|
| |
| |
| |
Wat is den mensch, dat gy syns gedachtigh syt? Ps. 8. 5.
Wy, die in dit tabernakel syn, versuchten beswaert synde. 2. Cor. 5. 4.
| |
| |
| |
Spiegel sonder bedrogh ofte kennisse syns selfs.
Voorgestelt in seven Bedenkingen
verdeelt op elken dagh van de Weke.
Inleydinghe.
Het schynt in het eerste aenzien, dat'er onder allen de Deugden, geene is die zoo eygen en natuerlyk is aen den Mensch, als d'Ootmoedigheyd: non est creata hominibus superbia. Eccl. 10. 22. de Hooverdy is voor de menschen niet geschaepen. Want, indien wy een lichaem hebben, dat synen oorspronk heeft van't slyk der aerden, en een ziele die haeren oorspronk heeft uyt den Niet, hoe en zouden wy niet ootmoedigh wesen? | |
| |
En noghtans en is'er onder de menschen in der daet geen deugt die zeldzamer is. Dit blykt daer genoegsaem uyt, dat al d'oude Philosophen daer selfs alleen den blooten naem niet van en hebben geweten; en 't zedert dat Christus Jesus d'eerste van alle dat schoon plantzoen uyt den Hemel op der Aerde heeft gebraght, en als eenen vernuften Hovenier beoeffent heeft, door syne zedeleeringen en exempels, en naer dat hy eyndelyk om die te begieten, daer toe alle sijn Bloedt besteet heeft, zoo scheynt het evenwel dat dese door gebrek van onsen aertzen grond, in ons niet voort-groeyen en kan. Hoe meer d'ellende van de zonde, daer wy in ontfangen worden, ons indaghtigh moeste maken van ootmoedigh te zyn, hoe die meer de selve ons uyt den zin stelt, en in ons aenqueekt eenen hoogmoet, die onverdragelyk zoude wezen tusschen de Victorien selfs. Desen hoogmoet maekt, dat wy zyn geluk de sleghte blazen, hoe ydelder van alle goed, hoe meerder geswollen en uyt-gespannen.
Eene groote oorzaek van dit wanor- | |
| |
der, is ongetwyffelt de onoplettentheyd op onze verworpentheyd: en daerom, gelyk wy wel geheugen de vlekken die in eens anders aenzight ten toon staen om dat wy die dikmaels aenzien, en niet onse eygene, om dat wy die selfs noyt, oft selden en aenschouwen; zoo is't dat wy een kleynaghtingh hebben van andere overdenkende hunne gebreken, en geene ten opsight van ons eygen selve. Daerom heb ik gedaght U. E. eenen getrouwen Spiegel ter hand te stellen, daer gy U selven in kont aenschouwen, en kennen voor't gene dat gy zyt.
De gemeyne spiegels worden genoemt getrouwe Raets-lieden, en evenwel sy en verdienen dien fraeyen naem niet, om dieswille datse nogh al streelen en bedriegen, niet alleen, als wanneer sy opentlyk te kennen geven, dat sy liegen (gelyk die de welke hol zyn, met alles te vergrooten, en die de welke uyterlyk ront en bultig zyn met alle voorworpzels te verkleynen) maer ook als't schynt datse u verzekeren, vande opreghte waerheyd volmaektelyk te zullen uytbeelden, gelyk de spiegels die | |
| |
effen en plat zyn. Zoo dat ook die platte spiegels niet anders en vertoonen als het uytwendig opper-vlies der zaken, en niet den grond. Waer uyt sy maer gelegentheyd voor en wenden om te oordeelen van den uyterlyken schyn, daer noghtans Christus zegt: Joan. 7. 24. Nolite judicare secundum faciem, sed justum judicium judicate: En wilt niet oordeelen naer 't aenzicht, maer oordeelt een reghtmatigh oordeel. Maer't Spiegelken dat ik u gaen voor oogen stellen, is geheel verschillende van die spiegels, dat zal u vertoonen het binnenste van u eygen selven; dit sal doordringen tot inden grond van uw wezen, en sal voor uw' oogen klaer doen verscheynen het gene dat gy zyt; niet dat gy uyterlyk schynt te wezen: Est quasi dives cum nihil habeat. Prov. 13. 7. want den mensch schynt als ryk te wezen daer by noghtans niet en heeft. Dit al-verthoonende Spiegelken en zal niet toe laeten dat een verguld houd voor louter massyf goud geaght worde, om de weynige goude blaekens daer syn opper-vlies mede vergult is.
