De Hollandsche Liis met de Brabandsche Bely

[p. 107]

De Hollandsche Lys:
Vertogende, De grote Ongeregeltheyt, van de onbeschaemder Jeugdt, binnen Haerlem.

Voor-reden.

Dat gy hier nu sult, in desen,

Mogen lesen,

Raeckt de Maegden allermeest;

En oock sulcke Iamen mede,

Daer ter Stede,

Die sijn in de Buyrt geweest.

[p. 108]

 

Vrijers sick toch meest vermaecken,

 

In de saecken

 

Die de wereldt hier aengaen.

 

Wilt dan hier nu velerhande

 

Maegde-schande,

 

Door mijn Penne-dicht, verstaen.

 

Ey, laetu van my opwecken:

 

Sonder gecken,

 

Wacht u voor een Hollands Dier:

 

⁺Dese Meyt gaet tuyre-luyren,

 

By de buyren,

 

Hucke-bucken by het vier.

+ Verhandelinge.

[p. 109]

 

⁺Daer gaet sy, Moer-onbeladen,

 

Appels braden,

 

Of kastaen jen, in de tijdt:

 

Mits komt daer OOCK Dirck en Tymen,

 

Malle Symen:

 

Dan is Lijsse seer verbsijdt.

 

Siet Snap-Aettje daer ter stede

 

Dan oock mede;

 

Maritje komt niette laet:

 

Klaes-buyr komt dan, Wil 't so vallen,

 

Mee wat mailen:

 

Daer is 't dan, prit-pratje-praet.

+ Hoe de Lysen en lannen, binnen Haerlem haer Buyrvergaderingen beginnen: Daer in sy verre te boven gaen de ydelheyt vande Oosi ende Wes-Indiaensche Heydensche menschers.

[p. 110]

 

Mits so komt oock ingeschoven,

 

Windt te kloven,

 

Klaesje Dircks en Soetje-buyr:

 

Dan heeft onse Kees en Neeltje,

 

't Aerdig-beeltje,

 

Van dit volckje mee geen duyr.

 

Op die lucht komt Brackje Iansfen

 

Mede dansfen,

 

In het spoor van Hindeloop:

 

Daer na komt dan noch instappen,

 

Wat te klappen,

 

Lamme Ians, by al den hoop.

[p. 111]

 

Dan komt Saertjen Arens mede,

 

Daer ter stede,

 

Dieuwer oock, met onsen Ian:

 

Annetje, met Madaleentje,

 

't Hincke-beentje,

 

Willen oock al aen den man.

 

Grietje Teeuwen, Iopje Krosen,

 

Swaentje Rosen,

 

Laten sick al mee daer sien.

 

^aTieuke, Tauke, Lieuwe louke,

 

't Malle vrouke,

 

Komen oock daer by de lien.

a Dit sijn drie by namen, van die lam-tongige Al-bedisters.

[p. 112]

 

Roeltje Iaspers, Trijntje Pouwels,

 

Tetje Ouwels,

 

Sijn daer mee dan al ontrent:

 

Stijntje Willems, onse buyrtje,

 

Op dat uyrtje,

 

Nimmermeer de buytschap schent.

 

Hoor-wat-nieus, met die Klappeije,

 

Al-verbreije,

 

Komen mee gestoven in

 

Daer komt dan noch Foockel, Aesje,

 

Buyre-slaesje,

 

Die is mede Geertruyts stn.

[p. 113]

 

Mits komt dan noch onse Snipje,

 

't Hollands Lipje,

 

Selde-t'huys en Loopje-buyr:

 

Bedde-vijsje, Lange-slaepjo,

 

Gieuwe-gaepje,

 

Sijn daer mee ter felver uyr.

 

Kijcke-potje, Al-bedille,

 

Nimmer-stille,

 

Lopen oock ter felve ftee:

 

Slinger-kousjen, Slyry-sleepjen,

 

Pype-peepjen,

 

Siet men dan daer oock al mee.

[p. 114]

 

Gype-gape, Styve-beentje,

 

Slype-steentje,

 

Sleypen mee by al de rest.

 

Trippe-hieltje, Knicke-bolle,

 

Mal en dolle,

 

Laten sick oock sien op't lest.

 

Metje Ians en Tuyre-luyrtje,

 

'tMalle buyrtje,

 

Voegen sick oock in dit spel:

 

Dan komt daer noch luy in schreeuwen,

 

Ende geeuwen,

 

Dolle Griet, dat boser Vel.

[p. 115]

 

Loopje-ras komt na geschoven,

 

Ingestoven;

 

Tripje-tret quam schier te laet.

 

Hier heb ick u nu doen weten,

 

Hoe dat heten

 

Dese Loopsters achter straet.

 

Voorts, meer Vrijers, vuyl te spreecken,

 

Niet onbreecken;

 

Dus, komt 'tvolck daer by de lien:

 

Meerder Ape-spel en kuyren,

 

Deser buyren,

 

Kan men in geen Landen sien.

[p. 116]

 

Daer sijn fy dan uytgelaten,

 

Mal te praten;

 

Lobbe-kreucken niet onbreeckt:

 

Sulcke Meyt is Koninginne,

 

En Basinne,

 

Die daer aller-ftoutste spreeckt.

