Het dagboek of De kroniek

Februari.

Den 1. 's morgens om 9 uur kreeg ik van de Municipaliteit eenen brief met de quota (aanslag) van contributie¹ van.... 50 gulden voor 't huis en 30 gulden voor mijn personeel, voor den eersten termijn; de twee heeren kapelaans ieder 10 gulden. Na middag heb ik het geld doen dragen naar het stadhuis, zie de quitantie in de archieven.

De som van den eersten termijn voor de heele stad was 35500 gulden; er was groote murmuratie (gemor) onder de burgers.

Op den middag moesten die twee inspecteurs verhuizen en de directeur-generaal kwam in logies met zijn dochterke; het heele huis onder was bezet, uitgenomen

1 Den 22. December 1794 was door de volksvertegenwoordigers bij de Noord-, Sambre- en Maaslegers, Joubert en Portiez (de l'Oise), eene oorlogscontributie voor de veroverde landen uitgeschreven van 25 millioen livres, waarvan 4 millioen voor het district Gelder, waaronder Venlo behoorde, te betalen in klinkende munt, binnen de maand. De vele verwoestingen en oorlogslasten hadden de financiën der ingezetenen uitgeput; toen werd den 10. Februari 1795 het bedrag tot 8 millioen verminderd, maar goederen van gevluchten werden verpacht of verkocht, aanzuivering der tienden werd met gestrengheid gehandhaafd, belastingen, requisitiën van allerlei naturaliën, inkwartieringen enz. kwamen er bij. (Nett. 572 v.v.) Zie verder 13 en 22 Februari, 8 April, 6 November en 30 December.

[p. 98]

de keuken; in de zaal moest de kachel staan en 12 scribenten waren daar bezig met schrijven.

2. arriveerde de Représentant du peuple en is den 3. vertrokken, men hoort er niets van, hij heeft gedineerd bij den heer Soiron, alwaar de Commissaire de guerre gelogeerd was.

3. zat de Maas wederom vast voor de stad.

Dien dag werd getrommeld, dat 500 paar schoenen te Gelder moesten geleverd worden binnen 8 dagen, of men zou 4 gijzelaars meenemen.

(De burgers moesten, op doodstraf, alle geweren en wapens op 't arsenaal inleveren, K.)

4. 's morgens was de Maas los, 6 à 7 uur van de stad was een ijsdijk geweest.

Alle bakkers van Arnhem zijn naar Venlo teruggekomen en moesten terstond met 5 ovens beginnen te bakken.

Twee gedeputeerden van den Magistraat, Beckers en Syben, zijn met het geld naar Gelder vertrokken; den 5. zijn zij met het geld teruggekomen, met 15 dagen uitstel voor de betaling.

7. 's morgens om 10 uur kreeg ik een briefje van den Magistraat om binnen vijf dagen 3 paar nieuwe schoenen te leveren, en de heeren kapelaans 2 paar, voor ons deel in de 500 paar.

8. is in de Kruisheerenkerk de openbare dienst weer begonnen, want omtrent 9 weken was deze een magazijn van koren en meel geweest. In de kerk van den H. Geest geschiedde ook geen dienst, want daar was het magazijn van brandewijn; men deed den dienst in den refter tot gemak van de buren. Bij de Annunciaten was ook een magazijn van meel in de kerk, en daar geschiedde geen dienst.

Op denzelfden dag kwamen wel 40 karren met Engelsche wijven en kinderen, en eenige krijgsgevangenen; die werden al voor eenen nacht geplaatst in de danszaal van P. Bernière. Zij vertrokken den 9. 's morgens naar Roermond.

(12. Door de vele troepen en het slecht gewas van 't vorig jaar was er bijna broodsgebrek; bij de burgers werden de vruchten opgeschreven, men liet hun maar voor zes weken te bakken, de rogge kostte 72 gulden (Holl.

[p. 99]

f. 33) en het pond boter 30 stuivers Kleefsch (69 c.), K.)

Men heeft omtrent de 50 Franschen op ons kerkhof met avond en ontijden begraven, waarover ik mijn klacht gedaan heb aan burgemeester Junckers, en den 13. is er order gegeven van geen Franschen meer op ons kerkhof te begraven; zij worden nu begraven buiten de Keulsche poort (op het grasterrein tusschen de buitenste of tweede gracht en het fort Keulen, in den volksmond Halve maan genoemd).