| |
| |
En om reght uyt, en zonder toepassinghe te spreken, door het aendaghtigh leezen van dit Boekxken, zult gy leeren de wetenschap der Heyligen, dat is, de kennisse van uwen NIET. En wat is'er groots en gewightighs dat gy daer niet in leeren en zult? Groots; want, die wetenschap is zoo verheven, dat die niet geleert en kan worden als van God selve; Waerom den H. Bonaventura die wetenschap houd voor de tweede Gave van den H. Geest, dat is, de Gave des Verstants: voorts Gewightighs, mits die is het fondament van d'ootmoedigheyd, gelyk d'ootmoedigheyd het fondament is van alle andere deugden. Want de kennis van onse ellenden dient aen d'ootmoedigheyd tot eenen regel oft reght-snoer, om den wille in syn reght te houden, en te maken dat sy te vreden is, gehouden en gehandelt te worden naer verdiensten.
Deze gewightigheyd kan getrokken worden uyt de manieren selfs, daer God sig van bedient heeft, om ons ons selven te doen kennen, die zoo vele en zoodanigh zyn, dat tot die bynaer al | |
| |
de voorsightigheyd gestuurt word van't bestier der zielen. Gelyk God, oversulkx, zoo langen tyd vertoeft heeft om syn volk uyt de slavernye van AEgypten te leyden, en het, daer uyt verlost hebbende, 40. Jaeren onderhield met zoo vele verscheydentheden van voorvallen inde woesteyne, om hun te onderwyzen in de kennis van hunne ellenden; circumduxit eum & docuit. Deut. 32. 10. Hy heeft het omgeleyt en onderwezen; zoo is't dat hy lang uytstelt onse noodzaekelykheden te helpen en te genezen, en laet ons dwaelen door verscheyde dool-wegen, op dat wy eyndelyk eens verstaen souden, dat wy niet en vermogen door ons eygen zelven; en dat alle ons goed doen gelegen is in syn Goddelyke goedheyd. Domini est salus. Ps. 3. Ons heyl is van den Heer. Hoe kan het nogh wezen, dat wy nogh, gelyk dat volk, hart van hooft, durae cervicis, ons zoo hart-hoofdigh vertoonen, om te vatten een zoodanige lesse van onze Niet-wezigheyd?
Hier en boven gebruykt God strengere middelen om ons eenigsints te doen ver- | |
| |
staen deze waerheyd; aengezien het is een van de voornaemste zet-regels van syn Goddelyke Wysheyd, de hooveerdige te vernederen. Constituit Deus humiliare omnem montem excelsum. Baruc. 5. 7. God heeft voorgenomen te vernederen alle hooge bergen. Derhalve laet hy zommige zielen vallen in verscheyde zonden, en meestendeel in de schandelykste, om ons de oogen te openen, gelyk aen dien blinden, door het slyk. En naer alle dit, wat kan men meer zeggen van de noodzaekelykheyd van de kennis syns zelfs? God oordeelt die van soo groot belangh, dat hy alle andere quaeden toelaet, om in ons te genezen het quaet van die onwetentheyd, en hy verlustigt sig in te dulden menschen vol misdaeden en gebreken, om niet te dulden eenige hooveerdige.
Is't dat het kennen van syn selven een wetenschap is van zoo groote verheventheyd, zoo zult gy ligtelyk begrypen het voordeel en nuttigheyd van dit Boekxken, daer gy het af-beelzel van uw' selven naer't leven in zult afgemaelt vinden. Men verhaelt dat De- | |
| |
mosthenes, om te verbeteren de onaerdigheyd die hy had van te spreken op de spreek-stoelen, eenen spiegel heeft doen maken, die zoo groot was, als syn geheele gestalte, en voor al, eer dat hy klom op den stoel, sig selven in dien spiegel van den hoofde tot de voeten beschouwde, om alzoo alle syn gedrag van litmaeten te leeren verbeteren. Ik ben van voornemen in dit kleyn Boekxken u eenen diergelyken spiegel te maken, daer gy u selven met een oogh kont in bezien van boven tot beneden. Maer wilt gy u daer met voordeel van bedienen, zoo moet gy u daer gelyk als gestaedig in spiegelen, en dat met groote aendaght. Anders soud gy gelyk wezen aen dien halven dwaesen, die sy selven maer ter loops spiegelde, en daerom zonder voordeel en vrught, Consideravit se & abiit, & statim oblitus est qualis suerit. Jacob. 1. 24. Hy heeft sy zelven aengezien, en is wegh gegaen, en terstont heeft hy vergeten, hoedanigh dat hy geweest is.