 

Daer onbreeckt geen hande-kloppen,

 

⁺Bier inkroppen;

 

Wijn oock, foey! tot spouwens toe:

 

Vuyle danssen, luy te kryten,

 

't Been opsmyten,

 

Wordt Moer-soetje nimmer moe.

+ Metydeler danssen vangense hare malle vreugden aen, voor fy eten.

[p. 117]

 

Daer moet dan een Speelman singen,

 

Alsse springen;

 

Oock speelt hy een lichte dans:

 

Siet dan eens de Lysen tieren,

 

Sotte Dieren,

 

Alsse sijn by jonge mans.

 

Dan so hoort men dese^a Teeuwen,

 

Roepe-schreeuwen,

 

Als men doet in brandt en moort:

 

'k Weet niet, dat men sulcke schanden,

 

In de Landen

 

Van Turckijen, heest gehoort.

a Een by-naem, van die lamme Hollandtsche Lysen.

[p. 118]

 

Daer na gaense bancketeren,

 

Ende smeren,

 

Tot het, worde lichten dag:

 

Rust en slaep is dan vervlogen

 

Wt haer ogen,

 

In dat Smulle-buyrs-gelag.

 

⁺Dan gaen dese reppe-handen

 

Stove-branden;

 

Sick te warmen by dat vier:

 

Mits komt Ian de Nar gelopen,

 

Vol gesopen,

 

Gribbe-grabblen naer een Dier.

+ Hoese tieren, na den eten, jegens den morge-stond.

[p. 119]

[p. 120]

 

⁺Hier na hoort men haer ter straten,

 

Luije blaten,

 

Met getier en groot geraes;

 

Om de buyren, watte! Vellen,

 

Op te schellen:

 

Jan speelt dan den Droncke-dwaes.

 

Mits so baffen, op dier stonden,

 

Al de honden,

 

Also luy, als droncke-Jan.

 

Wie! ist, die 't gebaf en 't roepen,

 

In de sloepen,

 

Datmael onderscheyden kan?

+ Hoese sick des morgens, sat ende vol, ter straten tieren.

[p. 121]

 

Dese honden doen haer weten,

 

Datse heten,

 

Dieven van de morge-rust.

 

Noch wil dan dit nachte-schenden

 

Daer niet enden:

 

Niemant heeft tot scheyden lust.

 

Dit geschel dient dan allene,

 

Als ick mene,

 

Om te seggen: ‘Hoort ons hier:

 

‘Want wy u te kenne-geven,

 

‘Dat wy leven,

 

‘Door geraes en dol getier.

[p. 122]

 

Daer na gaense hecke-breecken:

 

Tot een teecken,

 

Datse sijn van boos geslacht;

 

Die 't geweldt, ter here-straten,

 

Niet verlaten,

 

Also wel by dag, als nacht.

 

^a Stoepen onder voete trecken,

 

Is der Gecken

 

En Sottinnen strate-spel:

 

Hier in is de lamme Lyse,

 

Bose wyse!

 

Al te gou, dat stouter Vel.

a Als sy menigmael daer gedaen hebben, sijnde sulcks onder anderen den 18. Iulij 1618. des nachts aen de stocpen van eenen der Heren Schepenen op't Sparren, als mede aen sijnge buyren gebeurt; daerse een yser leuinge, een arm dick, gebrokẽ en in't sparre geworpẽ hadden.

[p. 123]

 

Mits so siet men haer de ringen.

 

Omme wringen

 

Van de huysen; op sijn diefs.

 

Die dan een van dese Vegen

 

Heeft gekregen

 

In sijn arm, die heeft wat liefs.

 

Dan so siet men haer oock vatten

 

Krabbe-katten;

 

Diese hangen aen een deur:

 

So, dat onder bange-dieven,

 

En die lieven,

 

Is, mijns oordels, weynig keur.

[p. 124]

 

Siet, hoe dese Kusse-wangen

 

Mee verlangen,

 

Om oock in de kraem te sijn:

 

Want sy gaen, met haer beminden,

 

Ringe-winden.

 

Wat! is haer de maegdom pijn!

 

Goudsmits^a traeljen gaense breecken,

 

En versteecken

 

Dan de stucken, metter spoet.

 

Mits so gaen die stoute Vellen

 

So! hardt schellen,

 

Dattet klockje breecken moet.

a Gelijkse op Nieu-Iaers nacht 1628. oock in de Dam straet seer schãdelick gepleegt hebben, met oock brouwers tonnen, wagens en karren in't water te werpen, en pot-huysen te breken.

[p. 125]

 

Dan is't tijdt, om as te laten,

 

Met, ter straten,

 

Meer gewelde en schae te doen.

 

⁺Voorts, so siet men dese Gecken

 

Buyte-trecken:

 

Daer sijn fy dan eve-koen.

 

'sMorgens gaense vroeg uyt wandren,

 

Met den andren:

 

Jan neemt Lijsje by der hand:

 

Schreeuwe-kryten, tiere-rafen,

 

Als de dwasen,

 

Is daer eer, en gene schand.

