Romanbeschouwing in voorredes 1600-1755. Deel 2: Teksten

Regelnummers proza verbergen

1708 [Beschryvinge van het magtig koningryk Krinke Kesmes]

H. Smeeks. Beschryvinge van het magtig koningryk Krinke Kesmes. [...] Amsterdam, Nicolaas ten Hoorn, 1708. uba 397 G 27³.

Voor-reeden.

1Van wat nut de ontdekkingen der verafgelegene Landen, voor de 2Europiaanse Natien altoos geweest zyn en nog zyn, zal niemand 3onbewust wezen, ten ware hy een afgezonderde kluizenaar was, die 4in de eenzaamheit als buiten de wereld leefde. [...]

5[Steeds weer nieuwe pogingen werden ondernomen om nog onbekende 6landen te ontdekken. De speurtochten naar het Zuidland zijn daarvan 7een goed voorbeeld. Maar het werd nooit ontdekt. Een uitgezonden 8schip verging voor de kust van het Zuidland. Een ander schip werd 9gestuurd om de overlevenden te halen: men vond alleen wrakstukken.] 10Zeker jongen van de Wakende Boey [het schip dat de overlevenden van 11de eerste expeditie moest halen], zich landwaard in begevende, geraakte 12verdwaald, en van het aan land gegane volk af, die, te vergeefs eenige 13tyd na de Jonge gezogt te hebben, weder zeil gongen. Deze Jongen 14behelpt zich een langen tyd met het gene hy uit het wrak te zamen 15sleepte, levende in eenzaamheit als een Koning zonder onderdanen, 16tot hy eindelyk, door de strand bewoonders van 't Zuitland gevangen 17werd, doch op eene zeldzame wyze de baarblykelyke dood ontkwam, 18en in de vrystad Talouja El by den Koning gebragt werd. Hier veste 19hy zyn woning, en onderwees de jeugd als Schoolmeester.

20De Heer de Posos met een Schip van Panama naar de Flippynze Eilanden 21den steven wendende, werd door hard weer en geweldige stormwinden

[p. 71]

22tot voor 't Zuidland gedreven, en stapte met 24 man te lande, om die 23Landstreek t'ontdekken; 't geen dat hen eindelyk zo wel gelukte, dat 24ze alles ondervonden wat het Eiland, Regering, Volk, Godsdienst, 25Koophandel enz. betreft. By deze gelegenheit vond hy ook de Jongen, 26die van de Wakende Boey aan land was gegaan, en nu reeds een man 27op zyn dagen, welke hem de aantekeningen van zyne zeldzame togt 28ter hand stelde.

29De Lezer zal in 't vervolg veele zeldzaamheden vinden, welke waarlyk 30niet gering zyn, zo ten aanzien van de goede Politie, de arbeitzaamheit 31des Volks, de Oorlogstogten, 't leven en afhankelykheit der strand 32bewoonders, en zeer veel andere aanmerkenswaardige zaken, doormengt 33met spreuken van derzelver wyzen en geleerde luiden, Hoge Schoolen, 34en andere nutte lessen meer, die genoeg zyn om nieusgierige onderzoekers 35gaande te maken; niet tegenstaande de Koning van Krinke Kesmes 36als een hoofdwet verboden had, dat hy gene Europiaanse Natien, aan 37zyn Land wil dulden: waar toe dien Vorst zyn byzondere reden schynd 38te hebben.

39De schryver heeft ook eenige aantekeningen gemaakt wegens de 40stromen, Havens, Hoofden enz. van 't Texel-stroom, met eenige stellingen 41om onze landen voor verder inbreuk van 't water te dekken. Hy heeft 42ook een niet onkundige beschryvinge van de Scheeps Scheurbuik gedaan, 43met eenige aanwyzing om die kwaal te konnen voorkomen enz.

44Voor de rest behoefd de Leezer gene hoogdravende styl te verwagten, 45vermits de Schryver meer op de zaak zelf als op eene sierlyke schryfwyze 46gelet heeft; en het den Zeeman meer eigen is zakelykheden voor te 47stellen, dan een opgepronkte taale te gebruiken. Doorleest, merkt op, 48en doet 'er u voordeel mede.

49H. Smeeks

50Chirurgyn te Zwolle.