Noghte gy en moet niet vreezen, dat eene zoo aendaghtige aenmerckinge van uwe ellende, het leven droef en u kleyn- | |
| |
moedigh zal maken; want wat is'er genoeglyker als de waerheyd te aghterhaelen? Wel nu, d'oodmoedigheyd is waerheyd, en daerom behaegt die zoo aen den Heere. In veritate tun humiliasti me. Ps. 118. Gy hebt my veroodmoedight door waerheyd. En vervolgens is die zoo verre van u de kloekmoedigheyd te benemen, dat sy selfs u die by-brenght. Aengezien dat, hoe die meer mistrouwt op haere swakheyd, hoe dat sy meer steunt en betrouwt op den Heer, die op geen ander fondament en bouwt, als op den NIET. Qui dat lasso virtutem, & his qui non sunt fortitudinem. Isaiae 40. 29. Die aen den vermoeyden kraght geeft, en sterkte aen die niet en zyn. Zoo dat, gelyk het water geen ander middel en heeft om om hoog te springen uyt syne leeghte, als het neder daelen, zoo heeft de ziele geenen anderen middel om sigh tot God op te heffen, die synen oorspronk is, als sig te vernederen.
Ik heb, om't verdriet en verweringh te meyden, dienstigh geoordeelt deze overweging of bespiegeling syns selfs te verdeelen in verscheyde opmer- | |
| |
kingen, en'er eene van die voor te stellen op elken dagh van de weke, op dat uwe studie in deze wetenschap, die zoo hemels is, dies te aendachtiger en duerzaemer zy. En insgelykx, om dat het niet genoeg en is het vonnis te stryken tegen den misdaedigen, maer dat dit ook moet met'er daet uyt-gevoert worden, facere judicium & justitiam; vonnis stryken, en reght doen; word hier ook by de bespiegeling van de kennis syns selfs, gevoeght de Practyck ofte Oeffeningh. Overmits hier aen-gewezen worden op elken dagh verscheyde Oeffeningen van oodmoedigheyd, eensdeels inwendige, anderdeels uytwendige, zoo ten aensien van God, als van ons eygen selven, en onsen Even-naesten, die men of al te mael seffens, of by gedeelte, naer gelegentheyd, in't werk kan stellen. Zoo zult gy den raed volgen van den H. Geest, Intra in lutum & calca. Habac. 3. 14. Gaet in't slyk en betrappelt, en kneet dat; Gaet door eene aendaghtige Meditatie in't slyk, u herkennende eenen NIET, en betrappelt, en kneet dat selve slyk als slyk zynde, alleen verdienende te wezen onder de voeten van ider een.
| |
| |
Ten lesten, om dat noghte de kraght, de welke het verstant door d'overweginge bekomen heeft, noghte de pooging die den wille doet door d'oeffeningh, niet genoegh, nogh bestandigh en is tot het verkrygen van de deught, maer daer van tyd tot tyd toe noodzakelyk vereyscht word eene nieuwe genade-hulp van God, die u daer toe voort-zette; zoo word by elken dagh een Gebed gevoeght, daer d'oodmoedigheyd en't zamen geoeffent, en't zamen van God verzoght word. Door zoodanige middelen zult gy konnen geraken tot die deugt, en door die tot alle andere, die u van den H. Geest overvloedig zullen ingestort worden: Super quem requiescet spiritus meus, nisi super pauperculum & contritum spiritu? want op wie, seght God, zal mynen geest rusten, als op eenen armen en verbreyzelden van geest? Isaiae 66. 21.
|
|
Auteursrechtvrij