+ Hoese daerna, buyten op 't veldt, tieren.

[p. 126]

 

Duyn opklimmen, knijntjes jagen,

 

Hele dagen,

 

Lamme-Lyse wel bevalt.

 

Dan heeft sy haer styve leden

 

Afgereden:

 

Wonder! is't, hoesy daer malt.

 

Daer is oock het boure-plagen

 

Haer behagen;

 

So, als sy ter Stede deen:

 

Draeije-bomen, by de sloten,

 

Om te stoten,

 

Doet dan Ian daer niet alleen.

[p. 127]

 

Daer kan't haer oock niet vervelen,

 

Om te stelen

 

Vonders, daer men over gaet:

 

Koockers worden afgenomen

 

Van de bomen;

 

Door haer aller bosen raet.

 

Dese worden dan gesmeten,

 

Sulje weten,

 

Ywers, ick en weet niet waer.

 

Fy! die stouter Breecke-plancken:

 

Sulcker rancken

 

Sijnse vol; meest allegaer.

[p. 128]

 

Dan gaen noch die Bose-wichten

 

Fuycke-lichten;

 

Om den groten verssen soo.

 

Hierom sullen sy nu heten,

 

Regt-vergeten;

 

Schoon dat sy dit horen noo.

 

Hey! dat eens een Schout, te Lande,

 

Haer so pande,

 

Alsfe waerdig sijn, na Recht;

 

En liet dese Lichte-suycken

 

Onder duycken,

 

In het water, maegdt en knecht:

[p. 129]

 

Dan so sou hy vange-mogen,

 

Ongelogen,

 

Monster-Maegden, dol van sin:

 

Die mogt hy besien dan laten,

 

Langs de straten,

 

Als de Hollands Meremin.

 

Ach! dat dese, Sonder-wetten,

 

Niet en letten

 

Op haer eygen schande-val:

 

Sy sijn, door de geyle reden,

 

Licht gesneden

 

Van de tong-riem: Foey! haer al.

[p. 130]

 

Maer, dat sy de bomen breecken,

 

Is een teecken

 

Datse sijn van dol verstandt:

 

Wie sou dese, Dol-van-sinen,

 

Nu beminnen?

 

Geen, die hier is wijs in't Landt.

 

Leeuwen, wolven, wilde swynen,

 

Niet verschynen

 

Hier in duyn; in welcker ftee,

 

Dese Maegden, met de knapen,

 

Beestlick gapen,

 

En sijn al te slinden ree.

[p. 131]

 

Wilde swynen, in de wouden,

 

Regel houden,

 

Meer, als dese Vegen doen:

 

Die, om boosheyt aen te richten,

 

Ende stichten,

 

Sijn in alle saecken koen.

 

'tSal, mijns oordels, als wy vresen,

 

Nodig wesen,

 

Dat men haer al buyten set,

 

En laet haer in duynen lopen,

 

Heel versopen

 

In haer wellust, sonder wet.

[p. 132]

 

Want, sy voeren beeste-seden,

 

Met haer reden,

 

Als men voor sijn oogen siet.

 

Waer! siet gy een swijn ter straten,

 

Wt-gelaten,

 

Als Moer-Lijs en dolle Griet?

 

Scheure-dieren, byte-beren,

 

Niet verkeren

 

Hier in't Landt: In harer ftee,

 

Onse Maegden, boser Dieren,

 

Sick so tieren,

 

Dat de velden roepen, Wee!

[p. 133]

 

Sou ick hier nu mede stellen,

 

Deser Vellen

 

Drinck-getier, ter bruyloft-mael,

 

En haer over-sot verblyden,

 

Niet te lyden;

 

't Sou hier sijn te lang verhael.

 

'k Wil, in 't korte, dan verhalen,

 

Hoese dwalen,

 

Die nu meynen, dat een Meyt,

 

Rijck van goedt en groots in't wapen,

 

Met de knapen,

 

Niet kan doen gaer uyt bescheyt.

[p. 134]

 

Sy kan mee drie romers drincken,

 

Als 't wil sincken:

 

Wil het niet; sy, als een hoer,

 

Werpt den romer, vol geschoncken,

 

Ongedroncken,

 

Met de wijn, dan op de vloer.

 

Klinck-klinck-klinck, werpt sy de glasen,

 

Als de dwasen,

 

Tegens muyr en schutssel aen:

 

So, dat dan die droncke-bolle,

 

Als een dolle,

 

Lust neemt, in de wijn te gaen.

[p. 135]

 

Plas-plas-plas, niet lang geleden,

 

Gingse treden,

 

Als een vercken, in de wijn.

 

Wie sou deser droncker Snuyten

 

(Als de guyten)

 

Bed-genoot nu willen sijn?

 

Na drie romers, geeft s' een wencken,

 

Om te schencken

 

Drie en een;die maecken vier:

 

't Vierde glas doet Moer dan stellen,

 

't Hoofdt der Vellen,

 

Op de drie, met dol getier.

[p. 136]

 

Siet dan onse Hallef-droncken,

 

Daer eens proncken,

 

Als een malle Droncke-luyt.

