Het dagboek of De kroniek

Augustus.

Den 2. lagen beide voorslagen van de Maasbrug tegen elkander (de brug bestond uit aken; voorslagen zijn de beide uitersten), wegens het kleine water.

16. kwam burgemeester Vorsterman ons aanzeggen, dat wegens de ziekte, niemand in de kerk mocht begraven worden.

Dienzelfden dag voor 1 uur heeft het Hof het plakkaat van 1779 vernieuwd en op alle poorten doen aanslaan, en heeft eene ordonnantie gegeven, dat het kind van schepen Thyssen, den 15. dezer in de Moederkerk begraven (Nota: in het bijwezen van schepen Thyssen en raadsheer Richardt), zoude ontgraven en op het kerkhof gelegd worden.

17. is dat plakkaat van het Hof nog aan den Pastoor geïnsinueerd (gerechtelijk beteekend) en om

[p. 4]

te geheugen en te gedoogen de ontgraving van dat kind, op poene van 50 goudgulden. - Dat kind is 's avonds om half 8 ontgraven, nobis insciis (buiten ons weten) en door twee doodgravers, Jan en Lambert, op het kerkhof begraven; de bode van het Hof, Skène, was present.

18. Zuster Francisca Hoekhens, moeder van het klooster van den H. Geest, aan die ziekte overleden zijnde, is aan de Zusters door den stadsbode geordonneerd het dood lichaam op het kerkhof der stad te begraven, de weesmeisjes hebben haar gedragen, en 't is door den heer Pastoor omtrent den avond op het algemeen kerkhof begraven, onder het venster langs de pastorie.

19. kwam burgemeester Vorsterman na 3 uur aanzeggen, dat de processie niet op den gestelden dag naar Kevelaer zou gaan, om de dysenterie, maar moest uitgesteld worden tot verder order. Dan is dezelfde dat gaan zeggen aan den koster Caspar Hermans, die gelast werd het te gaan zeggen aan den concionator (preeker) Nicolaus Rompen, om dit na zijn sermoen te publiceeren, daar in de Moederkerk in de 2 sermoenen de processie gepubliceerd was op den gewoonlijken dag.

20. is ons het plakkaat van het Hof door den bode Skène gebracht.

21. om 11 uur kwam de stadsbode Theodoor Franssen, in naam van den Magistraat, den Pastoor zeggen om eens naar het stadhuis te komen, maar heeft niet willen gaan op het zeggen van kapelaan Van Postel, die om reden zeer insisteerde (aandrong) van zulks niet te doen. Een weinig na 12 uur kwam secretaris Opdenoordt, gecommitteerd van den Magistraat, zeggen: de heeren doleeren (klagen) zeer dat de heer Pastoor, zoo vriendelijk verzocht zijnde, niet had willen komen; de Pastoor heeft het wel gemeend, maar was door den oudsten kapelaan gedetourneerd; de Pastoor kon dan zien en goedspreken voor de gevolgen; niet eens een gevolg noemende, en is zoo afgereisd. Wat commissies!

Denzelfden dag is 's avonds om half 8 vrouw fonteyn,

[p. 5]