13. 's avonds heeft de syndicus capituli S. Martini (hoofd van het parochiaal kapittel) eene intimatie (officieele aanzegging) gekregen, van den magistraats-secretaris Junckers onderteekend, om den 24. pluviôse (12 Febr.) te compareeren te Gelder, ten einde aldaar de quota in de contributie der Clergé van het arrondissement Gelder te vernemen; de vraag was: voor de geestelijken 1,450,000 livres; de noblesse was getaxeerd op 900,000 livres; (de stad en landgemeenten 1,650,000, Nett. 572). Alle pastoors, kapelaans en beneficianten, kloosters enz. van het arrondissement hebben te Gelder moeten opgeven hunne revenuën, lasten, enz.

15. om 11 uur voor middag was de Clergé der stad Venlo bijeengeroepen in 't Kruisheerenklooster, om te kiezen eenen syndicus (beteekent hier: gevolmachtigde) die nomine cleri Venlonensis (namens de geestelijkheid van Venlo), naar Gelder zou gaan met de brieven, om aldaar te confereeren. Dit lot is bij meerdere stemmen gevallen op den heer Neerhoven, alias Janssen, kruisheer. Deze is den 17. na middag naar Gelder vertrokken.

18. zijnde Aschdag, is geen van de zwarte heeren (geestelijken van het parochiaal kapittel,¹ in tegenstelling van de parochie-geestelijken, pastoor en kapelaans,

1 Parochiale kapittels werden in de 14. en 15. eeuw opgericht. De eerste acte in de archieven van dat te Venlo dateert van 4 September 1486. In eene van 1 Februari 1788 komt de vice-pastoor Van Postel als syndicus voor, dat wil zeggen belast met de zorg en het toezicht; hij nam gelden op welke de stichting der getijden op rente ter leen versterkte. De laatste akte is van 21 Mei 1794, als wanneer op het huis, genaamd ‘het Windmolentje’ in de Vleeschstraat, eene rente van 8 rijksdaalders gevestigd wordt. (A.J.A. Flament in Maasg. 1905 blz. 27).

[p. 100]

die, als Norbertijnen, witte toga's droegen) present geweest bij de wijding van de asschen cum maximo obloquio civium nec non scandalo inaudito (met groote opspraak en ergernis der burgerij).

19. om half 3 namiddag werd omgeklopt, dat zich niemand verschrikke, men zou met het kanon op de wallen schieten.

Nota. Men heeft maar twee kanonschoten omtrent de Roermondsche poort gehoord.

Op dezen dag was het zeer koud, met eenen allersterksten oostenwind, en de Maas ging sterk met ijs.

21. waren alle adelborsten in rotten gecommandeerd om op den 22. te 2 uur 's namiddags te compareeren voor de huizen van de respectieve kwartiermeesters. Nota. Zonder geweren, want die waren in 't arsenaal.

22. is gepubliceerd, dat in plaats van 25 millioen contributie voor het heele land, Gelder, Kleef, Meurs, Roermond, enz., maar 8 millioen zou moeten betaald worden, half in papier, half in geld, twee derden zijn kwijtgeslagen; item, dat alle requisitie vernietigd is. (Zie 1 Februari hier voor, 8 April, 6 November en 30 December eerstvolgende.)

23. om 3 uur 's namiddags werd de vrijheidsboom geplant in het midden van de Markt. De heeren van den Raad (Hof) en Magistraat (en andere autoriteiten, K.) hebben de hand geleend in het oprichten. (De heer J.F. Keuller heeft op de estrade een liedje op de omstandigheden, door den burger vader Poell gemaakt, gezongen, het refrein werd hand aan hand met groote geestdrift, dansende door de menigte gerepeteerd, K.) Men heeft rondom den boom gedanst, bijzonder stak uit Peter Mooren, die stok en callot (kruinmutsje) bij het springen verloren heeft. Bij dit geval waren alle muzikanten in requisitie genomen, 's avonds was een groot bal bij P. Bernière en werd door de stad betaald, maar 't was te vol (de muziek werd met twee tamboers versterkt, men danste lustig op ‘Ça ira’¹, K.).

1 ‘Ça ira’ een volkslied uit den revolutietijd, woorden van Ladré. De eerste woorden van het refrein ‘ça ira’ zijn ontleend aan een gezegde van Franklin over de revolutie in Amerika. Het werd gezongen op de wijs van Marie Antoinette's ‘Carillon national’, muziek van Bécourt, en luidde nu: Ah! ça ira, ça ira, ça ira, les aristocrats à la lanterne; Ah! ça ira, ça ira, ça ira, les aristocrats on les pendra. (Beer 112, Wag. 46, Veld. 49.)

[p. 101]

's Avonds arriveerde een statenbode, die mede heeft gebracht, dat de stadhouder, kapitein en admiraal-generaal der Vereenigde Provinciën, van al zijn titels vervallen was, dat de souvereiniteit resideerde in het volk.

(De Franschen waren nu door geheel Holland, K.)

In de maand Februari zijn 105 Franschen begraven.