 

Is dan tot het vierde glaesje,

 

't Maegde-blaesje

 

Wat te kleyn; sy gietet uyt.

 

Dan so komt daer by gelopen,

 

Dol-gesopen,

 

Ian, die spot en narre-kout,

 

Met de mede droncke-Lysen,

 

Tot afgrysen,

 

Op geeft, en de wijn uytspout.

[p. 137]

 

't Geen ick hier nu heb geschreven,

 

Van 't quaedt leven

 

Deser Vegen, op de straet;

 

En hoe sy ter bruyloft^a drincken,

 

Ende klincken,

 

Kunje sien ter naeste plaet.

 

Daer meugt gy met een begapen

 

Hoere-knapen,

 

En haer buyten veldt-geraes.

 

Ian die kaeckelt, mal in seden,

 

Sotte reden;

 

Even als een droncke-dwaes.

a Dit geeft de spouwende Maegdt genoeg te kennen.

[p. 138]

 

Lijsje kan dan, onder allen,

 

Mee so mallen,

 

Datse, nuchter, droncken is.

 

Isser een Sottin te Lande,

 

Watte schande!

 

So is sijer een gewis.

 

Ey, siet haer eens aen, met sinnen,

 

Stoocke-minnen,

 

En sick tieren, also dol,

 

Als een droncke-bol ter straten,

 

Door sijn blaten,

 

Als hy is heel sat en vol.

[p. 139]

[p. 140]

 

⁺Nu moet ick u mede wysen

 

Deser Lysen

 

Huycke-dragen: 't Is te mal,

 

Dat het buyten vreugde-plegen

 

Deser Vegen,

 

Heeft ter strate genen val.

 

Sloery-sleyp gaen hare benen

 

Sleypen henen,

 

Alsse om een boodtschap gaet:

 

Slepe-Moer kan dan haer hieltjen,

 

Tot haer sieltjen,

 

Niet oplichten, langs de straet.

+ Hoe se dagelicks ter straten gaen, buyten vergaderingen.

[p. 141]

 

Siet daer gaen, die gape-Lyse,

 

Hallef-wyse,

 

Langs de straten, soetjes heen.

 

Slinger-koussen, kijcke-gapen,

 

Als de Apen,

 

Is die Lam-voet seer gemeen.

 

Als de mannen haer gemoeten,

 

Ende groeten,

 

Dan heeft sy twee ftyve knien:

 

Om te niegen, en sick keeren,

 

Hen ter eeren,

 

Dunckt haer schande, voor de lien.

[p. 142]

 

Geeftse hun een knicke-bolle,

 

Als een dolle,

 

't Is noch veel van haer gedaen:

 

In 't gemeyn, Moer-onbewogen,

 

Slaep-in-ogen,

 

Sal so sleypen hene gaen.

 

Hoese hier gaet langs de strate,

 

Dese plate

 

V, na 't leven, tonen kan;

 

Loey en lam, om hoog en onder:

 

Over-wonder!

 

Hoese noch komt aen den man.

[p. 143]

[p. 144]

 

't Schijnt dat, onder 't hemdt en kleden,

 

Hare leden

 

Met blau garen sijn gehecht.

 

't Is te vreemdt, dat een van allen

 

Kan bevallen

 

Eenen braven rappe-knecht.

 

⁺Maer als sy, met Jan, mag paren,

 

En vergaren

 

Buyten in het groene gras,

 

Dan kan onse Gape-stockje,

 

't Houte-blockje,

 

Springen, ofse 't hartje was.

+ Vervolg van haer buyten veldt-geraes.

[p. 145]

 

Dan kan onse Slyre-sleepje,

 

Sonder sweepje,

 

Lopen, als een wildt konijn.

 

Dan kan onse Kijcke-gaepje,

 

't Hollands-Aepje,

 

Gou genoeg ter koten sijn.

 

Dan kan onse Sloere-slory,

 

Dantelory,

 

Ras opstaen van hare val.

 

Dan kan onse Dantelaertje,

 

Lijs en Saertje,

 

Spelen, kip ick heb u al.

[p. 146]

 

Dan kan onse Wywe-wouwe,

 

Buyte-gouwe,

 

Hipplen, als een exter doet.

 

Dan kan onse Kreupel-Neeltje,

 

Spele-veeltje,

 

Springen op een lichte voet.

 

Dan kan onse Gape-vaecke,

 

Klappe-kaecke,

 

Als een hart, sien in de lucht.

 

Dan kan onse, 't is geen hoertje,

 

Venus-moertje,

 

Geven menig minne-sucht.

[p. 147]

 

Dan kan onse Slepe-sliertje,

 

't Hollands-Diertje,

 

Vrolick sijn, met Narre-Jan.

 

Dan kan onse Slinger-hooske,

 

't Ope-rooske,

 

Doen, al wat een ander kan.

 

Dan kan onse Styve-beentje,

 

Madaleentje,

 

Buyge-niegen, also ras.

 

Dan kan onse Lamme-knietje,

 

Met quae Grietje,

 

Wentlen in het groene gras.

