Putmans manuael, dat is een kleyn pest-boecxken seer dienstelijck alle menschen

[p. 1]

Putmans Manuael,
Dat is Een kleyn Pest-Boecxken, seer nut en dienstelijck alle menschen, &c.

Dat eerste Capittel.

Autheur.

DEwijl ick nu gheresolveert ben in dit eerste Capittel grondigh te berechten, den oorspronck vanden Pest, ende by wat teecken een ygelijckx vyer sal moghen onderkent werden. Soo sal ick met de hulpe Gods mijn begin in't korte stellen, op dat dit kleyne werck iemant en vervele. Ende omme de gront en meninge daer van 't ondersoecken, of ick de gemeente trouwelijck ghemeent hebbe, connen alle verstandighen oordelen.

Maer of mijn gront en meninge niet en quame naer gemeyne opinie ende na 'tgebruyck der Heydenen, ende oversulcx niet te rechte en hadde gheschreven naer een yder sijn verstant, soo segghe ick voor eerst aldus: Dat een schepsel niet beter en is, als sijn Heer en Meester. Want indien Paracelsus geen danck heeft konnen verdienen, met sijn groote konst en wetenschap, wat sal dan my geschieden ick die niet waerdigh en ben, sijn Discipel ghenaemt te werden, want sijn Schriften zijn te vergelijcken by een Fonteyn, daer alle Wateren haer oorspronck uyt nemen: wy en willen oock uyt geen

[p. 2]

stinckende Putten onsen fondament nemen, maer alleene uyt de klare Reviere der Medecijnen, die vande alderhooghste Medicus, sijn levendighe vochte Ader ontfangen heeft.

Eerstelijck dan soo wert by Experientie bevonden dat de Pest in 'sMenschen Lichaem heeft ses besondere plaetsen daerse haer eerste aenvanck neemt, te weten: achter beyde de ooren, alwaer SATVRNVS en LVNA, haer werckinghe hebben, ende onder beyde de Armen, daer SOL ende MARS in wercken: ende in beyde de Lieschen, daer VENVS en IVPITER in opereren. Voor de Planeet MERCVRIVS en wert gheen besondere plaetse gevonden, dan over 'tgansche Lijf, daer sich eenigh gheswel vertoont, staende buyten een van dese boven ghenoemde plaetsen, die salmen alleen den MERCVRIVM toe-eyghenen.

A.L.V. Nota: Dewijle MERCVRIVS, nae des Autheurs meyninghe doort' gantsche Lijf domineert, soo isset mijn verstandt seer ghelijck, dat de gantsche sieckte maer is een stinckende Mercuriale plutonische damp, voort komende uyt de alder vuylste Corruptien des verganckelijcken wesens: ende dat even-wel nochtans de MERCVRIVM van elck Planeet besonder, elck na sijner aert sijn plaetse aentast, soo als den Autheur dat leert.