in de Nieuwstraat, gestorven. Caspar Bernaerts, lijkenbidder, is ons met eenen gebuur komen vragen, wanneer dat lijk moest begraven worden. Ons antwoord was: morgen avond om half 7. Caspar ging dit Vorsterman zeggen. Deze gaf orders het 's morgens kwartier voor 7 te begraven. Wij vroegen die orders in schrift, en dat Caspar ons die kon brengen, maar dit heeft Vorsterman niet willen doen. 's Morgens op den tijd door dezen bepaald, stond het lijk voor de pastorie. Caspar belde, de heer Pastoor maakte de poort open en vroeg wie dat bevolen had. Caspar zei: Burgemeester Vorsterman. ‘Wacht hier wat’ zei de Pastoor, en hij is alsdan met zijnen kapelaan Van Postel naar den momber Van den Broeck gegaan, en zei dat het lijk voor de kerk stond, dat hij het om de zware hitte maar zou laten begraven, enz. ‘Absoluut niet’ zei de momber, ‘niemand van u moet een hand daaraan steken, zij kunnen doen wat zij willen’. Dan vroeg de Pastoor: Mijnheer, in geval de vrienden van den overledene o f de Magistraat hem een actie zou aandoen, of hij daarvoor caveerde (borg bleef). ‘Ja, ja’, antwoordde de momber in presentie van den kapelaan en eenen scribent. Dan is kapelaan Van Postel naar de kerk gegaan, alwaar de vrienden met het lijk nog voor de deur stond en; daar zei hij: ‘Vrienden, luistert wel, het Hof verbiedt om 's morgens te begraven’. Daarop zei de lijkenbidder: ‘Vrienden wacht even’, waar hij is geloopen weet ik niet, maar toen is het lijk op het kerkhof gedragen en daar gebleven met gesloten deuren.

Om half 10 kwam de knecht van den President den heer Pastoor verzoeken eens bij zijnen heer te komen. Dit heeft hij gedaan. De President zei met groote beleefdheid, dat dit lijk kon begraven worden, voor deze reis alleen. Het lijk is om 10 uur, zonder vrienden of koralen, door kapelaan Van Postel begraven cum superpellicio et stola, solo prsesente Casparo Hermans, custode (in koorhemd en stool, terwijl de koster C.H. alleen tegenwoordig was) met den doodgraver.

Kort na 10 uur kwam Opdenoordt, van den Magistraat gecommitteerd, vragen of de Pastoor zich zou openen (verklaren), waarom hij dat corpus niet wilde

[p. 6]

begraven, waarop hij ten antwoord kreeg ‘het is reeds begraven, en ik hoop dat de heeren van Raad en Magistraat 't mogen eens worden’. Kwart voor 2 kwam de hofbode Skène ons schriftelijk intimeeren (aanzeggen) van voor dit geval de doode te begraven en niet anders. (Nota. Deze ordonnantie was aan de kerk opgeslagen.) Omtrent 3 uur kwam de stadsbode Peter Lenders (J. Leenders, St. R.) en heeft aan de kerk en andere gewone plaatsen de aangenagelde ordonnantie afgetrokken en meegenomen.

24. heeft de hofbode, geassisteerd door eenen schildwacht, omtrent half 2 op alle plaatsen voor de tweede reis die publicatie weer aangenageld; den 26. 's morgens waren zij er nog vast.

30. Om half 9 kwam de stadsbode Theodoor Franssen aan den Pastoor zeggen, dat hij om 10 uur zou gelieven naar het stadhuis te komen, dat er iets van Den Haag gecommuniceerd moest worden. De Pastoor antwoordde ‘als ik geen belet heb, dan zal ik komen’. Kort daarop kwam dezelfde kwant zeggen: Burgemeester Vorsterman zegt, dat is geen antwoord, nu weten wij niet of hij komen zal of niet. Daarop repliceerde de Pastoor, ‘als de heeren mij iets te communiceeren hebben, dat zij dat schriftelijk doen’. Om half 1 bracht die bode een geschreven ordonnantie van H.H. Mog., behelzende ons te conformeeren aan de orders van den Magistraat, en geen corpora te begraven hetzij na 8 à 10 uren dood geweest te zijn. (Nota. De Magistraat had geordonneerd, dat al wie 's nachts stierven, 's avonds moesten begraven worden, en die na 12 uur 's middags stierven, den volgenden dag 's morgens te begraven.) In die geschreven ordonnantie stond ook ‘en mits de heer Pastoor niet wil naar het stadhuis komen, en dat de Burgemeester geen magistraats-commissies wil komen doen, om reden aan den heer Pastoor bekend, zoo zal hij zich hieraan gedragen’.