[p. 148]

 

Dan kan onse Mancke-Lyse,

 

Nimmer-wyse,

 

Danssen, op een kreupel voet.

 

Dan kan onse Hallef-dolle,

 

Omme-rolle,

 

Lopen, als het haesje doet.

 

Dan kan onse Styve-kootje,

 

Dit Mallootje,

 

Kreucke-hemdtje spelen mee.

 

Dan kan onse 't Hoofdt-van-apen

 

Oock wel gapen,

 

Meer, als op de hoogste stee.

[p. 149]

 

Dan kan onse Klappe-Guyrtje,

 

Spele-buyrtje,

 

Wtslaen ick en weet wat kout.

 

Dan kan onse Kraecke-nootje,

 

Sotte-kootje,

 

Spelen 't knijntjen in het wout.

 

Dan kan onse Snoepe-koeckje,

 

't Hollands-doeckje,

 

Hasen vangen aen het spit.

 

Dan kan onse Onbeschaemde,

 

Wel-benaemde,

 

Tanden wetten tot gebit.

[p. 150]

 

Dan kan onse Dunne-weije

 

Velerleije

 

Drancken suypen op een mael.

 

Dan kan onse Scherpe-biertje,

 

Tyre-liertje,

 

Wijntjen drincken uyt de schael.

 

Dan kan onse Manne-sotje,

 

't Maegde-spotje,

 

Hallef droncken slape-gaen.

 

Dan kan onse Onbeslapen

 

So! mal gapen,

 

Dat daer Jan by haer komt staen.

[p. 151]

 

Dan kan onse Hallef-slaepje,

 

Met een gaepje,

 

Sick eens keren om en om.

 

Dan kan onse Waecke-Lijsje,

 

Door een Nijsje,

 

Op 't geketel sijn, als stom.

 

Dan kan onse Bier-in-stouwe,

 

Gaerne-vrouwe,

 

Menig knijntjen lopen doen.

 

Dan kan onse Hase-wintje,

 

't Venus-kintje,

 

Jan wel geven d'eerste soen.

[p. 152]

 

Dan kan onse Malle-moertje,

 

Spele-hoertje,

 

Jan oock jagen totten val.

 

Dan kan onse Hyge-loopje,

 

Onbekroopje,

 

Mede vallen, 't Is te mal!

 

Dan kan onse Mooy-by-schonen

 

Daer vertonen

 

't Vel, wat boven bey de knien:

 

Dan kan onse Ope-rockje,

 

Met een jockje,

 

Vragen, of hy't heeft gesien?

[p. 153]

 

Dan kan onse Slinger-sieltje,

 

Kacke-hieltje,

 

Noch wat doen; ick weetet wel.

 

Dan kan onse Draeije-gaetje,

 

Met een maetje,

 

Sick versieren menig spel.

 

Dan kan onse Buck-in 't-slootje,

 

't Water-gootje,

 

Oock een stroompje vlieten doen.

 

Dan kan onse Onbeschofte,

 

Onverkofte,

 

Wesen, als een kryger, koen.

[p. 154]

 

Dan kan onse Meyt-en-Vrouwe,

 

Ydel-gouwe,

 

Prysen al dat sy misdoet.

 

Dan kan onse Helle-Vege

 

Niet te dege

 

Dencken, datse sterven moet.

 

Dan kan onse Ongetroude,

 

Min-benoude,

 

Doen, het geen haer Moer wel kan.

 

Dan kan onse Backe-taertje,

 

Snoepers-aertje,

 

Koeckje-backen in een pan.

[p. 155]

 

Dan kan onse Kreucke-doeckje

 

Wel een snoeckje

 

Sieden, met een sootje pos.

 

Dan kan onse Glas-op-tille,

 

Met haer wille,

 

Drincken, dat de schroef is los.

 

Dan kan onse Lobbe-kroockje,

 

Minne-stoockje,

 

Singen, als een Nachtegael.

 

Dan kan onse Stoocke-minne,

 

Die Sottinne,

 

Omme springen in een sael.

[p. 156]

 

Dan kan onse Slinger-poortje,

 

Hippel-sloortje,

 

Danssen om en wederom.

 

Dan kan onse Kaeckel-henne,

 

Schrijft mijn penne,

 

Voeren name, Selde-stom.

 

Dan kan onse Bucke-neckje,

 

Spele-geckje,

 

't Halsjen draeijen, als een swaen.

 

Dan kan onse Pinxter-blomme,

 

Bulder-tromme,

 

Met haer tonge luije slaen.

[p. 157]

 

Dan kan onse Kaecke-beentje,

 

Als een eentje,

 

Queecken, kuak-kuak-kuak-kueek-kueek.

 

Dan kan onse Hip-op-hippel,

 

Springe-wippel,

 

Vliegen, als die 't eentjen leeck.

 

Dan kan onse Brande-stoofje,

 

Duyne-sloofje,

 

Schreeuwen, als een mager swijn.

 

Dan kan onse Schreeuwe-keeltje,

 

Sotte-queeltje,

 

Over al de wildste sijn.

[p. 158]

 

Dan kan onse Lig-eens-onder

 

('t Is geen wonder)

 

Spelen, so als 't heten mag.

