Gedichten. Deel 1

[p. 318]

Luister der Geleertheit.
Aen den heere D^r. David van Hoogstraten.

Febus waertste zoon HOOGSTRATEN,

Eer en steun van Helikon,

Zoo de kunst oit glori won,

Hier kan my de dichtstof baten.

'k Prys de wetenschappen nu.

Neem die kroon, zy past ook u.

Het lust my thans den schedel der Geleertheit

Met heiligh loof te kranssen naer myn magt.

Die vyandin der hollende verkeertheit

Daelt glansryk van der Goden hoog geslacht.

Men moet ze by den lichten dagh gelyken:

Heur klaerheit dryft ook blinde nachten heen.

[p. 319]

 

Zy schoort en stut den stant der koningkryken,

 

En bleef tot nogh 't Palladium der steên.

 

Het zonnebeelt waermê de Rhoders praelden

 

Rees in zyn' tyt zoo heerlyk niet als zy.

 

Zy beurt haer hooft ver boven Memfis naelden.

 

De grootheit zet haer eer en luister by.

 

Zy sleep 't vernuft der zeven Grieksche Wyzen,

 

En streek de snaer die Thebes muuren boudt.

 

Natuur alleen is wilt en schaers te pryzen.

 

Geleertheit temt woestyn en huilent wout.

 

Haer heugt van meer dan vyftigh deizende eeuwen.

 

Zy ziet te rug in 's werelts oude wieg,

 

Verlichtte al vroeg Egipters en Chaldeeuwen,

 

En zucht wanneer de waen 't verstant bedrieg'.

 

Voort quam ze rasch by Grieken en Romeinen.

 

De Brachman holp ze aen Ganges kust in zwang.

 

Dus bloeit haer ryk, dat nimmer moet' verkleinen,

 

Van 't oosten tot den spaden ondergang.

 

Haer wyze hant schryft wetten voor het leven.

 

Zy zegt ons aen: Koopt oli, luttel wyn.

 

Zoo wy haer spiets en glazen beuklaer geven

 

En gulden helm, zy zal Minerve zyn.

 

Die kreeg geen recht voor Paris boersche vierschaer

 

Toen 's lichaems schoont den gouden appel streek:

 

De schoonheit die van binnen blinkt is diesbaer.

 

't Momaenzicht derft zyn' lof zoo 't brein ontbreek'.

[p. 320]

 

Met beter recht wert Juno afgewezen,

 

Die 't breet bezit van Azie en Euroop

 

Den knaep liet zien, en schatten, hoog geprezen

 

Van gierigaerts, spoorbyster in hunn' loop.

 

De rykdom der Geleertheit kan meer baten

 

Dan vluchtigh goet, gebonden aen 't geval.

 

'k Zie Bias stadt en schat en al verlaten

 

In oorlogsnoodt. hy mist en houdt het al.

 

Geen schipbreuk kon Simonides verarmen.

 

De breinschat hielt den haveloozen ryk,

 

Terwyl zyn reis- en lotgenoten kermen

 

En beedelen en dwalen langs den dyk.

 

Staet d' edele Geleertheit dan te minnen?

 

Of zal men haer beschimpen en versmaên?

 

Zy gaet verzelt van negen Zanggodinnen,

 

En lonkt ons toe gelyk de schoone maen.

 

Zy klimt op 't ront vanwaer de starren stralen,

 

En zet haer' voet op 't zinkende aerdtryk weêr,

 

Of wandelt bly door Plutoos ydle zaelen,

 

Of volgt een schip langs 't marmer in het meer.

 

Zy spreekt en sticht uitheemschen in hun spraken

 

Met deftigheit. elx lanttael is de haer.

 

Men zou de tong van Mithridates wraken,

 

Hoe taelryk, want die sprak toch noit zoo klaer.

 

Doch zou ik naer den eisch de kunsten eeren

 

Zoo voegde my al vry geleerder styl,

[p. 321]

 

Zoo most men in een' lauwerboom verkeeren.

 

Hier stamerde de zangnimf van Virgyl.

 

Het eng begrip der dommen kan niet vatten

 

Wat iemant al door onderzoeken leert,

 

Wat kennis zy, en welke dierbre schatten

 

Zy in zich sluite, en hoe ze triomfeert.

 

't Welleven sproot me uit Aristotels lessen

 

Zei Flippus zoon de Groote jongeling.

 

't Woest onverstant loopt in de punt der messen.

 

Vorst Nestors raedt geldt meer dan Ajax kling.

 

Sprak Demostheen en Cicero, beî wyslyk,

 

Niet door den mont der achtbre Wetenschap?

 

Ja heft en zet de kerkstem, ruim zoo pryslyk,

 

De Wysheit niet op haeren hoogsten trap?

 

Men stichte dan de schoolen by de tempels.

 

Al is het hart der schrandren veel gevult

 

Met roestigh quaet, te vuil voor Pallas drempels,

 

D' ootmoedige Geleertheit draegt geen schult.

 

Och kost myn zang haer' hoogen lof verryken!

 

Onsterflyke eer is haer verdiende loon.

 

Haer liefling zal voor 't sterflot niet bezwyken;

 

Zy stelt hem braef in hardt metael ten toon:

 

Daer magh de Nyt op knagen met zyn tanden.

 

Der wyzen faem omwandelt 's werelts randen.