Syntaktische-elementenlijst

driehoekje (ⵠ)

Het ⵠ is de eerste plaats van de kleine zin, en heeft hele belangrijke verbindende funkties.

A. Het is de verplichte plaats van veel verbindende woordsoorten.

1. direkte vraagwoorden

wie	komt	er	vanavond
waarom	doe	je	het

2. indirekte vraagwoorden

ik weet niet	wie er vanavond komt
	waarom je het doet

3. betr. woorden met antecedent:

een kind	dat	te veel snoept	(betr. vn)
ergens	waar	we wat kunnen rusten	(betr. ‘vn’)
een bank	waar	we op kunnen zitten	(betr. vn-bw)

4. betr. woord ‘zonder antecedent’

wie dat zegt,	is gek	(betr. vn)
waar je nou bent,	kan ik niet komen	(betr. ‘vn’)
waar je op hoopt,	is onuitvoerbaar	(betr. vn-bw; moeilijk)

5. uitr. wat

Wat (zelfstandig) en wat voor (bijvoeglijk) kunnen eveneens uitsluitend ⵠ zijn:

ⵠ	◻	○
wat	(is)	het	hier een rommel	(zelfstandig)
wat voor antwoord	(heb)	je	hem gegeven	(bijvoeglijk)

B. Het is de bijna-verplichte plaats van het verwijswoord naar een aanloop:

aanloop	ⵠ	◻
wie het weet,	die	(mag)	ᴗ	het		{zeggen}
waar ik nou ben,	daar	(kun)	(jij)	ᴗ	niet	{komen}

C. Het is verreweg de frekwentste plaats van het ond.

Die plaats benadrukt het sterke verband van ond. en voor-pv:

ⵠ	◻
de kinderen	(hebben)	vandaag vrij

Als het ond. een onbeklemtoond vn is, is het zelfs het enigste onbeklemtoonde vn dat ⵠ kan zijn:

ⵠ	◻
(het)	(komt)		wel in orde
het	(heb)	ik	niet	{gezien} (uitg.)

D. Besluit

Bij bijna alle types woordsoorten die enkel of bijna enkel ⵠ kunnen zijn, verbinden op een of andere manier. Uitzonderingen zijn de betr. woorden zonder antecedent (A4) en het uitroepende wat/wat voor.

E. Open ⵠ: ook dat verbindt

Een open ⵠ geeft een beperkte wijs met drie onderafdelingen die elk een verband hebben:

1. de vra. wijs heeft meestal een antwoord, dus een taalverband, maar daarnaast is een situatieverband mogelijk:

ⵠ	◻	○
ᴗ	(heb)	(je)	[even tijd]	(antwoord: ja, zo meteen; dus taalverband)
				(reactie: knikken; dus situatieverband)

2. de pv-geb. wijs heeft die twee eveneens:

ⵠ	◻	○
ᴗ	(kom)	(jij)	es	hier	(antwoord: nee, dat kan nu niet; dus taalverband)
					(reactie: nee schudden; dus situatieverband)

3. na een wens. wijs is er meestal een antwoord:

ⵠ	◻	○
ᴗ	(was)	(ik)	maar eerder {gekomen}	(antwoord: ja, maar nu is het te laat; dus taalverband)

F. Besluit van de verbandleggers

Zowel de onbeperkte (A t/m D) als de beperkte (F) wijs kunnen dus verband leggen: resp. met beantwoorden en met een open zinsplaats.

3. Ook sommige beperkte zinstypes zijn uitg. op het ⵠ:

a. wie... ook

aanloop	ⵠ	◻	○
wie er ook belt	(ik)	(doe)		niet open
	(wie er ook belt)	(doe)	(ik)	niet open	(uitg.)

b. al-zinnen met een voor-pv

aanloop	ⵠ	◻	○
al vraag je het ook vijf keer	(ik)	(blijf)		{weigeren}
	al vraag je het ook vijf keer	(blijf)	(ik)	{weigeren}	(uitg.)

c. zinnen met of... of dat...

aanloop	ⵠ	○
of het nou mooi weer is of dat het regent	(ik)	(kom)	in elk geval
	of het nou mooi weer is of dat het regent	(kom) (ik)	in elk geval	(uitg.)