 

Dan kan onse Spartel-bene,

 

Niet allene,

 

Doen, gelijck een^a vrouwe plag.

 

Dan kan onse Ronde-loopje,

 

In het hoopje,

 

Springen, op en weder op.

 

Dan kan onse Dansse-voetje,

 

Spele-soetje,

 

Ronder draeijen, als een top.

a Dit gaet der Eerbarer Maegden verstandt verre te boven.

[p. 159]

 

Dan kan onse Dansse-Lyse,

 

Vuyle wyse!

 

Roepen: Speelman, weder aen.

 

Dan kan onse Slepe-sloofje,

 

Hucke-stoofje,

 

Op haer benen wacker gaen.

 

Dan kan onse Draeije-sieltje,

 

Licht-op-hieltje,

 

Maecken eenen ronden dans.

 

Dan kan onse Rockje-ronde,

 

Watte sonde!

 

Springen met de jonge mans.

[p. 160]

 

Dan kan onse Spele-luyte,

 

Dick-gekuyte,

 

Springen, dat de kamer beeft.

 

Dan kan onse Licht-op-Lyse,

 

Deser wyse,

 

Tonen, datse kuyten heest.

 

Dan kan onse Draeije-bille,

 

Jan ter wille,

 

Al haer leden roeren doen.

 

Dan kan onse Lede-setster,

 

Tande-wetster,

 

Sijn in alle boosheyt koen.

[p. 161]

 

Dan kan onse Wette-tande,

 

Minne-brande,

 

Klappen, als een papegaey.

 

Dan kan onse Kaeckel-exter,

 

Morge-wexter,

 

Kaeckelen, als droncke Maey.

 

Dan kan onse Wecke-morgen,

 

Licht-van-sorgen,

 

Spelen der Malloten loop.

 

Dan kan onse Nachte-waecke,

 

Sonder-vaecke,

 

Houden klap en spot te koop.

[p. 162]

 

Dan kan onse Manne-soetje,

 

Dansse-voetje,

 

Sick verblyden, door de wijn.

 

Dan kan onse Pooije-wijntje,

 

Lijs enStijntje,

 

Over-drollig vrolick sijn.

 

Dan kan onse Suyp-uyt-potje,

 

Spele-sotje,

 

Schuyle-winckje spelen mee.

 

Dan kan onse Sckuyle-winckje,

 

't Malle dinckje,

 

Duycken in een bedde stee.

[p. 163]

 

Dan kan onse Duyck in't-bedde,

 

In de wedde,

 

Daer, met Jan een kunsjen doen.

 

Dan kan onse Kunstig-diertje,

 

Schote-viertje,

 

Meer doen, als men sou vermoen.

 

Dan kan onse Vicre-schootje,

 

't Wt-gekootje,

 

Jan toedecken, haren lief.

 

Dan kan onse Decke-deecken

 

^a 't Rinckje-steecken

 

Niet moe werden, 't soet-gerief.

a Dit is op sijn groot Ridders, die men siet in Koningen en Princen Hoven, so toernooijen als den Ring ste steken. 'c Is dan nu tijt, dat men onse Hollandsche by sen mede te pacrde sette.

[p. 164]

 

Dan kan onfe Ian-bedexter,

 

Hippel-exter,

 

Hipplen by den groten hoop.

 

Dan kan onse Springe-beentje,

 

Met een steentje

 

Werpen, dattet verre loop.

 

Dan kan onse Rommel-sloortje,

 

Hete-poortje,

 

Seggen, dat men Jan daer soeck.

 

Dan kan onse Veynse-schijntje,

 

Aef os Stijntje

 

Senden in een ander hoeck.

[p. 165]

 

Dan kan onse Brande-minne,

 

Dol van sinne,

 

Lopen, daerse Jan verllet.

 

Dan kan onse Moer van-gecken

 

Hem ontdecken.

 

Wie siet hier haer wille niet?

 

Dan kan onse Decke-potje,

 

Bedde-sotje,

 

Doen, als haers gelijcken deen.

 

Dan kan onse Suyse- windtje,

 

't Minne-kindtje,

 

Met hem spelen, knie om been.

[p. 166]

 

Dan kan onse Ian-besinster,

 

Liefde-spinster,

 

Hem versteecken in een tuyn.

 

Dan kan onse Mal-voor't-hoofje,

 

Ydel-sloofje,

 

Met hem lopen op een duyn.

 

Dan kan onfe Duyne-klopje

 

Wel een popje

 

Maecken, met de hulp van Ian:

 

Dan kan onse Veynse-moertje,

 

Sande-sloertje,

 

Dit verhelen voor den man.

[p. 167]

 

Dan kan onse Duyne-waeltje,

 

Tuymel-Aeltje,

 

Rollen tot beneden toe.

 

Dan kan onse Rolle-klootje,

 

Knien-onblootje,

 

Nimmer worden tuymel-moe.

 

Dan kan onse Wale-duyntje,

 

Van een ruyntje,

 

^a 't Hinxjen maecken. Watte schand!

 

Dan kan onse Naeckte-bille,

 

Met haer wille,

 

Sliry-sleypen door het sand.

a Dit is poëterije, voor de Gelecrden; dat de Maegden niet begrypen kunnen.

