Gods hert, die, van zyn quaal genezen,
De dwaasheid van zyn Kruis, voor sWerelds wysheid koor!
Dit wensch ik tot Gods eer, en dienst van alle menschen;
En kan te vieriger om zo een Dichter wenschen,
Als 't hert my klaarder tuigt, dat my dit heil ontbreekt!
Ach! Heer, ik hoop, Gy zult myn arbeid niet verachten;
En 't zal my loons genoeg zyn, zo myn ernstig trachten
In eenig mensch een vonk van Jezus Liefde ontsteekt!
| |
[pagina 120]
| |
I. Joh. IV. 9-11.Hier in is de Liefde Gods tegen ons geopenbaart,
Hier in is de Liefde; niet dat wy God lief gehad hebben;
Geliefde, indien God ons alzo lief heeft gehad; zo
EINDE. |
|