[p. 168]

 

Dan kan onse Slepe-stiertje,

 

Tuymel-diertje,

 

Sick aswasschen in de See.

 

Dan kan onse Naeckte-bene,

 

In 't gemene,

 

Jan daer sien ter selve stee.

 

Dan kan onse Bene-waster,

 

Water-plaster,

 

Daer, met hem, te biere gaen.

 

Dan kan onse Pooije-potje,

 

Als een sotje,

 

Ydel quick-quack-quick uytslaen.

[p. 169]

 

Dan kan onse Quack-verkoopster,

 

Strande-loopster,

 

Voeren, 'kweet niet wat al praets,

 

Dan kan onse Quick-quack-Aeltje,

 

Als een paeltje,

 

Vaste sitten by de maets.

 

Dan kan onse Sitte-vaste,

 

Over-braste,

 

Noch uytblyven eenen nacht.

 

Dan kan onse Nachte-waeckje,

 

Sonder-vaeckje,

 

Staen met haten Lief ter wacht.

[p. 170]

 

Dan kan onse Velde-spoeckje,

 

't Wilde-doeckje,

 

Sitten, als een man, te bier.

 

Dan kan onse Bier-in-packje,

 

Om een kackje,

 

Opstaen. Fy! dat Kacke-dier.

 

Dan kan onse Ey-in't-potje,

 

Pooije-sotje,

 

Weer gaen sitten by de rest.

 

Dan kan onse Pritte-praetje,

 

Met een maetje,

 

Spelen schuyle-winck op 't lest.

[p. 171]

 

Dan kan onse Schuyle-hoeckje,

 

Nachte-spoeckje,

 

Doen, ick weet niet hoe het heet.

 

Dan kan onse Hoecke-schuyltje,

 

't Avond-uyltje,

 

Doen, het geense beter weet.

 

Dan kan onse Wete-beter

 

Doen, met peter,

 

Dat Moer-Lyse dee, met Jan.

 

Dan kan onse malle Terje,

 

Watte vetje!

 

Roemen, dats' et oock wel kan.

[p. 172]

 

Dan kan onse Licht-op-kruyckje,

 

Vulle-buyckje,

 

Weder komen by de lien.

 

Dan kan onse Metje Ianssen

 

Aerdig danssen,

 

Seyt de geen die 't heest gesien.

 

Dan kan onse Singe-Neeltje.

 

Op een veeltje,

 

Spelen, als een droncke-bol.

 

Dan kan onse Suycker-soetje,

 

Met een bloetje

 

Dar ssen, van den wyne dol.

[p. 173]

 

Dan kan onse Brackje Ianssen

 

Weder danssen,

 

So, als sy in 't eerste dee.

 

Dan kan onse Swaentje Rosen,

 

Iopje Krosen,

 

Mede sijn tot springen ree.

 

Dan kan onse Licht-op-sieltje,

 

Met een sieltje

 

Doen, gelijck nu is geseyt.

 

Dan kan onse Eer-verloren

 

Laten horen,

 

Datse noch is suyver meyt.

[p. 174]

 

Dan kan onse Kinder-haelster,

 

Grase-waelster,

 

't Kintjen snyden, met een mes.

 

Dan kan onse Lig-verborgen

 

'tKindt verworgen.

 

Foey! dit hoer en vuyler Tes.

 

Dan kan onse Snije-keeltje,

 

Lijs, of Neeltje,

 

^a 't Popjen werpen in het Spar.

 

Dan kan onse Moorde-moertje,

 

Satans hoertje,

 

Schuylen by den Polle-Nar.

a 'c Iacr, 1627. op den 28. Februarij is binnen Haerlem een nieugeboren kindt in'c Spar gevonden, met een priem in de herssenen gesreken. Korts daer aen op den 6. naest volgenden Maert, is daet in't selve water, helaes! weder een ander gevonden, sijnde den strop met een mes afgesneden. En weynig tijds daer na, isser een tusschen 2 huys-pan-nen, in een schortekleedt gebonden, uytgevöden Voorts isser, kleyne tijdt te voren, een in de gemeyne heyme-lickheyt aen de vesten by de Raecks bekomen. Ende noch ontrent een jaer te voren, isser een op't grote kerckhos, op een doodt-bary doodt gevonden. Dit sijn de helsche vruchten van haer ydel-toytig Buyr-vergaren, en der jonger maegden onbeschaemder vryheyt.

[p. 175]

 

Dan kan sy met groter sorgen,

 

In 't verborgen,

 

Ywers houden hare kraem:

 

Daer kan sy sick ras doen helen

 

Van het telen,

 

Daerse weer toe wordt bequaem.

 

Dan kan onse Maegde-vrouwe,

 

Also gouwe,

 

Alsse daer van is geheelt,

 

Sick weer voegen by de maegden,

 

Die het waegden,

 

So, als sy had voor gespeelt.

[p. 176]

 

Dan kan. Hey! 't is my vergeten

 

Hoes'al heten,

 

Noch so vele quaeds begaen;

 

Dat, sou ick dat al verhalen,

 

Sonder dwalen,

 

Nimmer waer mijn dicht gedaen.

 

Want de over-quae manieren

 

Deser Dieren

 

Sijn, eylaes! so vele meer;

 

Dat, had ick die al heschreven,

 

Naer het leven,

 

't Waer haer Stadt te weynig eer.

[p. 177]

 

Want, daer sijn oock oude Narren,

 

Die 't verwarren,

 

Ia, sy sijn so velerhand;

 

Dat, sou ick die nu al stellen

 

En vertellen,

 

't Waer haer^a Lof te grote schand.

 

Want, de over-bose sonden

 

Deser stonden,

 

Sijn, eylaes! so veel, help Godt!

 

Dat, sou ick die alle noemen

 

En verdoemen,

 

't Waer een liedtje sonder slot.

a Door een groot boeck onlangs (na veler wysen meyninge) al te luy uytgeblasen.

[p. 178]

 

⁺'t Schijnt, dat ick van haer quaedt leven

 

Heb geschreven

 

Wonderlicke dingen hier:

 

Noch mag dit, doe ick u weten,

 

Qualick heten

 

Een begin van haer getier.

 

't Schijnt, dat ick den bosen handel

 

Harer wandel

 

Veel te veel heb opgeleyt:

 

Noch mag dit, ach! wat oneere,

 

Help ons Heere!

 

Een begin niet sijn geseyt.

+ Al dit voorgaende lang verhael mag noch qualick heten, een begin van haer ydelheyt.

[p. 179]

 

't Schijnt, dat ick nu al de schande

 

Van den Lande,

 

Deser wijs, heb aengeraeckt:

 

Noch mag dit niet, boser tyden!

 

Name lyden,

 

Een begin te sijn gemaeckt.

 

Wat! mag ick mijn hoosdt oock breecken,

 

En my steecken

 

In de saeck van Lijs en Stijn:

 

Want, eylaes! voor al mijn schryven

 

Ende wryven

 

Sal mijn loon geen appel sijn.

[p. 180]

 

Wat! mag ick my dus oock moeijen,

 

Mettet stoeijen

 

Van Moer-Ael, die is so mal:

 

Want, eylaes! voor al mijn dichten,

 

Die haer stichten,

 

Sal mijn loon sijn, niet met al.

 

Wat! mag ick, ach! leste tyden,

 

My verblyden

 

In de betering van 't quaet:

 

Want, eylaes! in stee van gunste,

 

Voor mijn kunste,

 

Sal mijn loon sijn, bitter haet.

[p. 181]

 

Hier laet ick, de kunst ter eeren,

 

Wilt dit leeren,

 

Driemael drie rondelen sien;

 

In drie regels, nauw bekeecken,

 

Die uytsteecken:

 

Om mijn Pen te spelen sien.

 

Let op dese klimme-dichten:

 

Want sy stichten,

 

Met een goede wetenschap:

 

Want sy binden, met haer roepen,

 

Vaste hoepen,

 

Klimmen op, van trap te trap.

[p. 182]

 

'k Sou wel langer, dus te schryven

 

Ende kyven,

 

Hier in mijn verklaring sijn:

 

Doch, benevens al de reden

 

Ree besneden,

 

Sou 't der drucks beswaring sijn.

 

'k Sou oock wel van d'oude lieden,

 

Die verblieden

 

Met de Ieugdt, wat schryven mee;

 

'k Meyn, van die haer kinders leren

 

't Glas om keren,

 

Als men doet in Haerlem-Stee:

[p. 183]

 

'k Meyn, van^a die't op Bede-dagen

 

Dies wy klagen,

 

Oock toelaten: Watte sond!

 

Maer het sou, tot haer genoegen,

 

Hier niet voegen,

 

Nu, noch oock tot ander stond.

 

Doch, ick meyn die Ouder Gecken

 

Op te wecken,

 

Met een scherper dichte-pen,

 

Als ick heb, hier in dit boeckje,

 

't Maegde-doeckje

 

Opgewaeckt, die Broeije-hen.

a Dese, sijn van de minste Gecken in Haerlem niet.

[p. 184]

 

⁺Hou Pen, wil een eynde maecken

 

Deser saecken;

 

Laet nu Lyse-Moer in rust:

 

'k Meyne datse, na de mare,

 

Liever ware

 

Wel van haren Ian gekust.

 

Hele nachten sijnse buyten,

 

Dus te guyten;

 

Borsje-tasten, is gemeen:

 

Dansse-spelen, suyse-bollen,

 

Omme-rollen,

 

Doet de vrijer niet alleen.

+ Sluytreden.

[p. 185]

 

Dese verw' is nu gegeven,

 

Naer het leven,

 

Door de kunste van mijn Pen.

 

't Is verloren tege-spreecken

 

Haer gebreecken:

 

't Haentje wil toch op de hen.

 

Wie! sou kunnen deser Vellen

 

Kuyren tellen,

 

Die Moer-Lijsje pleegt, met Jan!

 

Heb ick niet genoeg deschreven

 

Haer quaedt leven;

 

Laet hy 't doen, die 't beter kan.